TRATU ONAK SUSTATZEA EZINBESTEKOA GURE ONGIZATERAKO!

Agerikoa da, itxuran berdintasunaren aldekoa den arrazoibidea erakusten badu ere, eskolak ez duela berdintasunean hezten. Kontzienteki hezkidetzailea den planteamendu batetik esku hartu ezean, eskolak gainerako botere sozialek erreproduzitzen dituzten genero-estereotipo sexista berak hedatuko ditu.

Hezkuntza-sistema hezkidetzailearen ardatz bat izango da ikasleek harremanak era parekidean eraikitzeko konpetentziak gara ditzaten laguntzea, honako hau sustatzeko:

● Indarkerian eta dominazio-mendetasun parametroetan oinarrituriko pertsona barruko zein pertsonen arteko harremanak bultzatzen dituzten ereduen analisi kritikoa.

● Elkarbizitza eta pertsona barruko zein pertsonen arteko harreman positiboen eraikuntza.

ELKARBIZITZA POSITIBOA ETA KALITATEZKOA HEZKUNTZA-KOMUNITATEETAN

Hezkuntza-eremuan elkarbizitza positiboaren bidez lortzen duena:

● Eskolako komunitate-kide bakoitza bere identitatearekin gustura egotea, beste batzuk gutxiesteko beharrik gabe, diren bezalakoak onartuak sentitzea, gainerakoak baloratzea, gaitasunak eta konpetentziak garatzea eta, bazterkeria mota oro gaindituz, harreman positibo eta autonomoak eskola barruan zein kanpoan eratzea.

● Neska zein mutil-ikasleen konpetentziak pertsona osoak bezala garatzea, eremu pribatu zein publikoan erraztasunez moldatzen direnak, hauen garapen pertsonal eta soziala paraleloan sustatuz, bizi-proiektu propiodun pertsonak izatea, hartuemanetan berdintasunez, elkartasunez eta askatasunez aritzen direnak, gure munduaren hobekuntzaren aldeko konpromisoa erakutsi eta esku hartzeko prest agertzen direnak.

      

         

Kalitatezko elkarbizitzak ondoko hau eraikitzea sustatzen du:

● Eskolakide guztien ongizatean oinarrituriko kultura.

● Maila guztietan (antolakuntzan, denboralizazioan, komunikazioan, curriculumari dagokionean …) dominazio-menekotasun paradigmaren erreprodukzioa gainditzen duen hezkuntza-zentroaren estruktura, honek estereotipoen etengabeko sustapena bultzatzen baitu (sexu-generoa, etnia, kultura, maila sozioekonomikoa, ezaugarri fisiko-psikikoak, aukera sexuala...)

● Nor bere buruarekin zein besteekin harreman positibo eta aberasgarriak.

● Elkarren arteko arduran eta inguruaren eraldatze zein hobekuntzan konpromiso pertsonal eta sozialean oinarrituriko harremanak.

● Bake eta indarkeria-eza kultura.

MAITASUNEZKO TRATU ONAK

Pepa Bojo psikologoak dioen bezala “berrikusi egin behar da maitasun erromantikoaren mitoa; bai hezkuntzan, bai emakume taldeetan, etab. … Orain maitemintzen diren gazteek zaharkituta dauden maitasunaren inguruko usteek eragiten dituzten jokabideak dituzte, duela mendeetako maitasunean sinesten dutelako. Horixe da jeloskorkeriaren kasua, maitasunarekin nahasten baita.

Mari Luz Estebanen hitzetan “gizakia ikusteko modu bat da, baina, horretaz gain, ordena ekonomiko, politiko eta sozial bat ere bada, gizartea antolatzeko modu bat: elkarbizitza, taldeak, gizon eta emakumeen arteko harremanak, helduen eta umeen arteko harremanak, hezkuntza, sozializazioa … Hau da, bizitzeko modu bat da, eta hor erdian daude emozioak eta maitasuna. Beraz, ez da bakarrik amodio erromantikoa eta bikotea, gehiago da.

ERANTZUNKIDETASUNA edo ELKAR ARDURA

Amaia Perez Orozkok dioen moduan kontua ez da indibidualismoaren ideala apurtzea interdependentzia eraikitzeko, baizik eta indibidualismoaren ideala apurtu behar dugu, hain zuzen, jarrera horrek ukatu egiten duelako interdependentzia daukagula.

Zaintzak kutsu negatiboa duela uste da, hitzak berak “zama” adierazten du, inork bere gain hartu nahi ez duen zerbait izatera bihurtu arte. Ideia honi buelta ematea ezinbestekoa da, balio positiboa eman, eta zaintzarik ezean guztiok hil egingo ginatekeela transmititu.

Hezkuntzaren erdigunean zaintza jartzea proposatzen dute, baina zer gertatuko litzateke kasu horretan? Baglietto eta Mendizabalen aburuz, gaur egungo hezkuntzak emaitzetan oinarritutako ikasteko modua lehenesten du eta badakite eurek bultzatu nahi duten ereduak –zaintza erdigunean jarriz– talka egingo lukeela sistema horrekin.

Zaintza hezkuntzaren erdigunean jartzeko formula magikorik ez dagoen arren, hasteko eta behin, pertsona bere osotasunean begiratu beharko litzateke, eta bigarrenik, norberak nahiz besteek izan ditzaketen aurreiritziak identifikatzen eta pertsonaren identitatearen inguruan sortzen diren estereotipoen inguruan kontzientzia hartzen saiatu, eta baita pertsonei arreta eskaintzen ere.

            

                      

KALITATEZKO ELKARBIZITZA TRATU ONAREN BIDETIK

Ez dirudi hain helburu zaila “elkarri ondo tratatzea”. Egunerokotasunean, berriz,  Arremanitz taldeko kideak Hik Hasiko elkarrizketan dion bezala, ia konturatu gabe aurkitzen dugu gure burua egoera mingarri eta kaltegarrietan erorita, estereotipoetan hezitako pentsaeraren ondoriozko jokaerak direlarik tratu onen etsairik nagusienak. 

 
Bizitzako beste hainbat arlotan gertatzen den moduan, hezkidetzaren ardatz den genero ikuspegiak aurreiritziak gainditzeko lagungarria izan daitekeen begirada zabala eskaintzen digu, estereotipoak gaindituz ongizate bidean: nor bere buruarekin gustura sentitzea, besteekin batera harreman positiboak eraikitzea, ezetz esaten ikastea ezetz esan nahi dugunean, elkarren arteko ardurekiko konpromisoa sustatzea, ongizatea bada guztien ongizatea izan beharko duela barneratzea, Mari Jose Urruzolak luzatzen dituen beste iradokizunekin batera:

Ze pertsona eredu, ze jendarte eredu nahi dugu garatu hezitzaile bezala?

Ikastaro honen zehar nahiko sarri ikusten ari garen bezala, emakumeok jasotzen dugun heziketa sentimentala etsai handi bat bihurtzen da estereotipoak gainditzeko ahaleginetan, maitasun erromantikoaren inguruan dauden mitoetan sostengatzen direlarik gizon eta emakumeen arteko harreman patriarkalak. 

Pentsatzen dut interes handiko lekukotasuna jasotzen dutela  trantsizio garaian Bartzelonan garatutako mugimendu feministaren barruan Nuria Pompeiak edo Montse Clavék, esaterako, komikietan edo kartel ilustratuetan aldarrikapen honen inguruan egindako lanek, subjektu femenino berriaren bila, emakumeek sufritutako zapalkuntza fisiko eta psikologikoa salatuz, ezarritako kanon patriarkalen suntsiketaren bila.

 

 Ondoren etorri dira maskulinitate berrien eraiketak, kalitatezko elkarbizitzari begira ezinbestekoan eman beharreko aurrerapausuak. 

Ildo beretik, oso interesantea iruditu zait, alderdi honetan, Boliviako UNFPA erakundeak egindako kanpaina, bereziki nola azpimarratzen duen norberak bere buruarekiko eta, aldi berean, besteekiko harremanak elkarrekiko errespetuan oinarritzeak duen garrantzia.

Tratu onak sustatzeko bidea eraikitzen joateko eskura izan beharko genukeen beste gida bat “ELKAR ARDURAKO HEZKUNTZA” lan proposamena dela uste dut, helburua ez delako izan behar erantzunkidetasuna modu puntualean gauzatzea, baizik eta iraupen luzeko ibilbidea garatzea, gero eta korrespontsabilitate handiagoa lortzearen alde etengabe jardutea.

Aurtengo martxoaren 8an, elkar ardura eta parekidetasunaren aldeko aldarrikapenetan murgilduta, gure erkidegoko hedabidetan entzun izan ahal ditugun datuak:  Denbora bikoitza etxeko lanetan… Soldata urriagoa kanpoko ogibideetan (bataz besteko 10.000 euro gutxiago)…  emakumea baldin bazara.

Aldatzen ari da jendartea, oso poliki baina aldaketa positiboak ere ikusten ditugu. 

 

 

Zer egin dezakegu eskolan prozesu hau sendotu eta areagotzen laguntzeko?

Proposamen egokia eta oso bideragarria iruditzen zait dokumentu honen zehar Marian Morenok proposatzen diguna: elkarbizitzarako hezkidetza

Irakasle bezala, presente izan beharko genituzkeenak, eredua garen heinean gure ikasleen aurrean bereziki erakutsi beharreko jokabideen artean, hauek dira, nire ustez oinarrizkoenak:

• Hizkuntza eta hiztegi hezkidetzailea erabili

• Identitate anitzak errespetatu eta errespetarazi, baita janzkera edo gorputz adierazpenak

• Elkartasunezko jarrerak erakutsi

• Asertibitatez jokatu

• Entzun, ulertzen saiatu, komunikatu

Eta ikasleekin zeharka zein zuzenean lantzeko, adibidez:

• Autoezagutza, bakoitza den bezalakoa onartzeko hezi

• Estereotipoak antzematea landu eta horiekiko jarrera kritikoa jorratu

• Ezetz esaten ikasi

• Lankidetzarekin lotutako baloreak onetsi eta garatu

• Epaiketarik gabeko onarpena erakutsi, berdin diola nolakoak diren besteak.

• PAREKIDETASUNA eta TRATU ONAK PRAKTIKATU: ardurak banatzerakoan, ikaskideen arteko zaintza, birziklapena, objektuen iraupena luzatzearen eta berrerabiltzearen alde jokatu, arazoak daudenean guztientzako konponbiderik emankorrena bilatu eta martxan jarri, …