ERREPRESENTAZIOA: 

EZBERDINTASUNEN ISLA

  Errepresentazioa, hein handi batean, existitzen den errealitatea ikuskor egitea suposatzen du. Ikuskor egiten den hori, gure errealitatearen parte dela jabetzeaz gain, balioa emateko aukera izaten du. Errepresentazioa beraz, emakumeen papera balioan jartzeko elementu estrategikotzat har genezake. Edurneren “Errepresentazioa eta denboraren erabilera” postak errepresentazioaren gako aipagarrieneak azaltzen ditu. Horien artean, badira zenbait datu azpimarragarri. Gure herri eta hirietan adibidez, emakume-izena duten kaleak %10 baino gutxiago dira. Horietako gehienak, santa edo ama birjina baten izena hartzen dute. Beraz, emakumeen izenak oso urriak izateaz gain, erlijioa kristauaren dogmara egokitutako “purutasunaren” edota “zintzotasunaren” balioekin lotua izaten da. 

Eskoletako patio askotan gertatzen dena gure jendartearen eskema paradoxikoa da. Zentro-periferia logikari jarraituz, gizonezkoak arreta gune zentralak bihurtzen dira, eta emakumeak ikusle pasiboak. Zentroan, ematen diren ekintzak jendarteak balioesten dituztenak izaten dira (ausardia, talde lana…). Periferian kokatutako pertsonak, ez dute zentro gune horretan espazioa lortzeko aukerarik izaten, ez baitira balio eskema horretan sartzen (gizontasunarekin lotuak diren elementuekin hain zuzen); eta beraz, begira egiten dira espazio horiek noiz okupatu dezaketen zain. Eta periferiaren periferian, hau da, patioaren muturretako iskina bakartuetan, euren egoera edota ezaugarriak direla eta (bulling-a jasaten duten ikasleak, gainontzeko ikasleen iritziz ezaugarri etniko-kultural bereiztuak dituzten pertsonak edota bestelako behar bereziak dituzten pertsonak) gainontzeko taldeetatik erabat aldenduta egoten direnak.

Zentrogune espaziala boterearekin lotua

Periferia, marginalizazioaren erakuslehio

Eremu hezitzaileetan/jendartean errepresentazioaren gaia lantzeko erronkak ugariak dira:

• Hezkuntza zentroetako ikasleen ezaugarriak (generoa, ezaugarri etniko-kulturalak, izaera edota egoera pertsonala) beren osotasunean  kontuan hartzea, espazioan egon daitezkeen okupazio ezberdinen fenomenoari aurre egiteko.
• Erabilera anitzeko espazioak sortzea.
• Ume zein nerabeen beharretara egokituriko espazioak eraikitzea.
• Berezko rolak eta estereotipoak apurtzen dituen bestelako joera eta portaera berriak sustatzea.
• Genero rolei atxikitzen ez diren jolasak sustatzea.

EAE mailako 2013ko datuen bilketa, emakume eta gizon landunen arteko etxeko lanen banaketa desorekatua usten du agerian. Gizonezkoen eta emakumezkoen bataz besteko lan orduak kontuan harturik, horietako bakoitzak etxeko beharrak egiten jarduten duten denbora kopurua esaten da. Enpleguan ematen diren lan orduak eta etxeko beharrak egiten ematen dituzten bataz besteko orduak baturik, emakumeek oro har, lan gehiago egiten dute gizonezkoak baino. Datuak asaldagarriak diren arren, EAEko adibidea ez da inondik inora txarrena, mundu mailan desoreka horiek askoz handiagoak baitira, eta herrialdeen artean ere ezberdintasun handiak ikus genitzake.

Hona hemen, “La representació de les dones a la televisió” (Emakumeen errepresentazioa telebistan) Kataluniako kontseilu audiobisualak 2013an argitaratutako txosten interesgarria, non ikus-entzunezko komunikazioan genero aldagaian ematen diren aldeak erakusten diren. Azterlanean, komunikabideetan agertutako pertsonen jardun-eremuak sailkatzen dituzte (kultura arloko pertsona, politikariak, irakasleak eta abar), eta generoaren aldagaia oinarri hartuta, horietako bakoitzaren presentzia maila erakusten digute. Jardun eremuaren edo profesioaren araberako azterketa horretan, oso ere nabarmenean ikusten dira sexuen arteko bereizketak, kasu gehienetan, emakumeen errepresentazioa txikiagoa delarik. Genero rol tradizionalen eraginagatik jardun eremuen artean egon daitezkeen sexuen arteko aldea ere oso era argian ikusten da.