JAIAK-OSPAKIZUNAK

“Festak bizitzaren erdigunean daude, ez bakarrik lan eta atseden erritoekin lotuta daudelako – eguneroko monotonian parentesi bat ezartzen dute-, baizik eta ideia eta baloreen munduarekin lotuta daudelako, herriaren nortasunarekin, gizarte egiturarekin eta genero sistemekin, hau da, pertsonen arteko harremanekin oro har, eta emakume eta gizonen arteko harremanekin bereziki”. 

Hain zuzen ere, festak -beste askoren artean- gure kulturaren ispilu eta erakusle dira Margaret Bullenek zioen bezala, eta gehienetan, hauek ohituren parte diren heinean, sistematikoki errepikatzen ditugu, hauek gaur egun dugun ikuspuntuarekin aztertu eta behatu gabe.

Nire hitz- hodeia

Iazko posten artean hau aukeratuko nuke, jaia eta ospakizunen gaia oso ondo jorratu duela iruditzen zaidalako.

Ikastetxeetan hezitzaileen lantzeko erronkak asko dira eta noski, pixkanaka egiteko aldaketak. Lehenik eta behin, ospatzen ditugun jaiak aztertzen hasiko nintzake, zergatik ospatu, nola ospatzen ditugun, horrek haur eta gazteengan zer dakarren, zein jarrera hartzen duten eta nola hobe gentzakeen ikuspegi hezitzaile baten aldetik.

Musiken letra eta mezuak zeharkako baliabide bezala agertzen diren horiek gazteekin aztertu eta musika talde berriak aurkeztu, adibidez ideia ona eta era entretenigarrian gainera. Izan ere, askotan, irratian jarritakoa entzuten dugu entzunena delako eta gure belarrietara iristen den lehenengoa delako. Halere, alternatibak erakutsiz norbera ere “hazi” egiten da musika genero eta estiloetan.

Emakumearen rola eta presentzia aztertu eta parte-hartzaileagoa bilakatu; estereotipo eta rol desberdinak erakutsi, aniztasuna bultzatu eta ikusaraziz.. Pixkanaka gizartea ikuspegi kritikoagoa hartzen ari da eta emakumearen papera eta honekiko parekidetasun ezaren jabetzea gertatzen ari da. Azken egunotan entzun den Errealeko ereserkiaren aldaketa dugu adibide gisa, hemen esteka. Adibide hau hartu dut hain zuzen ere, izan ere, aldaketa abestian egon egondu da, baina oraindik ere Errealeko gizonezko jokalari taldeak emakumearenak baina oihartzun askoz handiagoa du, eta hau gertatu bitartean, lan egiten jarraitu behar dugu!!

Agurtzeko, Huntza eta Mafaldaren asko gustatzen zaidan abesti hau uzten dizuet!

Gora kontsumoa!

San Valentin



Amaren eguna

JAIETAN BERDINTASUNA NOLA EZ!!

Aste honetako gaia ere oso interesgarria iruditu zait eta seriotasunez hausnartzeko beharra.

Eskoletan ere zailtasunak daude tradizioa aldatzeko eta askotan kontraesanetan erortzen gara. Batzuetan egun moreak onartzen dira, baina beste jaiekin betiko argudioak erabiltzen dira: beti horrela egin izan dugu, tradizioz jokatzen dugu, nola egingo ditugu aldaketak? zer esango dute familiek? Eta beldur horien azpian jaiak eta festetan dauden balioak transmititzen jarraitzen ditugu.

Aurreko edizioetako gehien gustatu zaidan posta Maiterena izan da. Argudio asko ematen ditu eta artikulu interesgarri asko helarazi dituelako. Irudi hau ere interesgarria iruditu zait eztabaida sortzeko:

Jaiak eta ospakizunak parekideak izateko hainbat artikulu interesgarri topatu ditut:

-          Jaietan berdintsunaren alde Bergarako Udala

-          Jaiak berdinzaleago bihurtzeko gida Tolosako Udala

Eremu hezitzaileetan lantzeko erronka asko daude:

• Ikastetxeak proposatzen dituen ospakizunen diagnostikoa egin eta ikuspegi hezkidetzailetik beharrezkoak liratekeen aldaketak burutu.
• Tradizioa eta ohiturak: geletan horien inguruan burutzen diren jarduerak aztertu eta horien aurrean kritikotasunez eta begirada hezkidetzailetik trebatzeko konpetentzia garatu.
• Emakumea eta gizonaren parte hartzea bultzatzeko motibazio estrategiak diseinatu.
• Ospakizun eta tradizio berriak sortzeko aukerak eskaini.
• Eredu anitzak eskaintzea, errealitate berriak dituen beharrak asetuak izan daitezen.

 Nik beste proposamen zehatzagoak ere planteatuko nituzke:

EGUN MOREAK

Nik ez nuke egun batera mugatuko. Garaia aprobetxatuz, gutxienez, mailaka unitate didaktiko bana landu beharko genuke era sistematizatuan, hobeto sensibilizatzeko.

EGUN BEREZIAK

• Euskararen Nazioarteko Eguna: hizkuntzaren inguruko erabilera sexista aztertu.
• Otsailak 4, Ageda Deuna Bezpera Eguna: zalantza gabe kenduko nuke.
• Inauteriak: mozorroak, abestiak, dantzak… aukeratzerakoan genero ikuspegia txertatu beharko da. Adibide moduan: mozorro sexistarik ez erabili (neskak eredu bat eta mutilek beste bat, adibidez), koreografiak/mugimenduak/keinuak sexistak edo mutil-nesken bereizketak egiten dituztenak ez erabili...
• Beste batzu proposatu, mila aukera daudelako: bakearen eguna (urtarrilak 30), liburuen eguna (apirilak 23), familia eguna (maiatzak 15), zoriontasun eguna (martxoak 20)… Emakumeen ekarpenak ere azaleratzeko baliagarriak izango dira. Genero ikuspegia ere erabili beharko da liburuak eta beste materialak aukeratzerakoan.

OPOR AURREKOAK

• Gabonak: Olentzero, Mari Domingi, Erregeak… Hausnarketa sakona eskatzen du eta ez dut irtenbide erraza ikusten, pertsonai guztiak oso estereotipatuak direlako. Jostailu ez sexisten kanpainak egin familiekin eta umeekin: Sestaoko Udala, STEE-EILAS sindikatuaren gutuna.
• Ikasturte bukaerako jaialdia: inauterietan aipatu dudan ildotik.

Erronka ederra! 

Ondo pasatzeko JAIAK?

Jaiak eta ospakizunak...gizartean ditugun jokaera matxisten isla dira, alaitasun egoera batean, geure barnean ondo erroturik dauzkagun ekiteko moduak martxan jartzeko momentua. Inongo erreparurik gabe, irrifarra ahoan, denak balio duen momentua balitz bezala...

Lehengo urteko publikazioa bat aukeratzekotan, Irati Mendigurenena aukertazen dut. Asko gustatu zait Otseme herriko talde feministak Amurrion egindako ekintza: sorgina herriko plazan erretzen jarraitzen baduzue, bahitu egingo dugu. Azken finean, entzunak izateko erradikalak izatera derrigortuak gaudela gogorarazten digun ekintza bat iruditzen zait. Askotan, emakumeak garenez, ekintzak modu lasai eta kooperatiboan egitera derrigortuak gaudela dirudi, zer esango du bestela jendeak? Berdintasun bai, baina biolentzia ez da bidea....
Oso garrantzitsua iruditzen zait biolentzia eta autodefentsa bereiztea. Gauza bat da ekite biolentoa, eta bestea bat erantzuna. Noski, lehenengo bideak erradikala izan beharrean, kooperatiboagoa izan ahal du, baina kasurik egiten ez dizutenean...erradikalak ere izan gaitezkeela gogoratzea ezinbestekoa iruditzen zait. Askotan instituzioen zai bagaude loak hartuko baikaitu!

Ikastetxeetan jai parekideen inguruan hausnartzeko, Arantxa Urretabiskaiaren "Bidean ikasia" liburua oso gomendagarria iruditzen zait. DBH eta Batxilergoko ikasleek irakurtzeko oso liburu erraza eta interesgarria da. Eta hausnarketarako baliabide bikaina iruditzen zait, Ondarribiko egoera habiapuntu moduan hartu eta goazen geure herrietan gertatzen dena behatzera.
https://www.youtube.com/watch?v=j-SsF3MtgWI 

Bestalde, haur txikiagoekin lantzeko, mozorroen gaia hartuko nuke baliabide moduan. Mozorroak, batetik genero-estereotipoez hitz egiteko aukera ematen digute, baina baita antzeztu eta beste pertsonaia batzuetan bihurtzekoa ere. Ihauteri edo herriko jaiak datozela baliatuz, mozorroa prestatzerakoan ohikoak ez diren adibideak emango nizkieke haurrei, aukerak zabaltzeko eta zerbaitek deseroso sentiarazten badie zergatia hausnartuz.

Erronka hauek ikusten ditut eremu hezitzailean jorratzeko:
-Ikastetxeetan egiten ditugun ospakizunak birpentsatzea.
-Sortzen zaizkigun beldurrei aurre egitea.
-Iritzi kolektiboak sortzea eraldaketa posible baterako.
-Sortzeko prest egotea aurrekoarekin guztiz apurtuz.
-Segurtasunez jokatu, ingurukoak benetako lanean ari garen ziurtasuna jasotzeko.
-Kanpo zalantzei erantzun ahal izateko diskurtso sendoak eta kolektiboak sortu.

Jai-gunean lasai egon nahi dut!

Jaiak bizitza sozialaren elementu garrantzitsua dira. Zoritxarrez, esparru honetan ere sexismoaren zantzu andana hauteman ditzakegu. Izan ere, ospakizunak gizartean gertatzen denaren islada bat besterik ez dira.

Aurreko edizioko post-en artean Irati gaztelurrutiarena aukeratuko nuke. Izan ere, ekarpen mamitsu eta interesgarria egiten du, jaien baitan tamalez ematen diren eraso sexitetan zentratuz arreta. Atxikitu duen muralaren leloa azpimarratuko nuke: “etxerako bidean libre izan nahi dut, ez ausart”.

http://hezkeh0506.blogspot.com/2017/11/ospakizunaketa-jaiak-argi-dago-ez.html

Berak egindakoaren ildo beretik jota, hizpidera izango ditut nik ere eraso sexitak. Kasu honetan, haien prebentziorako, tratamendurako nahiz salaketarako hainbat herritan abian jarri diren kanpaina eta ekimen herrikoiak goraipatzeko. Jai guneak banderatxo morez, pankartaz eta autodefentsa feministaren aldeko aldarriz apaintzeaz haratago, talde femenistek eta, oro har, hiritarrek sortutako erasoen aurkako protokoloak erakunde publikoetara ailegatzen ari dira, borroka honetanko tresneria geroz eta gehiago gorpuztuz.

Baliabide hezkidetzaile gisa Bilboko Konpartsen eta Udalaren elkarrekintzari esker erdietsitako erasoen kontra aritzeko ereduari buruzko albistea aukeratu dut; beste herri batzuetara esporta daitekeen eredu gisa. Konpartsa desberdinetako emakumeak elkartu eta lelo bat jai-gunean dauden pertsonen jarrera orokorra bihurtu nahi izan zuten 2018ko Aste Nagusian zehar: Nik gozatu, zuk errespetatu, hura zaindu. Udalak, bestalde, Ez beti da ez testua zuten kartelak jarri zituen hiriko hamaika puntutan. Horrekin batera, gida bat osatu zuten emakume zein gizonei aholkuak emateko, erasoen inguruan haiek egiten duten interpretazioa plazaratzeko eta erasorik gabeko jai gunea bermatzeko:

https://www.berria.eus/paperekoa/1915/035/001/2018-08-18/jai_parekideak_helburu.htm

Ai Ama! Feminismoa da bidea!

Aste honetan FEMINISMOen inguruan ia DENA ikasi dut! Nire ezjakintasuna terriablea zela ohartu naiz. Nere mesanotxean  sekulako liburu zerrenda daukat esperoan, astia dudanerako lerroan prest: Cristine de Pizan, Marie Wollstonecraft, Simone de Bouvoir, eta Celia Amorosek aurkeztutakoez gainera ikastarokideeek aurkeztutakoak ezagutu ditut:  emakume asmatzaileak,  Empar Pineda, Alicia Puleo, ...

Genialogien garrantziaz jabetu naiz, kontzeptualizatzearen beharraz baita ere, hau da, anekdotikotik  kategoriara pasatzearen aurrerapausuaz.

Femimismoaz aritzeko bere historiaren ezagutzaren beharraz. Historian egon diren olatuei buruz  eta azkenean FeMinISMOEi buruz! Xirimiriak bezala, poliki -poliki Femisnismoak osorik busti nau.

Aurreko edizioetan FEMINISMOEN INGURUKO ikastarokideen post hau gomendatu nahi dizuet: Argiñe Alacanoren Feminismoa(k), bizitzeko modua eta borrokarako tresna! Bere postan dioen bezala, Feminismoa modan dagoela uste baitut nik ere. Modak erran nahi duen guztiarekin: azaleko afera,  interesatutako ideia, patriarkatuak feminismoari balioa kentzeko erabiltzen duen estrategia!

Nire  inguru hurbilean (etxean, harremanetan, lanean...) hezitzaile bezala jorratu beharreko 2 gai “feminista” eta zergatia galdetzerakoan hauxe erantzunetatik eratorritako beharra:

Desprintzesatze tailerra

maitasun erromantikoaren dinamikek emakumeari suposatzen dizkioten bizipenak landu, bakoitzak nahi duena izateko askatasuna izateko erremintak planteatuz.

“Bellas a lo bestia” tailerra

Ezarritako edertasun ereduaren inguruko hausnarketa bat egitea. Zeintzuk diren haurtzarotik barneratzen diren estereotipo eta rolak aztertu, eta horrek emakumeengan duen eragina.

Emakume feminista esanguratsu bat aukeratzeraokan nire ama datorkit burura: Maria Jesús Perurena: irakaslea, zuzendaria, zinegotzia, senaturako hautagaia, 4 seme-alaben ama... Bere garaia eta inguruan  ez-ohiko emakumea ez zituela bere esteriotipoak bete. Beregandik jaso nuen hezkidetzaren kontzeptua, eta feminismoaren hainbat oinarri praktiko.  

Inguru hurbiletik urrunduz Izaskun Varela aipatu nahiko nuke, oso komunikatzaile ona eta entretenigarria delakoz. Umoreaz baliatzen da bere azalpenak emateko.

Denak ala inor ez, dena ala ezer ez

Mikel Laboaren abestiaren apologia egin baino gehiago, sarrera honetan FEMINISMOA zer den azaldu nahiko nuke nire hitzetan. Azaldu baino, azaltzen saiatu, izan ere, zaila egiten da eztabaida luze eta sakonetan sartu ahal izan gabe feminismoa zer den azaltzea, hala ere hortxe doa nire saiakera xumea:

Feminismoa gora eta behera hausnartzen hari nintzen bitartean, Loinaz Lekuonaren sarrera hau topatu dut eta gauza askorekin erabat ados nago, batez ere, feministak erradikala izan behar duela dioenean, Irantzu Varelaren hitzak lekukotzen dituen bitartean. Gauzak ezin dira erdizka egin eta gauza askoren inguruan zalantzak izan ditzakegun arren, feminismoak ezin du horietako bat izan, zergatik? Emakume izanda (nagusiki, baina ez horregatik bakarrik), nola ba geure buruaren alde egiten duen bizi eredu eta mugimendu baten aurka egon? Nola ba gure teilatuari harriak bota? Honek norberaren aitortza eta zaintza alde batera uzten ditu eta ez gaitezen engainatu, hau ez da sanoa.


Inguruan ildo feministen inguruan galdetu dudanean, hainbat eta hainbat erantzun jaso ditut, baina horien artean hauek aipatu nahiko nituzke: prebentzioaren lanketa eta maitasun zein sexualitatearen inguruko eztabaidak ematea. Nerabeekin lan egiten dudan heinean, etengabe ikusten dut idetifikatu gabeko indarkeriak jasaten ditugula emakumeok eta aldakatarako, lehenengo aldatu behar den hori zer den jakin beharra dugu, ondoren hau ekiditeko estrategiak martxan jartzen ditugun heinean. Bestalde, sexualitate eta gorputzaren inguruan dugun estigma eta tabuek gauza asko eta asko ez gozatzera eraman gaituzte, larrua burututik jotzea eta ez gozamenetik, besteak beste.


Emakume bat aipatu beharko banuke, Waris Dirie aipatuko nuke. Waris Somaliako emakume bat da, ablazioa egin zioten eta berak maite ez zuen gizon heldu batekin ezkondu nahi zutenez, desertutik ihes egin zuen. Bizitzako ildoak jarraituz eta barrutik indar asko aterata, ahotsa altxatu eta emakumeen jazarpenaren inguruko hitzak zein ekintzak martxan jarri ditu, bere hitzak ez ditu inor epel uzten eta hausnartzera eramaten gaituzte. Hala ere, ez gaitezen engainatu, patriarkatuak forma asko ditu eta feminismoak ere modu askotarikoa izan behar du, nola ez. Emakumeok biktima izatetik haratago, talde egin eta honi era bateratuan aurre egin behar diogu, ezberdintasunei baino, berdintasunei kasu eginez. Esan bezela, denak ala inor ez, dena ala ezer ez...

Waris Dirieren autobiografian oinarritutako pelikula bat uzten dizuet hemen, "La flor del desierto" deiturikoa. Eta bestalde, Nazio Batuen aurrean esan zituen hitzak birgogorazi nahi nituzke bide batez.

Feminismoak.

Azken aste honetan feminismoaren inguruan asko ikasi dut, eta oraindik ere gehiago jakiteko prest nago. Erreferente asko ikusi ditugu eta horietako bakoitzaren ekarpenak ikasi. Ezagutzen ez nuenik ere aurkitu dut Cristine de Pizan adibidez. 

Garrantzi haundikoa iruditu zait genealogia feministaren ideia. Oraina ulertzeko ezinbestekoa da historiaz jakitea, hau da, nondik gatozen, nora goazen. 

Kideengatik ere esku-hartze proposamen interesgarriak irakurri ditut, aberasgarriak denak.

Esaldi hau sortu dut:

Pasa den urteko post bat aukeratzean Loinaz Lekuonaren honekin gelditzen naiz. Interesgarria bere ikuspuntua.

Nik Onintza Enbeita aukeratu dut, kazetari, bertsolari, politikari... bere osotqsunean dut gustoko, ikuspegi errealista eta beti ere feminista txeratzen du egiten eta esaten duen guztian! Hem atxikitzen dizkizuet bi bideo gogoangarri!

Aste ona izan!

Maria

FEMINISMOAK

 FEMINISMOA:

Gizartea analizatzeko begirada bat. Gizartea ikusteko eta bizitzeko modu bat da. Ideologia batetik eratorria dana eta hainbat aldarrikapen koherenteen multzoa da. Teoria feminista teoria kritiko bat da nun hainbat ikuspegi lantzen dituen. Bizi garen gizarte sistema zalantzan jartzen du eta ikuspegi hegemonikoarekiko beste ikuspegi kritiko bate maten du.

Betaurreko Moreak, begirada more batetikan ikusteko aukera ematen diguna. Bere Jatorria mugimendu sozial bezala Ilustrazio garaian hasi zen eta zehazki iraultza Frantsesan nun eskubide zibil eta politiko berriak eman zizkion “herritarrei”, gizonei soilik. Emakumeak baztertuta gelditzean, beraien eskubideen alde antolatu ziren. Hala ere, ordurarte norbanakoak borrokatu zuten beraien aldarrikapenen alde. 

AURREKO EDIZIOETAKOA honako hau aukeratu dut, gaur egun Euskal Herrian azaltzen diren bi feminista neretzat oso garrantzitsuak direnak aipatzen dituelako. 

GALDETEGIA: 

Inguruko hezitzaileei galdetu diet zer nolako gaiak landu beharko ziren feminismotik eta ondorengoak izan dira erantzunak...

1)Determinismo biologikoa ezeztatzea, sexu/gnero bereizketa egitea eta horien eraikuntza soziala dela azpimarratzea, gorputzen espektroa oso zabala dela azaltzea, heteroarauarekiko haustura eta heterosexualitateaz aparte homosexualitatea edo bisexuala izatea ere badagoela adibidez.

2)Sexualitatearen gaia lantzea. Normaltasun batean jartzeko bidea delako eta ez tabu bat mantentzeko.3) Berdintasun eskubideak

4)Genero rolen ahustura

5) Emakumearen presentziaren garrantzia gizartean erakutsi.

6) Generoaren orokortasuna, sexu identitateak eta desira dibertsoak adieraziz. 

Azkenik, hezitzaileetako batek komentatu ninduen bideoa jartzen dizuet: 

EMAKUME FEMINISTA ESANGURATSUA:

MARGARET MEAD

1901n Filadelfian jaiotako antropologa ezaguna izan zen. Bi gizonen  (Franz Boas eta Ruth Benedic) ikasle oso ona izan zen eta antropologia Feministaren aitzindari nagusia kontsideratzen zaio gaur egun.   

Genero kontzeptuaren hasierako zertzeladak eman zituen. Sexuaren eta izaeraren arteko ezberdintasunak aztertuz.

Egindako hainbat ekarpenen artean;   rol sexualak eta izaera, nerabezaroa, haurtzaroa, aldaketa kulturalak, etab. 

Emaitza apurtzaileak izan ziren bereak. 

                                                                                    COMING OF AGE IN SAMOA    (1928)

 Nerabezaroa, hezkuntza, kultura eta portaerak aztertu zituen. Sexualitatean zentratu zen batez ere gizonen eta emakumeen sexu jarduerak behatuz.  Bertan, maitasun erromantikoaren arrastorik ez zuen aurkitu eta harremanak bideratu eta gestionatzekobeste modu bat zegoela behatu zuen. 

Sexua taburik ez zen Samoan. Bertakoen eta Estatu Batuetako herritarren arteko ezberdintasunen inguruan hausnartu zuen. 

Sexu izaerak eraikuntza kulturala dela ondorioztatu zuen eta aldakorrak direla tokiko egoeren arabera. Arau kulturalen garrantzia azpimarratu zuen eta honek sexua bizitzeko moduan duen eraginaren inguruan.