RAEk 80 hitz baino gehiago prostitutaren sinonimo lez

 LELOA:

IZENA DUENAK IZANA DAUKA

Gure jendarte patriarkalean emakumeak diskurtsotik kanporatuak egon dira eta duela gutxi hasi dira hitzaren boterea erabiltzen. Hori dela eta, nahitaezkoa da HIZKUNTZARI eta DISKURTSOARI BEGIRADA FEMINISTA bat ematea, sexismoa alde batera utziz.

Honetarako lehen pausua emakumeak beraiek entzuten hastea da. Izan ere, "Emakumeek asko dute esateko euskarari buruz".

 Baina, hizkuntza sexista ala erabilera sexista?

Alvaro García Meseguerrek egindako ikerketaren arabera “euskararen zama sexista %5 da, ingelesarena %15, frantsesarena %40 eta gaztelaniarena %80”

Amelia Barquinek, ordea, ez luke esango "euskara sexista denik. Erabileran dago gakoa, erabilerak izan daitezkeelako sexistak. Hizkuntzak ez du behartzen. Egoki adierazteko baliabideak eskaintzen ditu. Aukeraketa hiztunak egiten du".

Ibon Sarasolaren ustez ere, “gizartea matxista baldin bada, hizkuntza matxista izango da; eta gizartea aldatzen den neurrian, hizkuntza aldatzen da”

Hizkuntzaren erabilera sexistaren adibideak:

• Euskal jendartean ere abizenak antolatzeko orduan orokorrean aitarena jartzen da lehenengo eta gero amarena.
• Gidaria, suhiltzailea, kamioilaria, igeltsaria, iturgina, zirujaria... aipatzean gizonezkoa datorkigu burura.
• Hiztunek erabiliko balituzte, hiztegietan tokia izango lukete: plazandre, etxeko gizon...

Uxue Alberdik dioen bezala, "publikoki egiten den diskurtsoa ez da neutroa, gizontasun hegemonikoko baloreen gainean eraikia dago". Beraz, gakoa ez dago gure hizkuntzan, hiztunon burmuinean baino.

Iazko ikastarokideen posten artean, HIZKUNTZA versus KOMUNIKAZIOA posta aukeratzen dut. Izan ere, haur batek hizkuntzaren erabilera sexistaz nola jabetu den eta injustizia hau nola salatu duen izugarria bezain hunkigarria da. Honez gain, adibidearekin lotura duen ondorengo irudi hau ere esanguratsua da.

Honez gain, HIZKUNTZAREN ERABILERA EZ SEXISTAREN INGURUAN HAUSNARTZEN postean, hizkuntzaren erabilera sexista ekiditeko hezkuntza esparrurako zehazten dituen erronkekin guztiz bat nator. Hona hemen, hizkuntzaren erabilera sexista ekiditeko hezkuntza ezparrurako erronkak:

• Hizkuntza hezkidetzailea ( ez sexista eta inklusiboa) erabiltzea ikastetxeko esparru guztietan (ahozkoa, idatzitakoa eta ikonografikoa edozein euskarritan), baita kanpoko erakundeekiko harremanetan.
• Erabiltzen dugun hizkuntzaren sexismoaz ohartu eta duen androzentrismoa agerian jarri
• Hizkuntza erabileraren eztabaida lan taldeetara eraman, akordioak eta sinergiak bilatu. Lan taldeak eztabaidak sortzeko hizkuntza ez sexista gidak eta materialak:
• Euskararen erabilera ez sexista. Amelia Barquín. EMAKUNDE. 2008
• Hizkuntzaren erabilera ez sexistarako jarraibideak. Gipuzkoako Foru Aldundia. 2011. 
•  Zeinu-hizkuntzaren glosategi feminista (Pikara Magazine) 
• Asmakizuna: Euskara hizkuntza sexista al da? 
• Bideoa: Eta Guk, Zer?

 

HIZKUNTZATIK KOMUNIKAZIORA, JARRERA EZ SEXISTA

Hizkuntzaren gai honek argiak eta itzalak pizten ditu nigan. Izan ere, politikoki egokia den hizkuntza eta komunikazioa ez datoz beti bat, baina gainera, politikoki egokia den mezuak askotan beste beharrak itzalpean uzten dituelako “dena eginda” egongo balitz bezala. Hau da, “nosotras y nosotros, los vascos y las vascas, los niños y las niñas” esan eta kitto, egin dugu dena berdintasunaren alde. Eta hizkuntza ez sexistaz hitzegiten denean, hitzak bata bestearen atzetik jartzeari buruz baino gehiago esan nahi da. 

Orain arte ikusi dugunaren arabera, hizkuntza garatu egiten da, ebolutiboa da. Bizimodua, garaia, gizartea eta komunikatzeko modu berriak garatzen diren heinean hizkuntza ere garatzen doa. Eta berdintasunean oinarritutako gizarte bat egiten goazen heinean, hizkuntza ere errealitate horretara egokitu dezakegu, eta hala egin behar da. Horregatik ez ditut ulertzen batzuetan hizkuntza hain zorrotz gorde nahi dutenak, berdintasuna ukatuaz. Ni ere hizkuntzazalea izanik eta hizkuntzaren egokitasuna eta komunikaziorako tresna dela kontuan hartuta, ulertzen dut aldakorra dela eta erabilpenak garatzen duela. Zer dela eta, bestela, hiztegien bertsio berriak egiten dira, hitz  eta esanahi berriak gehituta? 

Teresa Meanak behin baino gehiago esan duen moduan, hizkuntza ez da neutroa eta gure izanaren, nahiaren  eta bizimoduaren islada da. Komunikaziorako tresna da eta gaur egun non begiratu, han topatzen dugu gida egoki bat hizkutza ez sexistaren inguruan gehiago ikasteko, eta hala erabiltzeko. Esate baterako, Emakunden, atal ezberdinei egokituak aurki daitezke (osasuna, kirola, administrazioa…)

http://www.emakunde.euskadi.eus/documentacion-publicaciones/-/informacion/guias/

Benetan arriskutsua iruditzen zaidana, lenguaia sinbolikoan agertzen den sexismoa da. Eta zentzu honetan irakurgaiaren azken puntuan horiek sahiesteko egin daitekeena adierazten da argi eta garbi. Denak dira baliagarriak, hezkidetza arloan bai, baina ez bakarrik, orokorrean, gizartean baizik.

-          Adin guztietako emakumeen esperientziak eta interesak diskurtsoan eta ikasgaietan barneratu, gizon-emakumeen garapenerako egindako ekarpenak erakutsi eta beren burujabetze eta askatasuna lortzeko egindako borroka inkorporatu.

-           Hitz eta kontzeptu berriak sortu eta erabili. 

-          Geletan edo jardueretan neska eta mutilen parte-hartzea aztertu:  denbora, espazioa, erantzunkizuna…

-          Eremu ez formaleko espresioetan sexismoa baztertu; txisteak, wasapetik bidalitako bromak…

Lenguaia sinbolikoaren eta hitzak baino hareago doan hizkuntzarekin erlazionatuta, Onintza Iruretak Argian idatzitako posta oso interegarria da sexismoa antzemateko. Hizkuntza ez sexistarako hamaika gida irakurrita ere, jai daukagu horrelakoak agertzen jarraitzen badute. Hona adibide bat: 

http://www.argia.eus/blogak/onintza-irureta/2016/08/26/olinpiar-jokoetan-hedabideek-emandako-hamar-izenburu-matxistenak/

Eta gai berberaren inguruan atzo La Sexta-ko Salvados programan ikusitako bideo baten lotura doakizue, hizkuntza sinbolikoa ere gai hartzen duelako. 

http://www.lasexta.com/programas/salvados/mejores-momentos/miriam-aleman-sobre-la-desigualdad-de-que-forma-ven-los-ninos-hablar-de-las-mujeres-a-los-hombres-que-mensaje-damos_201612185856f0360cf27b766ce4bf86.html

Iazko ekarpenen artean Ana Extramianarena nabarmenduko nuke, zabala eta argigarria da:

http://hezkeh0506.blogspot.com.es/2015/12/zer-dasexista-hizkuntza-ala-erabilera.html

Hizkuntza ez sexistaren inguruan hausnartzen

1.-Hausnarketa

- Gaztelania erabiltzeko behartzen duten askok erabiltzen dute honako arrazoia euren nahia justifikatzeko: hizkuntzak komunikatzeko dira, beraz, erabili ezazu gaztelania nik euskaraz ez dakit-eta. Ideia hori, ordea, ez da zuzena; izan ere, hizkuntzak hori baino askozaz gehiago dira. Hizkuntzen bidez balioak transmititzen dira, eta hizkuntzak identitate indibiduala nahiz kolektiboaren eraikitze prozesuan eragiten du.
Ikerlan batean zenbait haurrekin hitz egin zen. Bat Katalunian jaioa zen, Gambiako bikote baten semea, 7 urtekoa. Katalana garrantzitsua iruditzen ote zitzaion galdetu zitzaion eta  «Bai, noski!», erantzun zuen. «Katalanez hitz egiten badut, ez naiz horren beltza».

Bestalde, gure jendarte patriarkalean, emakumeak diskurtsotik kanporatuak egon dira, eta duela gutxi hasi dira hitzen boterea erabiltzen. Hori dela-eta, nahitaezkoa da hizkuntzari eta diskurtsoari begirada feminista bat ematea.

Gaiarekin lotutako beste bideo bat ikusgai hemen.

- Gurera etorrita, interesgarria iruditu zait honakoa:

“Harrigarria da, gizarte mugimenduetara jotzen badugu, feminismoak ibilbide luzea dauka, eta euskararen inguruko gizarte mugimenduak ere badute ibilbide majoa, baina oso gutxitan topatu dira, oso gutxitan elkartu dira partekatzeko”. 

Jone Miren Hernández Garcia EHUko Gizarte antropologia irakasleak emandako hitzaldian aipatutako hitzak dira aurrekoak. Bere esanetan, paralelismo ugari egin daitezke bi mundu horien artean, eta pena da bi bide horiek elkartu ez izana. Izan ere, bai feminismoaz, bai euskararen inguruan ari garenean, bazterketaz eta diskriminazioaz ari gara hitz egiten. Bestalde, behin eta berriz aipatzen da hizkuntzaren ikuspegitik transmisioak daukan garrantzia, eta ardura hori emakumeen eskuetan utzi izan da eta uzten da. Emakumeak, ordea, protagonismorik ez duenez, euskarak ez du islarik prestigioan, sormenean, boterean.

- Azkenik, ez nuke aipatu gabe utzi nahi hizkuntza ikonografikoak duen garrantzia. Suposatzen da irudiek era neutral batean testua ulertzen laguntzen dutela, baina errealitatean, zer adierazten dute irudiek? Orain arteko ikerketek adierazten digute genero estereotipoak sortu eta transmititzen dutela. Horrenbestez, arretaz jardun behar dugu materialak ekoiztu eta aukeratzerakoan.


2.-Gaiarekin lotutako leloa

“Izendatzeko boterea, kultura zehatz bat konfiguratzeko boterea da”.

3.-Iazko post bat aukeratu

Andurena hautatu dut, gaiaren inguruan material ugari bildu duelako, batez ere gaztelania arloan.

4.-Hizkuntza ez sexista gida bat gomendatu

Hizkuntza  hezkidetzaile eta ez sexistarako GIDAk eta baliabideak direla-eta, hezitzaileentzako material ugari eta oso egokia dago, eta hori eskertzekoa da, bai horixe! Bat aukeratu behar, eta 2008an Emakundek kaleratutakoa aukeratuko dut: Euskararen erabilera ez sexista. Amelia Barquín. Dena den, gainerakoek ere berezitasunak badituzte eta begiratzeko modukoak dira.

5.-kastetxean/jendartean lantzeko erronkak

1.-Hizkuntzek eta irudiek duten boterea ikusarazi ikasleei, eta tresnak eskaini horretarako.
2.-Irainen inguruan hausnartu ikasleekin.
3.-Berdintasuna bermatzen duten ipuinak aztertu ikasleekin.
4.-Hizkuntzaren (euskara eta gaztelania)  erabilera ez sexistarako gida bat prestatu ikastetxean.
5.-Eskola-materiala aztertu iruditeria eta hizkuntza aldetik. Irakasleen prestakuntza ere eskatzen du horrek.

hizkuntzaren erabilera

HIZKUNTZAREN ERABILERA EZ SEXISTA

Hizkuntza pertsonak komunikatzeko daukagun tresna baliagarri bat da. Komunikatzea  informazioa transmititzearen jarduera da, pertsonen arteko ezinbesteko ekintza eta pertsona izateko eta gizartean bizi ahal izateko beharrezkoa da. Hizkuntzaren bidez herri bateko kultura zabaltzen da, eta unean uneko errealitatea islatzen da; hau dela eta , hizkuntzak eta errealitateak elkarri eragiten diote. Hortaz, hizkuntza modu sexistan edo androzentrikoan erabiltzen badugu, kultura sexista eta androzentrista batean bizi garelako da non gizonezkoei gaitasunak eta eginkizunak aitortzen zaizkien eta emakumezkoei gutxiesten. Errealitate desorekatu hori hizkuntzaren bidez ere islatzen dugu. Hau da, hizkuntza bat ez da berez sexista, baina sexista izan daiteke pertsonek emandako erabilera. Ibon Sarasola idazle eta hiztegigile ohiaren iritziz “gizartea matxista baldin bada, hizkuntza matxista izango da; eta gizartea aldatzen den neurrian, hizkuntza aldatzen da”.

Euskararen kasuan askoren ustez, ez da sexista ezta erabilera ere, genero gramatikalik ez duelako. Baina gure hizkuntzan ere, sexismoaren adierazleak badaude irakurgaian argi eta garbi ikusi ditugun bezala:

-      Gizona hitza eta “giz” erroa duten hitzak generikotzat jotzea.

-      Gaztelera eta frantsesaren eragina maskulino orokortzailea.

-      Genero kutsadura.

-      Jauzi semantikoa

-      Androzentrismoa

-      …

Dena den, komunikazioan ez dute hitzek bakarrik parte hartzen, bestelako adierazpen batzuek ere eragina dute:

·         *  Hizkuntza ikonografikoa: Askotan idatzizko hizkuntza bestelako irudi batzuez lagunduta egoten dira eta mezuak igortzen dituzten eta horien barnean androzentrismoaren edota sexismoaren zantzuak egon daitezke.

·        *  Hizkuntza gestuala eta ahozkoa: erabiltzen diren keinuak, gestuak, ahots tonua. Hemen ere aurretik aipatutako elementuak .

 Hizkuntzaren erabilera sexista dela ohartzea eta azalaraztea aurrerapausoa bada ere, oraindik lan handia dago egiteko. Jesus Marìa Garcìa Saenz hizkuntzalariak dioen bezala “ hizkuntzaren erabilera ez-sexistatik politikoki zuzena den hizkuntzara pasatu behar gara eta sexismoaren aferarekin batera, arrazismoa, klasismoa eta homofobia bezalako tratamendu diskriminatzaileak ere deuseztatu behar ditugu gure hizkuntzatik”.

         Bestalde, hizkuntzak moldagarriak dira eta errealitateari egokitu daitezke, horregatik, hezkidetzaren alde eman, ematen eta emango diren urrats guztiak hizkuntzaren trataeran eta erabileran eragina izango dute.

Eremu hezitzailean lantzeko ondorengo gida hau gomendatuko nuke, bertan hizkuntzaren erabilera ez sexistan emandako aurrerapausoak eta emakumeak ikusiezin bihurtzeak edo mendetasunak sortutako arazoak agertzen direnean konpontzeko irtenbideak ematen dira:

“Hezkuntzan erabiltzeko hizkuntza-jarraibideak.” Eulàlia LLedò Cunill. EMAKUNDE. 2008.

         Guzti hau kontutan hartuta eskoletan hizkuntzaren erabilera ez sexistarekin ditugun erronken artean hauek aipatuko nituzke:

·        *  Eskolan erabiltzen den material didaktikoen hizkuntza eredua gainbegiratu eta aldatu behar bada aldatu (estereotipoen agerpena, irudi eta sinboloak, … ).

·       *  Irakasleok, gure hizkuntzaren eta hitzen garrantziaz jabetu.

·      *    Hizkuntzaren erabilera ez sexista sustatzeko dauden gidak aztertu, hausnartu, zabaldu eta praktikan jarri.

Iazko post-etatik honako hau aukeratu dut bukaerako aurkezten duen bideoan oso ondo laburbiltzen baita aste honetako gaia: 

http://hezkeh0506.blogspot.com.es/2015/12/hizkuntza-hitzak-baino-gehiago.html

Hizkuntzaren erabilera ez sexistaren inguruan hausnartzen

Álvaro García Meseguerren arabera gaztelaniaren zama sexista %80 en bitartean, frantsesarena %40. ingelesarena %15 eta euskararena %5 da. Sexu-zama kuantifikatzeko lau faktore hartzen zituen berak kontuan: genero gramatikal eta sexuen arteko erlazioa; maskulinoa genero komunaren balioarekin erabiltzea; aditzaren eta izenordeen sexualizazioa eta erro maskulinotik hitz komunak hartzea.

Euskarak genero gramatikalik ez duenez sexista ez dela pentsatzen du jende askok, baina genero bereizketa hori beste era batzuetan agertzen da. Gainera, erdaretatik eragina izan du euskarak, eta kalko eta maileguetan eragin hori nabarendu egiten da. Genero kutsadura ere badugu, izem meutroak èntsamenduan genero batekin identifikatzen baititugu. Hau da, naiz eta generoa morfologigkoki euskaraz ia agertzen ez den, asoziazio kunturalen ondorioz genero maskulinoa gainezarri egiten da gurean ere.

"Hizkuntzaren erabilera jakinaren gainean aldatzea lagungarri gertatuko da gure mundu-ikuskera eta giznonen eta emakumeen arteko harremanei buruz daukagun kontzeptua ere aldatzeko."

Erabilera aldatzea sistema bera aldatzea baino errazagoa da, nahiz eta hizkuntza ere historian zehar aldatzen doan. Arauak hitzei buruzkoak dira, esanahiak ezin dira hain erraz aldatu; hauek sinbolo sistemarekin baitute harremana.  Amaia Alvarez Uria

Iazko ikastarokideei erreferentzia egiteko hurrengo sarrera aukeratu dut: Izena duenak izana du. Neu Nagigatzera ikastarokideak idatzitakoan agertzen den erreferentziaren ondorioz ezagutu dut Amaia Alvarez Uriak erabili.eus orrialdean argitaratutako artikulua. Oso erabilgarria eta interesgarria suertatu zait.

Eremu hezitzailean eta ez hezitzailean erabiltzeko hizkuntza ez sexista gida ugari daude, zein baino zein erabilgarriagoa. Interesgarria iruditu zain Errenteriako udalak online eskuragarri duen honako hau:

Oso modu errez eta sinplean aholkuak ageri dira bertan; adibideak eta ariketatxoak trebatzeko, landu nahi dituen edozeinen eskura.

Aurreko guztia kontuan hartuta, eremu hezitzailean zein gizartean lantzeko erronkak ugari direla konturatzea ez da zaila. Horietako gutxi batzuk aipatzearren:

• Erabiltzen dugun hizkuntzaren sexismoaz ohartzea, androzentrismoa agerian jartzeko.
• Genero kutsadura saihestea.
• Erabiltzen ditugun material didaktikoak berrikustea, ikuspuntu kritikoaahaztu gabe.
• Arreta berezia jartzea prentsa, iragarki, futbol, internet, eta bideojokoetan agertzen diren eredu eta esaeretan.
• Komunikazioan arreta ipini: irudietan, keinuetan, doinuan etab. sexismoa ekiditeko.

NOLA ESAN, HURA IZAN!!

Hizkuntza eta komunikaziori dagokion atal hau erabat lagungarria eta argigarria izan zait orain arte arlo honetan nituen hainbat muga gainditu ahal izateko. Euskaldunok, euskarak genero gramatikalearen ezaren baitan kokatzeko joera izan dugu beti, gure hizkuntzaren izaera jarrera sexistatik  babestu  nahirik. Baina hizkuntzari berari baino, ematen diogun erabilerari erreparatu beharrean gaude.

                Hizkuntzaren bitartez sortzen ditugu harremanak, transmititzen ditugu balioak, eraikitzen ditugu gure iritziak eta besteekiko desadostasunak, gure gizartea bereizten dugu, ….. beraz gure errealitatea eta identitatea  sortzeko eta babesteko erabiltzen dugun tresna da. Gure gizarteak, emakume eta gizonen arteko desorekak eraiki eta mantentzen  dituen heinean, hizkuntzaren bitartez, konturatu gabe bada ere, errealitate hori elikatzen dugu. Horrela  gure hitzen eta esaldien bitartez, gure ikasleengan izugarrizko boterea dute estereotipo sexistak transmititzen ditugu.

         Aurreko ikasturteko ekapenen artean  Ane Zurutuzarena http://hezkeh0506.blogspot.com.es/2015/12/hizkuntza-eta-komunikazioa.html gustatu zait. Berak ondo dioenez, hizkuntzak izaera dinamikoa dute, ez dira estankoak. Horrez gain hizkuntza bat sexista dela esatean gure erantzunkidetasuna albo batera uzteko arriskua eta tranpa dago.

       

Eskeini zaizkigun giden artean, ERRENTERIAKO UDALAREN “HIZKUNTZA ETA IRUDIAK EGOKI ERABILTZEKO AHOLKUAKhttp://www.errenteria.net/eu/html/58/4570.shtml aipatu nahi nuke. Instutuzioek berdintasun mailan duten ardura ezin delako etxe barruko lanetara mugatu. Berdintsunaren alde egiten den lana kaleratzeko eta erabilgarri bihurtzeko saiakera ikusi dut bertan.

                Beraz, beharrezkoa da gure hizkuntza den euskararen erabileraren inguruan hausnartzea. Hizkuntzak eredu sexistak transmititzeko duen boterea onartzeko gai bagara, hauek desegiteko duen botereaz ohartuko gara.  Hitzegiteko moduek, mundua konfriguratzen dute eta biek elkar eragiten dute. Elkar eragite honek  ematen digu hizkuntzak gure mundua aldatzeko duen gaitasunaren berri. Hezkidetzak, erronka handia dauka arlo honetan ere  eta sekulako hausnartze eta moldatze ariketa egin beharrean gaude.

       Hizkuntzaren erabilerari dagokionez, etorkizuneko erronkak:

-   -   Eskoletan barne eta kanpo komunikazioa landu behar da, genero estereotipo eta jarrera sexistak sahiestuz.

-     -  Hizkuntzaren erabilera sexista baztertzeko erabilgarriak diren tresnak eskeini, gidak, inbertsio erregela….

-      - Gida desberdinen laguntzaz eta gure ingurunearen azterketa uztartuz, guretzat propio baliagarria den gida zehaztua sortu.

-   -    Komunikaziorako forma  guztietan, hitzezkoa, karteldegia, formala eta ez formala, genero ikuspegia aplikatu. 

Hizkuntzak esaten duena eta esan gabe esaten diguna

Hizkuntza, ez da soilik hitz egiten dugunean, gor mutuek erabiltzen dutena ere hizkuntza da, irudien hizkuntza, begirada batekin esaten duguna eta esaten ez duguna. Sinplea dirudien arren, ikertzen hasi eta nahaspilatzen den eremua da hizkuntza, berekin baitarama historia.

Amatxori esan bila datorrenean

Esan aitatxori jostailua konpontzeko

Aita semeak tabernan daude, ama alabak jokoan

Badakizu ez zarela erabiltzen lehena, baina benetan axola al zaizu?

https://www.youtube.com/watch?v=EHqyG14yIwY

Emakume bat kafe batzugatik negozitzen duen anuntzioa, horren argi eta garbi esan gabe...

Ehundaka eredu topa ditzakegu, esaten denaz, eta esan gabe esaten zaigunaz.

Hemen uzten dizuet http://www.mujerpalabra.net/ bloga, beste gai batzuen artean, hizkuntza eta sexismoaren eremuaz hitz egiten duena.

Bestetik, lehengo urteko kide baten hausnarketa:

http://hezkeh0506.blogspot.com.es/2015/12/hizkuntzaren-erabilera-ez-sexistaren_13.html

Amaitzeko hona hemen, nire ustez, zein erronka ditugun:

- Kontziente izatea hizkuntzarekin batera zenbat estereotipo transmititzen ditugun, horrela, aldatu ahal izateko transmititzen ditugun mezuak.

- Hizkuntza historikoki aldatzen doan arren, beste alde batetik, mezu batzuk transmititzen jarraitzen duelaz ohartu.

- Erabiltzen ditugun hitzezkoak ez diren beste hizkuntza motetan, zein mezu eta eredu ematen ari garen ohartzea. Adibidez: baloratzen diren emakume gehienak ederrak izatea.

-Komunikabideei konpromezu gehiago eskatzea ereduen aldetik.

SEXISMOA ADIERAZPEN SINBOLIKOETAN: HITZAK, IKONOAK, GESTUAK, DOINUAK ETA ABAR

Hizkuntza da komunikatzeko dugun era eta tresna nagusia: batez ere hitzak, baina baita ere zeinuak, sinboloak, doinuak, gorputz adierazpena, gestuak eta irudiak, besteak beste. Eta hizkuntzaren bitartez sentimenduak, pentsamenduak eta ideiak transmititzeaz gain, gure inguruko kultura transmititzen dugu, eta kulturarekin batera, estereotipoak. Egoera honetan, neutroa da hizkuntza? Aseptikoa? 

"Feminismo, género y patriarcado"  artikuluan Alda Faciok dion bezala, kultura batetik bestera gorabeherak egon arren, eta munduko leku bakoitzean bere erara azaldu, kultura ezagun guztiek partekatzen dituztene zaugarrien artean patriarkatua aurkitzen dugu.

Ideologia zehatz horretan  pertsonen artean komunikatzeko sortutako sinbologia barne, modu esplizituan emakumeak eta beraiekin zerikusia duten rolak, lanak, tresnak, ingurune soziala eta abar debaluatzen dituen hizkera.

Jessica Murillok bere aldetik  El lenguaje, la gran violencia contra la mujer    dokumentuan

azaltzen du hizkuntzaren bidez ikasten ditugula balioak eta errealitatea interpretatzeko modu konkretu bat, eta hori dela, hain zuzen, gero guk transmititzen duguna gure egintza komunikatiboetan.  Dugun errealitatean androzentrismoa da barneratzen ari garena eta transmititzen duguna, gizona delarik erreferentzia bakarra, emakumea haren mendekotzat hartuz. Beraz, hizkuntza, edo hizkuntzaren erabilera, ez da “errugabea”: aukeratu egiten du zer eta nola transmititu, eta, ondorioz, bizitza nola irudikatu. Horrek esan nahi du erabiltzen dugun hizkuntza maskulinoa baldin bada, gure imaginario eta iruditeriak  ere androzentrikoak izango direla. Bortizkeria sinbolikoaz hitz egin dezakegu muga jartzen diolako irudikariari eta emakumeak isilarazten dituelako. 

Nola, orduan, ez aldarrikatu GU aipatzeko beharra? Populazioaren erdia baino gehiago gara eta hizkuntzak baditu errekurtso nahikoak eta gehiago emakumeak gizonak beste irudikatuak egotea lortzeko. Georges Steinerrek (“Después de Babel”) zion bezala “aipatzen ez dena ez dago, izendatzen ez dena ez da existitzen”. Gu hemen gaude, ez? Existitzen gara, hizkuntza eta ordena sinbolikoan ere lekua izan behar dugu. 

Ildo honetatik, interesantea dela uste dut Publikoki egiten den umorea ez da neutroa izenpean hurrengo bideoan Uxue Alberdik egiten duen hausnarketa: 

Ikasgaiko jarduerari helduz, hau da nire hausnarketa

1.- Poster bat egitera animatu naiz eta sareatu dut twitter, pinterest eta facebook-en. Hau da:

 

2.- HIZKUNTZAK EMAKUMEOI ZOR DIGUNA da iazko ikastarokideen ekarpenen artean aukeratu dudana. Osatua iruditu zait, Maisazoek idatzitakoa. Nahiz eta bideorik ez erakutsi, hausnarketa sakona egiten duela pentsatzen dut eta irudiak oso ondo hautatuak, aproposak direla.

3.- GIDA bat baino gehiago proposatzea erabaki dut, mamian denek ardatz berdinaren inguruan aritu arren, nire ustez bakoitzak bere berezitasuna gehitzen diolako gaiari, une eta egoera ezberdinetan erabiltzeko aukera anitza izan dezagun:

Euskararen erabilera ez sexista 

Hizkuntzaren erabilera ez sexistarako jarraibideak 

Guía rápida para un lenguaje no sexista 

Guía del lenguaje para el ámbito educativo 

Guías y recursos sobre usos no sexistas del lenguaje y la imagen 

Breve diccionario coeducativo 

Manual de lenguaje administrativo no sexista

.

4.- Ikastetxean edota jendartean lantzeko erronkak esaldi honen filosofia barruan sartu beharko liratekela pentsatzen dut edo, beste era batera esanda, esanahi honetatik jaio beharko liratekela: “Hizkuntza hezkidetzailea pertsona guztiak aipatzen dituen ahozko eta idatzizko hizkuntza da, talde guztiak integratzen dituena, aniztasuna aberastasun iturritzat hartuz pertsona guztiak baloratzen dituena, konparazioak eta hierarkizazioak gainditzen dituena, bizimodu ezberdinak aipatzen dituena eta berdin egiten duena ez ahozko adierazpenean: keinuekin, gorputzarekin, irudiekin eta abar.

Erronkak, hauek:

• Hitz eta kontzeptu berriak sortu eta erabili.
• Ahozko hizkeran adi egon erabilitako doinu eta gorputz jarrerari. Kontuz eremu ez formaleko espresioekin.
• Geletan eta jardueretan neska eta mutilen parte hartzea aztertu eta oreka sustatu.
• Emakumeen esperientziak eta interesak diskurtsoan eta ikasgaietan barneratu.
• Hizkuntza hezkidetzailea ikastetxeko esparru guztietan erabili.