Hizkuntza sexista eta erabilera sexista

Inguratzen gaituzten hizkuntzak kutsu sexista daukate. Hik hasiko “ Zergatik erabili behardugu hizkera ez-sexista?” artikuluan Alvaro Garcia Meseguerrek (hizkera sexistaren gaian espezializatutako espainiar hizkuntzalariak) dioenez, euskarak oso zama sexista txikia dauka. Erdaren artean gaztelaniaren zama sexista % 80koa da, frantsesarena % 40koa, ingelesarena % 15ekoa eta euskararena % 5ekoa. Baina elebidunak garen heinean eta jendarte honetan bizi garenez  gure sinbolikoan berez generorik gabeko hitz askori generoa jartzen diogu.  

“Hizkuntzan bi sexismo mota agertzen zaizkigu: sexismo linguistikoa eta sexismo soziala. Lehenengoaren barruan maila sintaktikoa eta maila lexikoa dauzkagu. Sexismo linguistikoa forma da eta soziala fondoa, beraz, aurreko paragrafoan aipatu ditugun portzentaia eta desorekak sexismo linguistikoan agertzen zaizkigu. Horrek esan nahi du sexismo soziala berdina dela hizkuntza guztietan, fondo bera daukagu kultura desberdinetan, pentsamolde edo ikuspegi patriarkala barneratuta dago guztion garunetan, izan beltz, eder, aberats, altu, gazte, ekialdeko edo bestelakoa.”

Sexismo linguistikoari buruz Amelia Barquinen “Euskal Hiztegiak” postean honela esaten du:

“Hiztegigileek esan ohi dute haiek ez dutela etxeko ezer jartzen, haiek hiztunen erabilera baino ez dutela jasotzen hiztegietan, eta erabilera aldatu ahala, hiztegiek hartzen dituzten hitzak aldatzen joaten direla; alegia, gizartea dela hiztegian dagoenaren erantzulea; gizartea aldatu ahala (matxista izateari utzi ahala), hizkuntza ere aldatuko da eta aldaketa hori hiztegietan islatuko da. “

Baina ondoren hiztegietan bilatutako hainbat adibideen bitartez erakusten du nola emakume edo alua hitzek balorazio negatiboa dakarte edota adiera askoz gutxiago azaltzen dutela.

Horren inguruko azterketa zehatzagoa egiten du “Euskararen erabilera ez sexista” gidan. Gida honekin euskararen erabilpenaren inguruko hausnarketa egin dezakegu gure hizkuntza hezkidetzaileagoa izan dadin.

http://www.ehu.eus/e-makumeak/docs/eusk_gida_eu.pdf

Ikastetxean gure erronkak honako hauek izan daitezke:

-          Ikas materialak aztertu: hizkera, estereotipoen agerpena, erabiltzen diren irudi eta sinboloak, lanbideak, adjetiboak, harreman motak…

-          Gure jarrera eta hizkuntzari erreparatu: kurrikulu izkutari adi egoten.

-          Ikasleen jarrera aktiboa eta ikuspegi kritikoa piztutzea: esaerak, kantuak, hitz egiteko erak, irainak…aztertuz.

-          Hizkuntza hezkidetzailearen alde egin. Hitz  baztertzaileak deuseztatu behar ditugu eta  behar izanez gero hitz berriak bilatu.

“Hizkuntza hezkidetzailea hizkuntza justuagoa da, pertsona guztiak errepresentaturik daudelako, barneratuak, berdin kontsideratuak, baloratuak eta hitza dutelako. Hori dela eta, hizkuntza hezkidetzailea erabiliz bai igorlearen, bai jasotzailearen ongizatea hobetzen da.”

Nolakoa gizartea, halakoa hizkuntza

Hona hemen asmakizun bat, gure garuna desblokeatzen hasteko ariketa gisa:

Aita-semeak kotxean zihoazen etxerako bidean eta bat-batean istripua izan zuten. Anbulantzia banatan sartu zituzten biak elkarrengandik banatuz, semea lehenengoan joan zen larriago zegoelako.

Ospitalean semeari premiazko ebakuntza egin behar ziotela erabaki zuten eta kirofanora eraman zuten ziztu bizian. Zirujaua bertan sartu eta ohean zegoena ikustean esan zuen: “Ezin diot ebakuntza egin. Hor etzanda dagoena nire semea da!”.

Zer gertatzen da hemen?

Kike Amonarrizek sexismoaren zalantza argitzeko asmoarekin 2013. urtean Zarautzen asmakizun hau erabili zuen. Bideo honetan ikus dezakezue jendearen erreakzioa zein izan zen erantzuna jakiterakoan.

Hizkuntza gure artean komunikatzeko erabiltzen dugun tresna da. Baina erabiltzen ditugun hitzen, soinuen edota irudien arabera, heltzen zaigun informazioa distortsionatuta egon daiteke. Izan ere, erabiltzaileok ideologia bat dugu eta sistema heteropatriarkal batean bizi gara. Horregatik, bai androzentrismoa eta baita sexismoa ere gure komunikatzeko eran ageri dira. Gizonek egin, bizi edo sentitu izan dutena orokortzat hartzen da. Emakumeoi adingabekoen modura tratatzen gaituzte; tabernako barran lan egiten dugunean eta baita eraso sexista bat jasan ondoren izandako epaiketan ere.

Pertsonen sexu edota generoaren arabera, estereotipoak erreproduzitzen dituzten ezaugarri eta balorazio ezberdinak erabiltzen ditugu. Honetaz gain, “genero kutsaduragatik” itxuraz “neutro” diren esaldi edo hitz batzuen atzean emakume edo gizon bati asoziatutako irudi bat agertzen zaigu, nahiz eta mezuan esplizituki ez adierazi.

Zer esanik ez txiste, broma edo, orokorrean, umoreari buruz… Sexismo, matxismo eta misoginiaren manifestazio hutsak dira. Egia da gehienetan kontzientziarik gabe erabiltzen direla, baina erreproduzitzen dutena salatzen dugunean honako hauek entzun behar izaten ditugu: “benga, broma bat da”, “ez duzu umore-senarik”, “jesous zelan jartzen zaren”, e.a., e.a., e.a. Ez dira konturatzen denok ez badugula barre egiten, agian ez dela txiste bat… Eta hau guztia, genero gramatikala duten hizkuntzetan eta ez dutenetan gertatzen da.

Hona hemen Uxue Alberdi bertsolariari egindako elkarrizketa oso interesgarri bat hizkuntza (ez) sexistaren inguruan.

Euskara Hiztegia publikatu zuen Ibon Sarasolak dioen moduan, “gizartea matxista bada, hizkuntza matxista izango da eta gizartea aldatzen den neurrian, hizkuntzaren erabilera ere aldatzen joango da”.

Hauxe da hizkuntza hezkidetzaile edo ez sexistaren inguruan egindako posterra:

Aurreko edizioetako ikastarokideek egindako post bat aukeratu beharko banu, Amaia Chuecarena izango litzateke. Ematen dituen adibide ugarien artean, “Yes we fuck!” dokumentalaren inguruan hausnartzen duenarekin geratzen naiz, askotan entzun behar izaten dugun “ezgaitasun” hori zeri egiten dion erreferentzia birpentsatu beharko genukeelako…

Hizkuntza ez sexista gida bat aukeratzekotan, Mugarik gaberen "Nola diozu? Genero-ekitatean oinarritutako komunikaziorako gida" izango litzateke, irudiei, edukiei eta metodologiei erreparatzen diotelako. Adibide ugariz, Zergatik?, Zertarako? eta Nola? galderei erantzun bat ematen diete, eta eranskinetan parte-hartze teknikak jasotzen dituzte. Eremu hezitzailean, irudiek sekulako garrantzia dute. Izan ere, "begietatik sartzen diren lehen datuak dira" eta kolektibo ezberdin askorekin lan egiteko baliabide oso aproposak dira. Beraz, erabili beharreko irudiek sexu, herri, adin, famili-eredu edo gaitasun desberdinak dituzten pertsonen adierazle bilakatu behar dira. Bestalde, pasa den asteko gaiari lotuta, emakumezkoak* subjetu aktibo bezala aurkeztea ezinbestekoa da. 

Nire ustez hau guztia ikastetxean/jendartean lantzeko erronka nagusia edo gakoa mentalitate aldaketa da, garrantzia eman behar diogu hizkuntzari eta beraren erabilerari, jakin behar dugu zer errepresentatzen duen eta zelan eragiten digun... Hortik abiatuta, bide luzetxo bat daukagu oraindik...

Nahiz eta hausnarketan ez aipatu, eta Amaia Chuecak dioen moduan, kontuan hartu bear da hedabideek duten ardura. Gai honen inguruan, baliabide bat gomendatu nahiko nuke; Euskal Herriko Bilgune Feministaren "Estilo liburua". Bertan, indarkeria kasuak komunikabideetan nola landu gomendatzen duten puntuak jasotzen dituzte.

Azkenik, aspaldi aipatu gabe dudan Irantzu Varelaren bideo batzuekin agurtuko natzaizue... Umoreaz baliatuz gauza asko lortu ditzakegu eta!

HIZKUNTZAN ESKU HARTZEN

Aurreko edizioetako ikastarokideen artean Ane Lenizen  
Hizkuntzaren erabilera ez sexistaren inguruan
hausnartzen  posta aukeratu, estekatu, eta gomendatu nahi dut poster
polita daukalakoz:

Euskara, itxuran ez sexista, eta genero kutsaduraren lotura  ederki azalduta
aurki ditzakegu.

.

Amelia Barquínek  Euskara queeragoa da gaztelania baino? artikuluan binarismorik gabeko mundua  aipatzen du.Neskak inoiz baino “neskagoak” direla eta “mutilak” mutilago, eta oso heterosexualak bidez batez, ume guztien eredurako. Eta umeek inoiz baina produktu kultural gehiago kontsumitzeko beta dutela  gaur. Hori dena irudi eta hizkuntza erabilerak ahalbidetua.

Hau gainditzeko  Hizkuntza ez sexista  proposatzen duen gida hau
 Nola diozu? Genero-ekitatean oinarritutako komunikaziorako gida aukeratu
eta gomendatu nahi dut eremu  hezitzailean landu beharreko lehentasunezko
2 alderdi hauek nabarmendu nahi ditudalarik:

1.‘Irudi batek hamaika hitz baino gehiago balio duela’ dio esaera zaharrak eta
horregatik genero ikuspegia hezkuntza materialak sortzeko eta aukeratzeko
erabiltzen ditugun irudietara ere heldu behar dela uste dutelakoz.   

2. Ekitatearen alde egin nahi badugu, gure komunikazio moduak sakonki
aztertu beharko ditugulakoz.

Hau lantzeko teoria,  azalpen eta adibide aski argi eta praktikoak eskaintzen
ditu gida honek.

Ikastetxean/jendartean lantzeko erronka nagusiak hauek direla uste dut:

1.
Genero kutsadura sahiestea,  nahiz eta generoa morfologikoki euskaraz ia ez agertu,

asoziazio kulturalen ondorioz genero maskulinoa gainezarri egiten da gurean ere.

2.

Esku artean darabilgun material didaktikoak berrikustea, ikuspuntu kritikoa azalduz.

3.

Hizkuntzaren erabilera sexista baztertzeko erabilgarriak diren tresnak eskeini, gidak,

inbertsio erregela…

Zer esan....

Hizkuntza komunikatzeko daukagun tresnarik garrantzitsuena dela esan genezake, orduan, gure komunikazioa kutsatua dagoela ondoriozta dezakegu. Hizkuntza, kutsatua daukagulako, diskriminatzailea eta sexista. Eta, honek zuzenean eragiten digu pertsona orori egunerokotasunean, esaten dugunak, esaten digutenak eta entzuten dugunak eragiten digulako, jokabide eta iritzietan. 

Guzti honegatik, garrantzitsua da erabiltzen ditugun hitzei eta zein kontestutan erabiltzen ditugun erreparatzea. 

Horretarako, aukeratu dudan gida, Euskararen erabilera ez sexista. Amelia Barquín. EMAKUNDE.2008. izan da. Lan hau, erabilgarria eta esanguratsua delako. Adibidez, "gizona" hitzaren erabileraren inguruan aditzen da eta bestalde, "neska" eta "emakume" hitzak nola irain moduan erabiliak izaten diren. Hainbat adibide garbiekin azaltzen du zergatik den gure hizkuntza, hau da, euskara, sexista, eta honi buelta eman ahal izateko alternatibak eskaini ere bai. 

Hemen, Amelia Barquínen hitzaldi bat gaiaren inguruan.

Bestalde, iazko lanetatik hauxe izan da aukeratu dudana. Gida, berdina aukeratzeaz gaina, bere iritzia argi azaldu duelako eta bideo interesgarriak erabili dituelako aukeratu dut.

Hau guztia ikastetxean/jendartean lantzeko erronkak nire ustez, lehenengo erronka eta zaileena jendea ohartzea dela esango nuke. Behin hori lortu ezkero, erabiltzen ditugun hitzak eta esamoldeak aztertu eta ohiturak aldatzean jarri beharko genituzke indarrak. Ikastetxeek honetan pisu handia du eta ikas materiala berrikusteaz gain irakasleak formatzea ezinbestekoa.

Gure hizkuntza zaindu behar dugu

Aurreko ikasturteetako post-ak irakurri ondoren Goretti Eskalzak egindakoarekin geratu naiz. Idatzitako dena gustatu zait, izenburutik hasita bideok barne. Gaiaren inguruko azterketa sakona eta interesgarria burututa.

Hizkuntza ez sexista bat aukeratzekotan Emakundek argitaratutako gida aukera dut, “Euskararen erabilera ez sexista” izenduna. Bertan generoen analisia jorratzen da, baita sexismoa eta androzentrismoa, gainera hobeago ulertzeko adibide ugari agertzen dira. Eremu hezitzailean bi alderdi landu beharrezkoak emakumeak bistaratzea eta irudiak dira, azken finean bistatik dena oso argi sartzen zaigu eta ez diogu garrantzia handia ematen.

Baina horrelako gaiekin beti agertzen dira erronkak…Oso garrantzitsua ta ezinbestekoa iruditzen zait materialaren irudiak zaintzea, beti bezala gaiaren inguruko informazioa jaso eta formakuntza, jendea kontzientziatzea honek duen garrantziaz, umorea zaindu…

GURE HIZKUNTZA BERRIKUSTEN 

Ezinbestekoa da konturatzea geure hizkeraren oinarrian desberdintasuna datzala eta, hurrengo urrats legez, desberdintasun hori agertu eta sendotzen duten hizkuntza erabilerak desa- gerrarazteko tresnak eskaini behar ditugula. Irakasleok, gainera, eredugarri jokatu behar dugu eta ahal dugun guztia egin genero berdintasunaren alde, erreferenteak baikara alor horretan. Horrexegatik, ahalegindu egin behar gara gure hizkerak ere berdin trata ditzan  bai ikasle neskak zein ikasle mutilak.

Pasadan aurrreediziotetako  sarreta bat aukeratzea oso zaila izan da, hori dela eta erabaki egin dut idea bat aukeratzea:  HIZKUNTZA IKONOGRAFIKOA.

Suposatzen da irudiak testu era neutral batean ulertuak egiten direla baina ez da horrela izaten, hori dela eta hemen daukazue hainbat argazki.  Emakumeak eta gizonak guztik desberdin tratatzen dira:  Emakume seduktoreak eta gizon superheroiak.

  

Zergatik uste dugu hizkuntza garrantzizkoa dela hain zabala izanik? Hizkuntza errealitatearen agerpidea izateaz gain, errealitatea egin ere egiten du, eraiki eta sortu; halaber, pentsaera baldintzatzen digu, geure munduaren ikuskera marraztu egiten du eta aldatzen ere lagundu dezake.  Hizkuntzaren aldaketez, oro har, esan behar dugu hizkuntza guztiak aldatzen direla, beti eta etengabe, ezina dutelako ez aldatzea. Gainera, aldatu, bilakatu eta egokitzen diren bitartean, sendotu egiten dira, indartu eta biziraupena bermatu.  Aldatzen ez den hizkuntza hila da.  Hori dela eta, gure eskuetan dago gure hizkuntza aldatzea.

Giden artean hauek aipatu nahiko nituzke (erderaz eta euskeraz):

• -Euskararen erabilera ez sexista. Emakunderen eskutik Amelia Barkinek egindakoa.
• -Guía para la revisión del lenguaje desde la perspectiva de género. Mercedes Bengoetxeak egindakoa
• Calero Fernández, M.A.: Sexismo lingüístico. Análisis y propuestas ante la discriminación sexual en el lenguaje, Madrid, Narcea 1999
• Instituto de Ciencias de la Educación: El sexismo y el androcentrismo: análisis y propuestas de cambio, número 3 de la colección Cuadernos para la Educación, Universidad Autónoma de Cataluña, Barcelona 1993
• Instituto Vasco de Administración Pública (IVAP): Propuestas para un uso no sexista del lenguaje, Vitoria 2000
• Lledó Cunill, Eulàlia: El sexismo y el androcentrismo en la lengua: análisis y propuestas de cambio, Barcelona: ICE de la UAB [Cuadernos para la Coeducación 3], 1992

Bereziki oso ondo eta laburtuta,

• BERDINTASUNAREN ALDEKO ESKULIBURUA/MANUAL POR LA IGUALDAD EN EL LENGUAJE (Portugaleteko Udaletxea)

Adibide eta proposamen zehatz asko agertzen dira eta kasu bakotzean bai euskara eta bai erdararen azterketa sakona egiten da beraien erabilera hezkidetzailea izan dadin.

Bukatzeko, azpimarratu nahiko nuke, atal honetan hausnartu egin ditudan ideia garrantzitsu batzuk:

• Hizkuntza bat hitz multzo bat baino gehiago da.

• Hitzek sortzen dituzten irudiak ez dira inoiz neutroak.

• Hizkuntzaren bitartez balio etikoak transmititu eta errealitatea interpretatzen ikasten dugu.

• Hizkuntzak genero estereotipoak eta sexismoa sustatzeko zubi bat bihur daiteke. 

Nire memean aipatu dudan moduan gure erronka izan behar da hezkuntza birziklatzea eta hizkuntzaren erabilpen sexista baztertzea (hizkuntza ikonografikoan, ikasgeletan, tabernetan…).  Eta hizkuntza sexistaren erabilera ikustarazi gure ikasleei ea horrela lortzen dugun etorkizunean gure geletatik eta gure mundutik desageraraztea. 

GAbonetan gaudenez aprobetzatu nahi dut  Oier Araozalagak idatzitako artikulu hau berrezkuratzeko  eta bide batez, guztioi  bihotzez zoriontzeko…..Zorionak eta urte berri on!!!

https://eibar.org/blogak/oier/mari-domingi-ez-queer-olentzero-bai

HIZKUNTZA EZ SEXISTA

Aurreko edizioetako ikastarokideek egindako post bat aukeratu, esteka HEMEN 

Hizkuntza ez sexista GIDA bat aukeratu eta gomendatu eremu hezitzailean landu beharreko lehentasunezko 2 alderdi.

Emakundek 2008an argitaratutako "Euskararen erabilera ez sexista" gida aukeratu dut. HEMEN esteka. 

Askotan entzuten da euskara ez dela hizkuntza sexistarik. Ez duela generorik. Egia da gaztelerarekin alderatua askotan iruditzen zaigu generorik gabekoa dela. Bano ez, generoa gure hizkuntzan oso presente dagoen zerbait delako. Hitz batzuetan esanahia, termino batzuen adieraren desberdintasuna emakumeei edo gizonei  aplikatzen zaie. Eta aldi berean, esan behar da hiztunen esku ere dagoela erabilera okerra edo hobe bat egiteko autua. Hiztunek erabiltzen dutelako hizkuntza. Beraz, gure eskuetan dago hau aldatzea, intentzioa izatekotan, noski.

 Hona hemen bi adibide:

1)      EMAKUME neska irain moduan erabiltzea. Zer zarete,neska batzuk ala?

Horrelako komentarioak askotan entzun izan ditugu, emakumea izatea gizona izatea bano gutxiago izango balitz. 

2)      Hitanoa: noka eta tokaren artean ematen diren ezberdintasunak. 

Zein dira zure ustez hau guztia ikastetxean/jendartean lantzeko erronkak?

Erronkak gizartean beran dago, aldaketaren bidea egiten hasiz gero zailtasunak ikusiko dira. Bano ez gara asko zoratu behar ere. Sortzen diren hainbetse hitz berriak askotan gure okerrera izaten dira, ulertzeko zailak eta erabilgarritasuna oraindik ez denez eman, zailagoa da oraindik ulertzea. Bano nahiz eta erronkak egon, ezberdinkeriarik ez egiten saiatu behar gara. Kartelean jarri dudan bezala, oso erraza da horretaz hitz egitea. Bano, zuri gertatu arte ez zara hasten gauzak beste modu batera ikusten.

HIZKUNTZA SEXISTATIK EZ-SEXISTARAKO BIDEAN

Pasa den urteko Irati Mendiguren Cosgayaren honako pasartea hautatuko nuke. Izan ere, hizkuntza ez sexistaren garapen zoragarria egiten du, hainbat proposamen eginez. Gainera, bideo benetan interesgarria aipatzen digu eta, bertan, publikoki egiten den umorea ez dela neutroa aipatzen da. Ondorengoa da bideoa: 

Hizkuntza ez-sexista lantzen duen gida bat hautatzea dezente kosta zaidan arren, Amelia Barquinen Euskararen erabilera ez sexista izeneko liburua hautatu dut, generoaren azterketa sakona egiten baitu euskararen alorrean. Bertan lantzen diren alorretatik generoa aditzean (hitanoa) eta atsotitzak eta esaera zaharrak izenekoak hautatuko nituzke, bi gai horiek urtero-urtero lantzen baititut Euskara eta Literatura izeneko ikasgaian (DBHn nahiz Batxilergoan). 

Eremu hezitzailean lantzeko erronka nagusia jendeak ezikusiarena egiten duela da. Egia da generoa duten hizkuntza asko bistaratu direla (gaztelera hala nola), baina generorik ez duten hizkuntzak perfektuak bailiran tratatzen dituzte askok. Hizkuntza guztiekin erabilera sexista egiten dugula konturatu behar du gizarteak eta behin horretaz jabetuta, lana asko erraztuko dela iruditzen zait.

BI URTE HITZ EGITEN IKASTEKO, ETA BIZITZA OSOA IXILIK EGOTEN IKASTEKO

Goretti Eskalzaren iazko post-a aukeratu dut, Aipatzen ez dena, ez da .2017ko abenduaren 16an idatzitakoa. Zergatik? Sakona, interesgarria eta loturaz betea dagoelako. Uste dut oso-oso analisi sakona egiten duela. Lan bikaina egiten du.

http://hezkeh0506.blogspot.com/2017/12/aipatzen-ez-dena-ez-da.html

Gida bat aukeratzerakoan, egia esateko, lana izan dut. Azkenean, Mugarik gabeko Nola diozu-  Genero ekitatean oinarritutako komunikaziorako gida aukeratu dut.

Nahiko osoa iruditu zait, adibide askorekin eta oso praktikoa. Bereziki interesgarria iruditu zait Nola atala, eta hor barruan landutako zatiak:

·         Hizkuntza

·         Irudiak

·         Edukiak

·         Metodologiak.

Adibidez betetako lana da; beraz, oso grafikoa eta ulertzeko erraza. Honek aukera ematen du, talde ezberdinekin lan egitea

https://www.diariovasco.com/sociedad/elkarteen-barne-antolakuntzan-20181214191108-nt.html

Eremu hezitzaileen landu beharreko bi alderdi/erronka

ü  Textu liburu eta materialetako hizkuntza.

ü  Ikasleen arteko erabilera sexista, homofoboa…Oraindik, eta ematen du ez direla 40 urte pasatu ,ikasleen artean, gehien entzuten diren komentarioak sexistak eta homofoboak dira. Esango nuke, gure garaian baino okerrago gabiltzala orain. Metodologia berrien erabilpenak ez duela laguntzen ematen du, gazteek dituzten ereduak ez baitira bat ere egokiak.

Beste aipamen bat egin nahiko nuke: la lupa violeta.  Bitxia iruditu zait.

Hemen beste lotura bat.

https://ibasque.com/utilizacion-de-lenguaje-no-sexista-herramientas-gratuitas-para-la-correccion-de-textos-castellano/

Zer diozu?

Maiz esan da euskara neutroa dela, generorik gabeko hizkuntza denez, hitz egiterakoan neutraltasunez hitz egingo bagenu bezala. Ikusi ditugun gida ezberdinetan zein irakurgaiean aldiz argi geratu da ez dela horrela. Aurreko ikastarokideen post bat aukertzen nabilela, Eider Oleaga Madariagarena gustatu zait asko, izan ere euskararen gainean dagoen mitifikazio horren inguruko hausnarketa egiten bait du.

Zehazki, euskal izendegiaren desproportzionaltasuna agerian uzten du, ni neu duela astebete, haurdun zegoen lagun batekin horren inguruan hitz egiten egon nintzen. Nola da posible, Ilargi neska izatea? Eta Harri mutila? Euskal hitz hoiek ez dute generorik, baina gero guk egiten diogu bereizketa, erabat tokiz kanpo dago noski. Gainera norke eta Euskaltzaindiak egiten du proposamena.

Gida bat aukeratzerakoan, Teresa Meana Suarezek egindako "Porque las palabras no se las lleva el viento" aukeratu dut, izan ere, osoa iruditu zait. Nahiz eta gaztelerarako bakarrik izan perspektiba sakona duela deritzot.

Eremu hezkidetzailean hau dena lantzeko arazo nagusia, jendeak ikusten ez duela da, kontziente ez dela, batez ere euskaraz egiten den erabileran.