Legedia gugana hurbiltzen

Nire hezkuntza eremua:

Lan egiten dudan lan eremua kontuan hartuz, hezkuntza ez formalean aritzen naizela esango nuke. Harrera etxe batean egiten dut lan. Bertan, 15 eta 18 urte bitarteko 8 gazte bizi dira eta euren eguneroko bizitzaren parte gara han lan egiten dugun hezitzaileak. Euren familiekin, eskolekin, eskolaz kanpoko jarduerekin, osasun zentroekin… dugu harremana, beraz, erreferente bagarela esango nuke. Erreferente garen heinean, gazte hauen garapen pertsonalean eta bizi kalitatean eragiteko egiten dugu lan.

Ikusi dugun legedia kontuan harturik, zer da zure ustez hezkidetzaren inguruko hezitzaile lana justifikatzeko baliagarriena?

            Nire ustez, hezkidetzaren inguruko hausnarketa hezitzaile guztiok egin beharreko zerbait da, izan ere, estrategia hezkidetzaileak erabiltzea ezinbestekoa da. Eskola birpentsatu behar den moduan, hezkuntza ez formala ere baliatu behar dugu genero ikuspegia erabiliz, eta pertsonen aniztasuna aztertuz, gazte guztiek giza-kultura baldintzapenak gaindituz eta askatasunez bere osotasunean gara daitezen laguntzeko; bere buruarekiko, besteekiko, gizarte eta naturarekiko erlazio positibo eta eraikitzaileak izango dituzten pertsonak izateko.

Gaur egungo gizarte heteropatriarkala gure sistemaren oinarrian dago eta hau arlo guztietan ikusten da, hau dela eta,  hezkuntza eremuan aldaketa handiak eman behar dira; estereotipo sexistak ezabatu behar dira, emakumeen jakintzak eta emakume erreferenteak (ekarpen sozial zein historikoak egin dituztenak) ikaskuntzan integratu behar dira, gaitasun afektiboak landu behar dira harremantzeko moduetan, hizkuntzaren erabilera ez sexista ziurtatu behar da eta inposaturiko ereduak gainditu eta aniztasuna islatzen duen heziketa afektibo sexuala integratu behar da, besteak beste. Beraz, esango nuke baietz, beharrezkoa dela genero ikuspegia txertatzea eta berdintasunaren alde lan egitea, oraindik asko baitago egiteko.

Indarrean dagoen legedia nahikoa da? Badago aurrera eramateko asmorik? Badaude betetzeko eta lorpen mailak neurtzeko baliabide nahikorik?

70eko hamarkadaren amaieran eta 80ko hamarkadan, babes instituzionalik gabe eta gehienetan oztopoak gaindituz, zenbait ikastetxetan emakume feministen eskutik hasi ziren lehenengo esku hartzeak. 90eko hamarkadan hezkidetzak bultzada handia jasan zuen. Lehenengo Hezkidetzazko Gradu-ondoa 90-91 ikasturtean garatu zen, Bizkaian hasi eta beranduago Gipuzkoa eta Araban ere bai. 93-94tik 95-96ra hiru lurraldeetako 11 ikastetxek parte hartu zuten Emakunde-k proposatu, babestu eta Begoña Salasek zuzendu zuten ikerkuntza batean Ikastetxearen Hezkuntza- eta Curriculum- Proiektuak hezkidetza ikuspuntutik egiteko.

Hezkidetza- Aholkularitzak 2001ean desagertu zirenean, une itxaropentsuak apalduz joan ziren; zenbait mintegik lortu zuten bere lanarekin jarraitzea, ahal izan zuten moduan eta Hezkuntza Departamentuaren babesik gabe. 2013an idatzi zen “Hezkuntza-sisteman Hezkidetza eta genero-indarkeriaren prebentzioa lantzeko Gida Plana”. Bertan gizarte eragile ezberdinen ekarpenak bildu ziren eta 2013-2016 epealdirako hainbat erronka definitu, helburuak eta ekintzak zehaztu eta bitartekoak jartzeko konpromisoak adierazi.

Egun, berriro areagotu dira hezkidetzarekiko espektatibak, Hezkuntza Saileko ordezkari politikoek helburua oraindik lortu ez dela onartzen dute eta horren aldeko plana ateratzeaz gain, Heziberri 2020ak hezkidetzaren beharra ere azaltzen du, emakume eta gizonen arteko tratu eta aukera berdintasuna lortzeko pausuak ematen jarraitu behar dela aitortuz.

Hau dena ikusita, nire ustetan indarrean dagoen legedia ez da nahikoa. Legeak hainbat gauza esaten ditu baina errealitatean asko falta da egiteko. Baliabideak, egon badaudela uste dut, baina ez behar bestekoak eta gainera, hauek agian ageriko curriculum-ean geratzen direla batik bat, izan ere, curriculum ezkutuan aldatu beharreko gauza asko geratzen direla esango nuke eta hauek eragin handia dutela.

Nola ikusten duzu hezkuntza hezkidetzailearen etorkizuna epe laburrean? Eta ertainean?

            Ezin da jakin zer gertatuko den hemendik denbora gutxira. Egia da legediak aldatzen doazela, eta bai, hezkidetzaren beharra aitortzen da, baina “beharraz” gaindiko faktore asko daude. Heziberri 2020ak hezkidetzaren beharra azaltzen du emakume eta gizonen arteko tratu eta aukera berdintasuna lortzeko pausuak ematen jarraitu behar dela aitortuz. Baina honetarako, aurrekontuak, baliabideak eta denbora aldiak beharko dira plana baldintza egokietan aurrera joan eta jarraipena izateko, epe laburrean ez baita benetako hezitzailea den eskola lortuko. Pertsona eta giza-agente guztiek nork bere ekarpena eginez, elkarlanean eta modu kritiko eta eraikitzailean, bakoitzak bere posiziotik, aldaketaren aldeko ekarpena egin dezake.

Beraz, uste dut hezitzaileok asko dugula egiteko, sortzen ditugun harreman motak, harremantzeko moduak, eredu eta rolak, etab. zaindu behar ditugula pixkanaka jarri diren/ditugun helburuak lortzen joateko. Legediak legedi, egunerokotasunean gu gaude gazteekin esku hartzen eta guk hezitzaile moduan izando ditugun jarrerak, kontziente edo inkontzienteki beti esango die zerbait. Hortaz, oso garrantzitsua eta zaindu beharrekoa iruditzen zait egiten dugun lana, etorkizunari begira aldaketa handiak sortu ditzakeelako.