Jaiek komunitate gisa ditugun balioak, nortasuna,
ideologia eta egiturak erreproduzitzen dituzte, eta horietan gatazkak,
botere-harremanak, rolen banaketa eta indarkeria-egoerak irudikatzen
dira. Hori dela eta, aste honetan herriko jaiei begirada bota diet.
Ohiturak indar izugarria du, eta guztien jarrerak bereganatzen ditu, emakumeenak barne. Jaiak gure jakintza sozial eta kulturalaren parte dira, eta hori berdina da gizonentzat eta emakumeentzat. Gure bizitzan zehar ikasten ditugun gauza asko bezala, norbaitek zapuzten ez dituen arte, zalantzan jarri gabe xurgatzen ditugu.
Jaiak kolektibitatean bizi dira, identitaterako eta bizitza sozialerako
garrantzitsuak dira. Horregatik, oso zaila da gauzak beste era
batera ikusten dituen jende gehienarengandik bereiztea zure
ingurunetik urruntzen baitzaitu.
Berdintasun formala bermatuta dago, baina benetako berdintasuna lortzeko bide luzea dago egiteko. Egoera horren aurrean, zer egin daiteke?. Erakunde publikoen zeregina funtsezkoa da "hausnarketa herritarren artean ahalik eta lasaitasun handienarekin sustatzeko", baina baita "neurriak hartzeko" ere.
Jaien testuinguruan, emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna sustatzeko eta jarrera matxistak gaitzesteko ekimenak eta kanpaina gehiago egin behar dira. Jaietan genero-ikuspegia txertatzea funtsezkoa da, biztanle gehiago sentsibilizatzeko modu bat baita. Familietan hezkidetza lantzea berdintasuna ernetzeko oinarrietako bat da, eta horregatik jaietan berdintasunezko edukia duten probak eta ekitaldiak egon behar dira. Nahiz eta orain dela gutxira arte jaiak ez diren emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna aldarrikatzeko lehentasunezko guneak izan, jakina da horietaz gozatzeko dugun modua gure gizartea antolatzeko dugun moduaren eta gure gizartea arautzen duten balioen isla dela.
Jaiak balioen munduarekin lotuta daude, jaiek ordena soziala eta botere-harremanak erreproduzitzen dituzte, eta, beraz, bizitzan gertatzen diren diskriminazioak jaietan ere gertatzen dira, batzuetan, modu ikusgarriagoan. Berdintasunezko gizarte baten aldeko borrokak, non pertsona guztien eskubideak errespetatuko diren, jaietan ere islatu behar du. Ez alkohola, ez jaia bera, ez dira aitzakia emakumeen eta gizonen arteko harremanak berdintasunezkoak eta errespetuzkoak ez izateko, emakumeak sexu-objektu huts gisa tratatzeko, edo leku jakin batzuetan eta ordu jakin batzuetatik aurrera segurtasunik gabe edo beldurtuta sentitzeko.
Errespetuan oinarritutako eta erasorik gabeko jaiak nahi ditut, baina baita
horiek bultzatuko dituzten jarrerenak ere. Beraz, emakumeak errespetatzen ez
dituen edozein adierazpen fisiko edo hitzezko adierazpenen aurkako jarrera
aktiboa eskatzen dut. Jaiak nahi ditut, non harremanak berdintasunezkoak
izango diren eta bi aldeek onartuko dituzten, non emakumeok gizonek duten
eskubide bera izango dugun askatasunean dibertitzeko eta festa eta espazioak
partekatzeko, segurtasuna eta eskubideak urratu gabe.
Jaiei eta ospakizunei buruzko hausnarketan konturatu naiz gauza asko daudela oraindik egiteko gure ohituretan eta horiek islatzen dituzten jaia eta ospakizunetan. Honek gaiak jakin-mina piztu dit, zeintzuk eta nola eman diren aurrerapausoak, azken finean, gure ohituretan txertatzeko. Hemendik aurrera nire inguru hurbilean berdintasunean bizitzeko eta jaiak ospatzeko ereduak bilatuko ditut pixkanaka gure ohiturak aldatzeko.
Beste aldetik, erreferentzia egin nahi dut aurreko edizioetako "Ospakizun hauek ospa?" post-ari. Bihar-ek aipatzen duen “Festak, genero-harremanak eta feminismoa" liburua oso interesgarri iruditu zait.
Amaitzeko Lekitxon egindako bideoa ikustera gonbidatzen zaituztet.