Kartzela

Orain arte landu dugunaren arabera, argi dago jendarte heteropatriarkal sexista, matxista eta androzentrikoak sortutako sailkapen bitarrak zalantzan jartzen baditugu, sistema sozialaren antolakuntza ere zalantzan jarriko dugula.

Sistema horrek guztion heterosexualitatea aurresuposatzen du, bestelako sexu orientazioak ezkutuan utziz eta dagokien lekua ukatuz.

Itxaro Borda idazleak Arrakala proiekturako eginiko elkarrizketa batean aipatzen duen bezala “beste normalitate bat asmatzen ahal dugu, jende bakoitza bere sexuaz harago den sozietate bat eta bertan jendea ez baloratzea bere sexuaren arabera, baizik eta jendartean hartu nahi duen lekuaren arabera”.

Hona hemen Euskal Herriko Bilgune Feministak Itxaro Bordari egindako elkarrizketa polit eta sakona:

Gaiarekin lotuta, asko gustatu zait Kattalin Minerrek zelan erabiltzen duen “kartzela” hitz metafora gisa:

Zerbaiti buruz ikasi badut denbora honetan,

generoaren lausotasun eta malgutasunaz ikasi dut.

Gizon-emakume kartzelak gugan eragiteko duen gaitasunaz,

baina guk geuk hori bera dinamitatzeko dugun gaitasunaz ere bai.

Astean zehar jorraturiko ideia garrantzitsuenekin gurutzegrama hau sotu dut: (esteka)

																1
		2						3															4
	5
														6
7
														8

Pistak:

Ezkerretik-eskuinera 5. Genero rolen sailkapenetik abiatuta gure gizartean ‘gizon eta emakume izateak’ dakarrenari buruz aurretiaz sortuta dagoen eta bizitzak baldintzatzen dituzten ideia multzoa. 6. pertsona batek aldi berean gizonezko eta emakumezko baten sexu-organoak dituenean edota pertsona horren kanpoko ezaugarriak gizonezkoen eta emakumezkoen ezaugarrien nahaste bat denean. 7. Ustez sexu bereko pertsonak desiratzen dituzten edo haiekin sexu jarduerak dauzkaten pertsonen aurkako etsaikeria psikologiko eta sozial orokorra. 8. ingelesez desbideratua, arraroa, alderantzikatua, trabestia, bollo-mari-mutilla, maritxua, frikia esan nahi du.

Goitik-behera 1. Baldintza biologikoetan oinarritutako identitatea da, haur bati bere genitalen eta ezaugarri fisiologikoen arabera ematen zaion lehena. 2. heterosexualitatea sexualtasun ‘normal’, natural eta onartu bakarra izatea inposatu duen gizarte eta kultura erregimena da. 3. ezagutza feministak hezkuntzari egindako ekarpena da, generoen eraikuntza zalantzan jarriz. 4. Gizon zein emakumeekin sexu harremanak dituen edota haienganako desioa edo sexu erakarpena sentitzen duen pertsona da.

Iazko ikastarokideek egindako post bat aukeratzekotan Iosune De La Peñarena izango litzateke. Bere esperientzia pertsonalean oinarritzen den bizipen bat kontatzen digu; genero-identitatea, genero-adierazpena, sexu-biologikoa eta sexu-orientazioari buruz aritzen da eta hainbat erreferente ezberdinen ekarpenak aipatzen ditu.

Sentsibilizaziorako baliagarria izan daitekeen material (irudi/bideo/gida) ezberdinak bildu ditut:

• Steilas-en “Genero eta aniztasun sexualerako gidaliburua”
• Eskola orientazio sexualaren aurrean «Sexu aniztasuna eta familia berriak» Hezkuntza proiektuari buruzko txostena (20. orrian). Bertan, hezkuntza-material ezberdinak topa ditzakegu, hala nola, “Iris eta Lila” ipuina:

• “Lur” antzezlana:

Julian jostailu denda zahar baten jabe da. Egun gutxi barru Ane, bere bilobak, sei urte beteko ditu eta opari berezi bat prestatzen ari zaio; berarentzat propio egindako panpina. Anek eta Julianek bidaia zirraragarri bat hasiko dute panpinarekin batera, desioak betetzen dituen izar majiko baten bila. Itxuraz abentura irudimentsua dirudienak Ane eta Jon, bere aitaren, arteko harremana berbideratzen lagunduko du. Azken aldian Jonek onarpen arazo bat dauka. Izan ere, Ane mutila da.

Hemen promozio-bideoa:

• “RAINBOW” proiektuaren azterlan gidan topa dezakegun LGBT terminoen glosarioa.

Hainbat pelikula eta bideo-laburrak:

• Boys don’t cry
• Hedwig and the angry inch
• Lawrence Anyways
• The Adventures of Priscilla, Queen of the Desert
• Tomboy
• XXY
• 1977
• King
• Vestido nuevo

Nire ustez hau guztia eremu hezitzaileetan/jendartean lantzeko erronkak nagusiak hauek dira:

• Sexua eta generoa eraikuntza soziokulturalak direla ikusarazi eta instituzio ezberdinek (medikuntza, zientzia, komunikabideak, hezkuntza sistema) horrela izatera lagundu dutela azaldu.
• Ikastetxea (trans)sexualitatea aske eta gozo bizi eta borrokatzeko espazioa izatea. Errespetua eta elkarbizitza sustatzea.
• Normaltasuna edo “normaltzat jotzen dena” kolokan eta zalantzan jarri.
• Erreferente anitzak ikusarazi eta eraiki (etiketetan jauzi gabe). Amelia Barquinek dioen moduan, mingainetik praktikara pasatu.
• Ikas komunitate osoaren formakuntza. Bereziki, gurasoekin elkarlana, ez dadila momentu konkretu bateko zerbait izan (egun sinbolikoekin gertatzen den bezala).
• Praktika binaristak ekidin. “Trans sexualitateak liburuxka”-n aipatzen da adibide garbi bat. Geletan itsasten diren horma-irudiei erreparatuz, neska eta mutil bat biluzik sinbolizatzen dituztenak, beharrezkoak al dira? Zer esanik ez komunei, uniformeei buruz…
• Ikasleei txikitatik erakustea sexu-orientazio, genero-adierazpen eta abarrengatik jendeak sufritzen dituen gutxiespenak, bazterkeriak, gorrotoak…
• Sexualitatea ugalketarako harreman koital heterosexualera bakarrik ez mugatzea. Sexualitatea modu interesgarri batean aurkeztu.

Bukatzeko, kuriosoa iruditu zaidan bideo batekin agurtzen naiz. Izan ere, zenbatetan diogu eredu izan behar garela, erreferenteak behar ditugula… Zergatik ba?

Children See, Children Do