MAITATU BELDUR BARIK

 

Aste honetan jorratutako gaia Aniztasun sexualak izan da. Azken hamarkadan izugarri aurreratu dugun harren gizarte moduan, oraindik ere eraso homofobo/transfoboak egunero gertatzen dira gurean. Ez dira kasu puntualak. Horregatik ezinbestekoa da aniztasun sexuala gaia ikastetxean lantzea, eraso hauek etorkizunean gerta ez daitezen. Nor gara gu erabakitzeko bakoitzak zein maitatu behar duen?

Aurreko edizioetako ikaskidearen ASKATU KORAPILOA ETA IZAN ZAITEZ ZU! posta aukeratu dut berak dioen esaldiarekin ados nagoelako erabat “Erraza den  gauza bat , besteak onartu eta errespetatu, trabak baino ez digu jartzen jendarte honek arauen barruan mantentzeko, sistema heteropatriarkala bizi irauteko.” Gainera baliabide interesgarriak partekatu ditu lagungarriak izan daitezkeenak gure egunerokotasunean.

Interneten murgildu ondoren, interesgarriak izan daitezkeen honako baliabideak topatu ditut:

1) Espainiako Gobernuak prestatutakoa 

2)  Nafarroako Gobernuak argitaratutakoa

3) ZINEA ETA ANIZTASUN SEXUALA: LGTBIQ+ protagonistak Pinteresteko atala  LGTBIQ+ protagonistak dituzten filmen bilduma aparta, ikasgela erreferente moduan erabilgarriak direnak.

    Bestetik Amnistía Internacionalen webgunea gomendatuko nuke gaur egun LGTBIQ+ pertsonez pairatzen duten errealitatearen berri ematen duelako. 

    Azkenik, ikastetxean edota jendartean lantzeko erronketako batzuk honakoak dira nire aburuz:

-  Homofobia lantzea. Horretarako ikastetxea leku segurua izatea   ezinbestekoa da, norberak bere identitatea askatasunez bizi dezan.

-   Bisibilitatea eman aniztasun-sexualei estereotipoak hautsiz.

-  Formazioa eman hezkuntza komunitateko partaide guztiei, batez ere familiei.

 Gogoeta egiteko bideo bi partekatu nahiko nituzke:

MUNDUAN ZEHAR LIBRE IZAN

 

    Izenburua eta kontzeptu nagusia aukeratzerakoan, Goazeneko “Denok zu” kanta etorri zait burura eta hortik hartu dut ideia, trasmititu nahi dudana oso ondo plasmatzen duelako bi esaldi hoietan: Libre izan, zarena izanez.

Zelako erreza ematen duen, baina zelako zaila egiten dugun!

    Aurreko ikasturteetako post hau aukeratu dut, hiru arrazoiengaitik, nirea bezala kanta batekin hasten dela ikusi dudalako, partekatu duen psikowoman-en bideoa asko gustatu zaidalako eta identitatea definitzen duenean, norbera dena eta sentitzen denaz gain, gizartearen onarpenaz hitzegiten duelako; eta hori da hain zuzen ere nik zailena ikusten dudana. Askotan galdetzen digutenean, politikamente korrektuak gara eta teoria oso ondo dakigu; baina denok norbanako bakoitzaren ezaugarri eta identitateak benetan onartu eta errespetatuko bagenitu, orain ez giñateke honetaz hitz egiten arituko. Horregaitik hasierako esaldia: zelako erreza baina zelako zaila egiten dugun!! Denok.

    Eta eskoletan, edo hezkuntza munduan, curriculuim eskutuak itzelezko eragina du identitateen garapenean, gure eguneroko jarrerak, begiradak,…trasmititzen diegulako gure ikaskleeei eta nahiz eta askotan identitateak aniztasunetik eta konkretuki eta era kontzientean landu, gure egunerokotasunean trasmititzen duguna askotan,kontrakoa dela uste dut.

    Nire inguru hurbilean, gehiengoak heteroarauen barruan gaude eta ez daudenek momenturen batean ezkutuan ibili dira edo sekretu moduan tratatuak izan dira, ez naturaltasunez edota justifikatzen ibili behar izaten dira, beti azalpenak ematen ( heteronormatiboask ez bezala) artukulo honetako bideoan ikusi daitekeen moduan:

https://www.naiz.eus/eu/info/noticia/20210411/transexualitatea-gorputzen-gaindiko-identitateak

Beraz, erronkak badaude. Eta hoietariko batzuk hauek izan daitezke:

-          Hizkuntza ez sexista eta denok barne hartzen dituena erabiltzea.

-          Haurra den bezalakoa onartzea: besdin da mugitua, maitekorra, lasaia, …izatea; Sexuaren araberako desberdintasunik egin gabe.

-          Beraien arteko liskarrak sortzen direnean, denei entzuteko eta hitz egiteko aukerak eman eta irain sexistei lekurik ez eman.

-          Askotariko ereduak eskeintzea.

-          Norbanako ezaugarrien inguruko lanketa sakonak egitea.

-          Ipuin, abesti,…kritikotasunez erabili eta moldatzea.

-          Sentimendu eta emozioetaz asko hitzegitea.

-          Enpatia lantzea.

-          Familen inplikazioa lortzea.

Azken hau erronkarik garrantzitsuena da niretzat. Askotan eskolan gauzak lantzen dira baina familiekin elkar ekintzarik ez badago ez dago zer eginik. Beraz, elkar lanean aritu gaitezen.

GARENA IZAN GAITEZEN, MUNDUAN LIBRE IZATEKO

    Bukatzeko, steilas sindikatuak sortu duen “aske izan koloretan” liburuaren aurkezpenaren bideoa partekatu nahi dut zuekin. Hauer hezkuntzara zuzendua dago, sexu edo genero estereotipo arauak gainditzeko asmoz.

INOR

Etxekoentzat “tortolea” izango da, betiko; maitasunez gogorarazten diote eskolatik etxera bueltan besteen denbora bikoitza behar zuela, ziren eta ez ziren mailukiak biltzen igarotzen zituela orduak. Gaur egungo lagunek ez dute inondik ere molde horretan ikusten.

Halako zenbat etiketa jarri dizkiguten!  Eroso daramatzagu batzuk, azkura galanta eragiten dizkigute beste askok. Horregatik besarkatu egin dut determinismoaren kontrako aldarri den identitatearen izaera aldakorra. 

IDENTITATEA ideiaren handiak hartu nau; nola ez bada aldi berean besteengandik bereizten banau eta jendarte baten partaide egin ere bai?  Ia bakar egiten nauen izenak laztanduta harro egon naiteke euskaldun jendartekoa izanda.

Filosofiaren nahiz literaturaren historian izateari eta ez izateari eskaini zaizkion lan ugarietan sakondu gabe ere hemen dira betiko galderak. Zerk egiten nau emakume? Zerk euskaldun? Zerk langile? Izan naiteke aldi berean ama eta laguna?  Zer esaten ari gara norbaitez nortasun handikoa dela esaten dugunean? Eta nortasunik ez duela esatean?

Identitate hitzaren inflazioaz dihardu Tere Maldonadok, filosofia irakasle eta feministAldeko kideak Identitate gutxiagoren alde artikuluan. Aspaldiko pertsonala politikoa da eta feminista batzuk identitatea IZAN baino EGON eta EGIN direlako ideiarekin bat eginda hala dio: “Identitateen puzteak nora garamatzan ikusita, politika feminista eta ezkertiarra proposatuko nuke, garenaren edo izateari uzten diogunaren ahalik eta kontzepzio txikienean oinarrituko dena. Beste era batera esanda, mundua eraldatzeko, gehiago egin behar dugu, eta gutxiago gara*.

Ezin ukatu, familarekin batera, eskolak ume eta gazteen identitatearen garapenean duen eragin handia. Curriculum izkutuaren bidez, askotan oharkabean, modu sotilean irakasten dugu nola jokatu, ibili, hitz egin, jantzi, elkarri zuzendu etab. Helduok lan handia dugu pentsatzen duguna eta egiten duguna bat datozen pentsatzen eta desikasten.

Berriak, ez-ezagunak sor ditzakeen errezeloak astintzeko bideo bilduma bateko ale hau:

Nire inguru hurbilean gutxi dira genero-eskema arruntenetik atera direnak, gehiengo handi bat sistema bitarrera egokitu da. Feminismoan hazitako gazte bakan batzuk aldarrikatzen dute generoa apustu politiko gisa, egoteko eta egiteko modu gisa. Pozez hartu dugu izena aldatzeko adorea eta familia sostengua izan duen ikaslearen erabakia, inori  nor-zer den adierazteko beharrik gabe, gainera. 

Egun jakinetan eta ikasgai apurretan egiten diren ahaleginak ahaztu gabe eskolan asko dugu egiteko. Hauek izan daitezke erronka nagusiak:

• Eskola gune segurua bihurtzea. 

• Arloetan genero aniztasuna eta binarismotik aparteko egoera eta erreferenteak argira ekartzeko aukerak aurkitzea. 

• Ikasleen kalitatezko hezkuntza afektibo-sexuala bermatzea. 

• Irakasleen prestakuntza modu antolatuan egitea.

Batzuetan ez dugu jakiten nola jokatu  gertaera deseroso edo gatazka baten aurrean, ez dugu jakiten zein neurritan den egokia eta eraginkorra gure erantzuna.

Ikasturte honetan irakasleen prestakuntzaz arduratzen den taldeak aholkularitza ere eskainiko digu kezka eragiten diguten gaien inguruan hitz egin eta, ahal dela, adostasunak lortzeko.

Aurreko ikasturteko Nor naiz? post-ak ezagutu nituenean oso baliagarri izan nituen bideoak biltzen ditu.

ASKE IZAN

 

Gai honetan sakondu ondoren eta identitate desberdinak eta berriak (behintzat niretzat) aurkitu ondoren, horri buruz dudan analfabetismoa aitortu nahi nuke.

Eta zenbat eta gehiago ikertu eta sakondu, orduan eta zailagoa iruditzen zait egin beharreko bidea. Ikastaro honetan landu diren alderdi guztietan lan handia daukagula iruditu zait, baina identitateari buruz hitz egiterakoan, uste dut bidea luzeagoa eta zailagoa dela. Halere....AURRERA!!! Azken finean izenburuan jarri dudana da, nire ikuspuntutik, pertsonak bezala lortu behar duguna: ASKE IZAN, errespetu osoz besteentzat, baina... ASKE IZAN. 

Aske, pertsona indibidual eta sozial gisa eraikitzeko; aske, nahi duguna eta nahi dugun bezala izateko; aske, gure gorputza nahi dugun bezala sentitzeko; aske, besteak errespetatuz nahi dugun bezala jokatzeko; aske, gure identitate propioa eraikitzeko; aske.... ASKE IZAN. 

Zentzu horretan, Jule Goikoetxeak eta Miren Arangurenek esaten duten bezala, gizonik eta emakumerik gabeko geroa imaginatzen dut. Eta etorkizun horretan bakoitzak izango da nahi duena, generorik gabe, izenik gabe. Ez gara izango ez gizon, ez emakume, ez zis, ez trans, ez ez binario, ez... Zertarako izen horiek guztiak inportanteena pertsona bera denean? Zertarako sentitzen dudanari izen bat jarri? 

Izango gara, aske izango gara, besterik gabe. Agian amets bat baino ez da, baina, batzutan, gauza handiak amets bat atzetik lortzen dira.

Dena den, eta hasieran esan dudan bezala, bidea zaila izango da, eta eztabaida eta hausnarketa sakonak beharko dira adostasunak lortzeko, zeren aspektu guztietan desadostasunak sortzen diren, gaia konplexua delako eta gure eskemak goitik behera apurtzen dituelako. Adibide bezala Queer teoriak ditugu. Horri buruz irakurtzen hasi nintzenean nahiko ondo iruditu zitzaidan, baina gero... bat-batean... tira!! desadostasunak  sortzen dira. Eta berriro hausnarketa egin behar. Baina seguraski horretan egongo da aberastasuna. 

Hala ere, niretzat oso interesgarria izan da eta uste dut argi handia ematen duela, benetako pertsonen testigantza ikustea, eta euren esperientziak eta bizipenak entzutea. Horrela gertatu zait Ur Handitan bitarrak ez diren pertsonei buruzko  programa ikustean. Asko gustatu zitzaidan eta beste ikuspegi bat ireki zidan. Zenbat gauza desikasi behar ditudan eta zenbat gauza ikasi behar!!!!

Beste alde batetik, nire inguru hurbilean genero-identitateen inguruan behatzerakoan, konturatzen naiz modu ez-kontziente batean egiten eta esaten ditudan gauza asko aldatu behar ditudala. Orain arte, eta feminista izaten, termino batzuk ezagutzen eta onartzen nituen, errespetu osoz, baina orain, ezagutzen ez nituen kontzeptu batzuk ikasi eta barneratu behar ditut. Eta ondorioz, konturatzen naiz, ezjakintasunagatik, gauza eta jarrera batzuk aldatu behar ditudala. Horren harira, aurreko edizioetako ikastarokideek egindako post-en artean, Ainhoarena aukeratu dut curriculum ezkutuaren atea zabaldu didalako. Bere post-a irakurtzen konturatu naiz irakasleok eredu patriarkal eta sexistak betikotzen ditugula ohartu gabe, adibidez, eta Ainhoak esaten duen bezala, "irakasleek neskak agurtzerako orduan beti bere soineko politari, ileari edo edertasunarekin zerikusia duen guztiari egiten diete erreferentzia", edo, neska bat leku guztietan igotzen ikusten dugunean "ahuntza dirudiela edo marimatxoa dela" esaten dugu. 

Zenbat gauza aldatu behar eta zenbat erronka pertsona zein irakasle bezala!. 

Irakasle bezala, eta Haur Hezkuntza ikuspuntutik; gure erronka nagusia "Curriculum berrian" agertzen dena betetzea da: 

"Etapa horretan izaeraren garapena bat dator besteenaren desberdina den nortasun propioa eraikitzearekin. Hezkuntzaren esku-hartzeak haurrak norberaren irudi doitua garatzera bideratu eta bide horretan akonpainamendu egin behar du. Adin honetan deskubritzen du sexualitatea eta hori da sexuaren eta generoaren eraikuntzaren hasiera. Haurrak hezitzaileekin duen hartu-eman orok neurri handi batean gidatzen eta moldatzen du haurra, inguratzen duten helduen harremanetarako estrategiak imitatzeko eta errepikatzeko joera baitu. Estrategia horietan jarrera sexistak normalizatua egon daitezke, hori dela eta, ezinbestekoa da eskola-ingurunean egon daitezkeen bistako edo estalitako diskriminazio-mekanismoak identifikatu eta erauztea".

"Hezkidetza, eskolen antolaketa pedagogikoaren irizpide orientatzailea den aldetik eta hezkuntza-sistemaren ildo estrategikoa den aldetik, funtsezkoa da, maila eta modalitate guztietan, pertsonen garapena errazteko, sexuaren, sexu-orientazioaren, identitatearen edo genero-adierazpenaren araberako estereotipoez eta rolez kanpo".

Horretarako, curriculum ezkutua ondo aztertu behar dugu, airean uzteko, eta aldatzeko edo baztertzeko. 

Seguraski, prozesu horretan kanpoko laguntza beharko genuke, askotan guk geuk ez garela jabetzen egiten dugun. 

Eta Nereak Sanchok esaten duen bezala, irakasleok ditugun beste erronka batzuk  hauexek dira: 

• Esku hartzean ez du bere iritzia, esperientzia edo sinismenak oinarritzat hartu behar
• Profesionalak autoezagutza eta autokontrola izan behar ditu
• Ez dira jarraitu beharreko ereduak eta anitzak dira baita ere 
• Bere bizitza pribatua erreserbatuko du, eredu ez bihurtzeko
• Kontzientzia objetoreak izatekotan (abortoa, preserbatiboa, koito osteko emerjentzia pilula…), bitartekoa eskainiko duen beste baten erreferentzia zuzena emateko betebeharra du. 

Bide luzea eta zaila, baina ez ezinezkoa. 😉