EMAKUMEEN PRESENTZIA ALDARRIKATUZ

       Historian zehar arlo desberdinetan, (Zientzian, politikan, ekonomian…) emakumeen presentzia eta protagonismoa aztertzerakoan, orain arte erakutsi digutenaren izaera mugatu eta manipulatuaz ohartzen gara. Sistema patriarkalak dituen tresna baztertzaileen artean , androzentrismoaz  baliatu izan du emakumeen lana alboratu edo eta bere egiteko. Horrela, orain artean eman diren lorpen garrantzitsuenak gizartearen erdiari dagokienaren ideia zabaldu izan da gurean. Sistema patriarkalak, emakumeak, gizon sortzaile, zientzialari, historialari, ekonomilari, politikari…. guzti horien atzean kokatu ditu, arlo pribatuan, inongo protagonismo, nortasun, eta ondorioz, autoritate eta botererik gabe. 

        Hau dela eta, eskola hezkidetzailearen erronken artean emakumeen presentzia eta protagonismoaren bitartez, emakumearen nortasuna aldarrikatzea da. Objektu izatetik, subjektu eraginkorra izatea ahalbidetzen duen prozesua bermatu behar du hezkuntzak. Orain artekoaren irakurketa zuzendu eta aurrera begira, ahalduntzearen bitartez objektu pasibo izatetik subjektu aktibo izatera pasa. 

      Landutakoaren inguruan,  bi ideia nagusi azpimarratu nahi ditut. Batetik, emakumeek arlo guztietan izan   eta  dugun protagonismoa landuz, identitatea, autoritatea eta boterea eskuratzea ahalbideratu. Horretarako ezinbestekoa da ahalduntze prozesu sakona. Bestetik, eta aurrekoa gauzatu ahal izateko esparru egokiena eta eraginkorrena heziketa da. Gure eskolak paradigma aldaketerako aparteko guneak dira.

Emakume aintzindariei dagokionez, Maria Jose Urruzolaren figura eta haren lana aipatu eta goraipatu nahi nuke. Hezkidetza gaietan aintzindari, egun arlo honi dagokionez bizi ditugun egoera gehienak aurreikusteko gaitasuna izan zuen emakumea. Denbora pasa arren, bere ekarpenak eta lanak, oraindik ere, egunerokotasunean lekua dutelako eta lan egiteko tresnak eskeini zizkigulako.  

        Iazko ekarpenen artean, Aidak eta Itsasok (Gernika BHI) landutakoa aipatu nahi nuke, http://hezkeh0506.blogspot.com.es/2015/12/emakumeen-presentzia-eta-ekarpenei_62.html Bertan, “ekofeminismoa”ren aipamena egiten dute eta honen baitan sistema patriarkalak ekologia-feminismoa ardatzean duen eragina. 

         Eremu hezkidetzailearen ERRONKAK: 

 - Emakumeen lan eta ekarpenak bistaratzen hasi. Horretarako beharrezkoa da arlo desberdinetan (zientzia, historia, artea, hizkuntzak,,,,,) erabiltzen ditugun baliabideen errebisioa.

 - Emakumeen ekarpenak baloratuak izan ez direnaren arrazoiak landu. Ikasleekin sistema patriarkalak erabiltzen  dituen tresnen inguruan hausnartzeko eta identifikatzeko ahalmena landu.

 - Orientazio mailan, nesken ahalduntzea bideratu. Hau egin ahal izateko, ezinbestekoa da, ezkutuan mantendu dituzten emakume askoren lana bistaratzea. Erreferentzialtasuna eta gaitasuna landu. 




      Nola ahal zuten, gure aintzinako aitonek, hain era dotorean margotu? Nola ahal izan zituzten, basapiztien aurka esku hutsez borrokatzen ziren astapotro haiek, hain irudi airosoak sortu? Nola ahal izan zituzten haitzetatik ihesi airean doazen marra hegalariok marrazterik? Nola ahal izan zuten … ? Ala amonak ziren? 


 

 http://www.argia.eus/blogak/iraitz-agirre/2016/10/16/eta-armintzako-artistak-gure-amonak-izan-baziren/

EMAKUMEAK PROTAGONISTA

Emakumeen presentziaz ari gara aste hontan, azpimarratzekoa iruditu zait Begoña Salasek protagonismoari buruz egiten duen hausnarketa. Protagonismoa ezinbesteako da identitatearen garapenerako eta nork bere buruaren baieztapenerako, beraz ezin ukatu emakumearen presentziak duen garrantzia.

Emakumearen ahalduntzea ere nabarmendu nahiko nuke, objektu izatetik subjektu eraginkor izatera pasatzeko gaitasuna, hortan datza emakumeak bere historiaren eta bizitzaren protagonista izatea.

Emakume aintzindari bat aukeratu beharrean, agian aintzidari izan gabe, baina ezarritako rolak gainditzen eta besteen esanei jaramon handirik egin gabe aritu ziren Zuloak-eko neskak aipatu nahi nituzke, baita Anari, Zea mayseko Aiora Renteria, Perlak, Mursego edo garai batean gogor jardun zuen Sorkun ere, gizonen mundua dirudien hortan beraien tokia egin dutelako.

Erronka haundiak dauzkagu mahai gainean eta lan izugarria egiteko, hoien artean:

• ·         Emakumeen ekarkenak ezagutarazi eta baloratzea
• ·         Emakumeak erreferente izan daitezkela erakustea
• ·         Emakumeak ezkutatzeko patriarkatuak erabiltzen dituen mekanismoak azaleraztea
•         Gelan erabiltzen ditugun materialen azterketa hezkidetzailea egitea

Aste honetako gaia ederki laburbiltzen du iazko post honeta.

JAINKOAREN ANTZA IZAN NAHI EZ DUGUN EMAKUMEOK

Platonentzat, emakumeok gizakiaren endekapen fisiko baten emaitza gara. Aristoteles haratago joan zen, eta emakumeok ezgaituak bezala irudikatzen gintuen, baina gure hilerokoa semena produzitzeko huts egitea zela azalduz. Gaia kokatzen bukatzeko, hirugarren adibide kalifika ezina, San Pabloren gutunei erantzunez Ambrosiasterren epistolak emakumeok gure burua estali behar dugula jasotzen duena, jainkoaren irudia ez garelako, … eta errematatzeko galdetzen du nola esan dezakeen inork emakumea jainkoaren antza duela gizonaren domeinuan dagoenean, eta ez duenean inongo autoritaterik, ezin denean lekukoa izan epaiketa batean, ez hiritar bezala trebatzeko gai, hau da, benetan ezin duenean nagusitasunean jardun …  "El Círculo del Ágora"  izenpean argitaratzen den blog batean hitz egiten da luze eta sakon, emakumeei oparitu diguten lore sorta eder hauetaz, merezi du bertatik nabigatzea. 

  

Historian zehar aurreiritzi hauetan oinarritutako erreferenteak, hainbat errealitateen aurrean zalantzan jarri beharrean, berretsi egin dira behin eta berriro, ikuspuntu androzentrikoaren alde.

 

Garaikide modernista ondorengo gizartean ere, patriarkatutik at dauden ametsak betetzeko ahaleginetan, rol hierarkikoen banaketaren ondorio bortitzekin aurkitzen dugu gure burua. Libre bizi nahi duten bideoko lau neska hauei gertatzen zaien bezala.

Pornobrujas from smizandpixel on Vimeo.

Laburmetrai honen inguruan sortutako bi kritika uzten dizuet jarraian, mamitsuak direla uste dut, interesantea iruditu zait beraien azterketa emakumeak bizitzan presente egotearen moduei eta matxismoak bere barnean daraman menperatzeko beharrari buruz, beste gauza batzuen artean:

ANA GORRIA  eta  MARÍA CASTEJÓN / CORAL HERRERA

1.- Jardueraren ildoetan zentratuz, bi ideia garrantzitsu hauek aukeratzen ditut landutako gaiaren inguruan:

Lehen ideia, kontziente izan behar dugulako bortizkeria matxistak femeninotzat jotzen denarekiko mespretxuarekin hasten direla, objektuak eta ikusezinak bihurtuz emakumeak. Botere maskulinoa ez dela indar fisikoan oinarritzen, baizik eta nagusitasun sinbolikoan, feminitatearen eta maskulinitatearen inguruko mekanismo androzentrikoaren ardatzean. Hots, “modu asko daudela emakumeen presentzia gutxiesteko: rol hierarkikoen banaketa, hizkuntza sexista, androzentrismoa, … baina baita gizonen aldetik emakumeena denaz jabetzea ere”.

Eduardo Galeanok egiten duen gogoeta izan daiteke bidelagun:

Bigarren ideia, paradigma aldaketa inportantea dela pentsatzen dudalako, bigarren ondorioa azpimarratzea gustatuko litzaidake, hau da, “emakumea zein bestelako identitateak, ikerketetan objektu eta subjektu moduan egoteko beharra. Adibidez, ikertzaile moduan, ikuspegietan zein edukietan ekarpenak eginez; eta aztergai bezala, emakumeenak zein bestelako identitateak diren egoerak ikertuz eta emakumeak emaitzetan islatuz”.

Paradigmari buelta ematen hasteko, esaterako, denbora lerroa esplikatzeko erabili den adibidea, hau da, zein garrantzitsuak izan diren emakumeen ekarpenak informatika garapenerako:

https://timeline.knightlab.com/

Gaurko soziedaderako oso garrantzitsua bihurtu da Internet, baina, aurreko denbora lerroa osatuz, ze izango litzateke informatika mundua, adibidez, emakume hauen ekarpenik gabe?

http://www.elconfidencial.com/tecnologia/2015-03-08/ocho-mujeres-que-marcaron-el-camino-de-la-informatica-tal-y-como-la-conocemos_723948/

2.- Iazko ikastarokideen posten artean, GURE ESKU DAGO PARADIGMA ALDAKETA POSIBLE EGITEA    aukeratu  dut, itxaropentsu ari delako egilea, garbi adierazten dituelako gaiaren zehar landutako ideiak eta utzi dizkigun bi bideoengatik  

3.-Atzera begirada botaz, euskal emakume aldarrikatzaileen artean, Jaizkibel konpainiaren historia aukeratu dut.. Nire ama eta izeba baten lagunen ahotik ezagutu nuen aldarrikapen honen historia eta ezin ulertu nabil oraindik zenbat gorroto pizten den parte hartzea eskatzeagatik soilik, festa bateko ospakizun “tradizionalaren” izenean, antropologo eta soziologoek hain garbi utzi dutenean behin eta berriro Alardeak irudikatzen duena ez zela inolaz ere gertatu Alarde tradizionalaren aldekoek irents arazi nahi diguten bezala. Eta plastiko beltza? Euskal Herrian XXI. mendean?

.
Bideo honek duen akats bakarra, nire ustez, Xabier Letek idatziriko abestiaren "hitz" bat. Musika eta edukia hain ederra izanez, eta Mikel Laboak hain sentsibilitate handiz eta ahotz gozoz kantatu, zergatik ez ordezkatu “gizona” hitza agertzen den bakoitzean “pertsona” hitzaz? Irabazi egingo zuen poesiak eta letraren esanahiaren indarrak. Ze pena!

4.- Eremu hezitzaileetan erronkak Curriculumean zentratuko nituzke. Historian zehar eta gaur egun emakumeek giza garapenari eginiko ekarpenak ikusaraziz, erreferente positiboak bihurtu gure ikasleentzat eta ekarpen horiek ezkutatzea lortzeko erabili diren estrategiak identifikatzeko eta desaktibatzeko bidea eginez.

Curriculum aipatzerakoan, curriculum erreala esan nahi dut, ematen dena, liburuetan agertzen dena, adibideak jartzeko ohi duguna, komunikatzeko erabiltzen dugun hizkuntza eta abar. Baina baita curriculum ezkutua ere, Hezkuntza Proiektuan edo Hezkidetza/Elkarbizitza Planean agertzen diren ildo estrategikoen kontra doana errealitatean, hainbat kasutan konturatu gabe hausnarketarik ez dagoelako, baina beste askotan paperan idazten direlako esaldi politak errealitatera eramateko benetako ahaleginik gabe.

.