DEFINIZIOAK
J. Paul Lederach-en hitzetan “gatazka: bi pertsona edo gehiagok elkarrekintzan helburu bateraezinak dituztenean edota horrela dituztela uste dutenean sortzen da”.
Gatazka une batean helburu bateraezinak dituzten pertsonen artean agertzen den elkarrekintza da eta horretan ados egon gaitezke, baina hori berez txarra al da?
Gatazken analisian, interpretazioan eta
trataeran eskolan sortzen diren egoera gatazkatsuei aurre egiteko baliabide eta
tresna egokiak, eraikitzaileak eta lankidetzan oinarritutakoak izatea
ezinbestekoa da.
· Ikusmolde tradizionalaren arabera,
“bakea” gatazkarik ez egotea da eta bakearen ikusmolde
hori negatiboa da; zuzeneko indarkeriarik gabeko egoera azpimarratzen du.
Ordenari eusteko, etsaia konbentzitzeko eta status quo-aren iraunkortasuna
bermatzeko indar militarra behar dela esan nahi du.
· Bakearen aldeko Ikerketetan oinarrituta,
“bake” gerrarik eza gisa hartzeaz gain, edozein motatako indarkeriarik eza
bezala ere hartu izan da. Zuzeneko eta ageriko indarkeriaz gain (fisikoa edo
erasoa), ezkutuko bi indarkeria mota ere badaude: batetik, egiturazko
indarkeria — pobrezia, errepresioa eta alienazioa, hau da, gizakiei ahalmenak
garatzen uzten ez dien oro —; bestetik, berriz, indarkeria kulturala — zuzeneko
indarkeria erabiltzea edo biztanle batzuei oinarrizko eskubideak denbora luzean
mugatzea justifikatzen duena.
Gaur egun, gatazkaren zentzu negatiboa hartzen
duen ikusmoldea da nagusi: eskola eremuan, gatazkak zuzendu eta agertzea
eragotzi beharreko patologiatzat hartzen dira.
Galtung-ek gatazkaren ikuspegi positiboaren aldeko jarrera du: “gatazka erronka da; azken batean, helburu bateraezinak edukitzea izugarrizko desafioa da bi aldeentzat, bai adimen aldetik, bai emozio aldetik.
Bakerako Hezkuntzarako Euskal Liburuan dioen bezala “bizitzak berezkoa du gatazka, elkarren arteko harremana bera da gatazka, beraz, gatazka ez da ez negatiboa ez positiboa. Positiboa edo negatiboa gatazka konpontzeko modua izango da.
BAKEA
Bakea gatazkarekin eta berari aurre egiteko
moduekin lotuago dago gatazkarik egon edo ez egotearekin
baino. Bakea ez da egoera estatikoa, prozesu dinamiko bat baizik. Gatazka ezinbestekoa
da pertsonen eta jendartearen garapenerako.
Bakea pertsonen artean eta ingurunearekin hainbat mailatan
(ekonomikoa, sexuala, etnikoa, kulturala...) berdintasun-harremanak izatea da. Ez da
egoera estatikoa, prozesua baizik. Egoera gatazkatsuei irtenbidea topatzeko moduek
definitzen dute bake egoera dugun ala ez. Gatazken trataera eraikitzaileak eta
berdintasunean oinarritutakoak bakea eragingo du.
GATAZKARI AURRE EGITEKO
Lankidetza bada gatazkari aurre egiteko garatu nahi dugun jokaera edo modua,
gatazkan parte hartzen duten pertsonen interesak, beharrak, balioak, itxaropenak, gertatutakoaren pertzepzioak ezagutu behar dira,
beraien arteko komunikazioa bultzatu edota
bitartekaritza erabili.
Batzuetan argitze-prozesuak berak gatazka konpontzen du. Horrelako kasuetan sasi
gatazka izan dela esan dezakegu, gauzak argitu direnean gatazka zela uste zena, gaizkiulertze
edo ezjakintasun bihurtzen delako.
Zergatiak eta ondorioak ondo identifikatzeak emango die klabea gatazkan
inplikatuak daudenei gatazkari irtenbide positiboa emateko bidea.
GATAZKEN TRATAERA ETA HEZKIDETZA
Eskolak erantzukizun handia du. Bizikidetza, ordena eta antolakuntza ulertzeko modu tradizionalek ikastetxeetan
indarkeria-giroa sortu ohi dute. Ikasleak sailkatzen dira (gatazkak sortzen dituztenak eta
obedienteak), gatazken aurrean araudia izaten da erabiltzen den tresna nagusia -eta
askotan bakarra-, hizkuntza sexista erabiltzen da, espazioen erabilera ez da parekidea
izaten... nolabait patriarkatuaren keinu asko sumatzen dira oraindik hezkuntza eremuetan.
Gatazken trataera
hezkidetzailean lau ardatz-kontzeptu hartu beharko lirateke:
● Botere eta lidergo partekatua.
● Jarreren birziklapena.
● Aniztasuna.
● Justizia zein etika.
Paco Cascón-en hitzaldiari buruzko laburpena era grafiko batean jasota:
Ikastetxeetan bizikidetza eta gatazken trataerarako kultura positiboa hedatzeko,
Isabel Fernández-ek 5
bost eremu landu behar direla
esaten du:
1 KONTZIENTZIA HARTZEA
● Bizikidetza Planean jarritako helburuak ebaluatzeko genero-adierazleak izatea eta
horien ebaluazioa egitea.
● Ikastetxeko praktika onen eta txarren diagnosia.
2 CURRICULUMA
● Ebaluazioan “irabazle-galtzaile” sistema hierarkikoarekin apurtzea eta erreferentea
norberaren prozesua izatea.
● Botere kontzeptua birdefinitzea eta bera garatzeko behar
direnak: aukerak zabaltzeko gaitasuna, akordiotara heltzeko gaitasuna,
komunikatzeko gaitasuna, emozioak ulertzeko gaitasuna.
● Gatazken irtenbide-eredu positiboak erakustea.
3 BANAKAKO TUTORETZA, GATAZKEI AURRE EGITEKO LAGUNTZA
ZUZENA EGITEKO
● Nahiz eta arauak ondo zehaztuta izan, zaintzaren etikaren haritik, bestelako alderdi
hauek ere kontuan hartzekoak dira: testuingurua, elkar ardura, harremanak.
● Gatazka bakoitza ezberdina dela kontuan izatea. Ezin dira gatazka guztiak arau
berberekin, dinamika berberekin, eredu berberekin tratatu.
● Gatazka baten aurrean alderdi pertsonalak kontuan izatea.
4 PARTAIDETZA
● Neskek zein mutilek beren beharrak eta interesak adierazteko parte-hartze
aktiborako guneak izatea.
● Araudia modu partekatuan lantzea.
● Partaidetzan elkarrekiko eraginkortasuna eta parte-hartze parekidea bermatzeko
metodologia kooperatiboak erabiltzea.
5 ANTOLAKUNTZA
● Bizikidetza Behatokian ikasleen (nesken zein mutilen) parte-hartze aktiboa
bermatzea
● Espazioen eta denboren kudeaketa parekidetasunean oinarritutakoa izatea.
(Adibidez, patioetan joku kooperatiboak bultzatzea.).
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina