HITZ EGIN AURRETIK, PENTSATU!

https://www.gaztezulo.eus/albisteak/euskara-sexista-ote 

Ainhoa Irazu-ren erreportai horretan azaltzen den bezala, euskara ez da salbuespen, eta neurri txikian bada ere, sexismoa ageri da hizkuntzan. Hala ere, euskarak sexista ez izateko baliabide eta alternatiba ugari ematen dizkigula azpimarratu nahiko nuke, eta, beraz, guk egiten dugun erabileraren araberakoa izango da hizkuntzak plazaratuko duen sexismoa.

Aurreko edizioetakoHizkuntzaren erabilera ez sexistaren inguruan hausnartzen sarrera aukeratu dut, nere pentsamendu ildo berdinetik dihoalako eta nik nere buruan post hau egiteko nituen ideiak bertan islatuta aurkitu ditudalako. Txertatu dituen irudiak oso ondo daude.

Hizkuntza eta irudiak egoki erabiltzeko aholkuak. ERRENTERIAKO UDALA. 2007 gida hautatu dut, modu argi eta bisualean ematen dituelako azalpenak, eta testu luzeetan galdu gabe jende askorengana heltzeko aukera ematen duela iruditzen zaidalako.

Gai honen inguruan informatzen aritu naizela, ondorio hau atera dut: gizartea matxista denean, hizkuntza ere matxista izango da. Horrek esan nahi du hizkuntza bera ez dela zertan matxista izan behar, baizik eta hitz egiten dugunok egiten dugun erabilerarekin matxista bihurtzen dugula. Honek ikastaroaren hasieratik gehien azpimarratu den ideiara narama: guk egiten badugu, guk alda dezakegu. Guk sortu badugu, guk suntsitu dezakegu. Eta guk horrela egiten ikasi badugu, horrela ez egiten jarraitzeko desikasi egin beharko dugu. Hizkuntza eta hitz egiteko era aldatzea ez baita batere erraza izango, gure izana adierazteko erabiltzen dugun tresna den aldetik.

Erronka hori lortzeko, hizkuntzaren erabilera aldatzeko, hitz alternatiboak eskaini eta irakatsi behar ditugu, gure hiztegian txertatu ditzagun. 

Ez nuke sarrera hau bukatu nahi Maialen Lujanbio handia aipatu gabe. Atzo bertsolari txapelketa nagusia irabazi zuen, guk hizketa gai izan dugun hizkuntza bikaintasunez erabilita. Emakumeak oholtzaratu zituen eta ez bakarrik bere presentziagatik, gai guztietan hartu zituen paperetan egoera gordinak bizi dituzten emakumeak hautatu zituelako, denon aurrean ipiniz. Ikaragarri poztekoa bere garaipena eta azken bertsoan esan zuen bezala:

"beti ez du goitik behera egiten
tranmisioaren trentzak.
Guk behetik gora
ikasi dugu
ta zabaldu
muga ertzak."

GAKOA DA NORK AGINTZEN DUEN JAKITEA

"Alizia Lurralde Miresgarrian" izeneko ipuinaren zati bat da goian ikusten dugun esaldia. Lewis Carroll, idazlea izateaz gain, hizkuntzalaria zen eta gizartearen aztertzaile aparta. Esaldi honetan ideia konplexu bat oso modu pedagogikoan laburbiltzen du, hain zuzen, hizkuntza ez dela zoriz sortutako tresna bat, baizik eta bere baitan, gizartean ematen diren potere harremanak gordetzen direla eta hauen arabera eraikiko direla hitzen esanahia.
Ideia honi tiraka, genero azterketa argia egin dezakegu erabiltzen dugun hizkuntzaren inguruan, izan ere, potere harreman sozialak islatzen baditu, derrigorrez, genero harremanak islatuko ditu. Hizkuntza harreman horien bitartez eraikitzen da, eta aldi berean, jendartearen islada izanarren, potere harremanak indartzen ditu. Hori dela eta, hizkuntza sexista edo hizkuntzaren erabilera sexistaren arteko eztabaida antzua dela iruditzen zait, izan ere, hizkuntza ez da erabilerarik gabe existitzen, egunez egun eraikitzen da, eta eraikuntza prozesu hori gabe, ez da tresnarik existitzen. Aldi berean, elementu honek ahalbideratzen digu gaur egun nagusitzen den hizkuntza sexista eta androzentrikoa aldatzeko aukera irudikatzea. Izan ere, eraikitzen den guztia deseraiki daiteke, eta beraz, gaur egungo hizkuntza eredua aldatzeko urratsak ematea posible eta beharrezkoa da.

Honi begira, hainbat konpromiso beharrezkoak dira. Alde batetik, potere politiko eta kulturala kudeatzen duten eragileen aldetik. Eragile hauei dagokie hizkuntza inklusibo bat eraikitze bidean, oinarriak jartzea eta derrigortasuna lantzea. Beste alde batetik, herritarren konpromisoa beharrezkoa da ere. Hizkuntza guztiok egunero erabiltzen dugun tresna da, eta beraz, guztiok berreraikitzen dugu bere forma eta edukia. Guztion ardura da, beraz, hizkuntza ez sexista baten aldeko urratsak ematea. Eta azkenik, bereziki, trasmizio sozialaz arduratzen diren eragileen konpromisoa beharrezkoa izango da. Atal honetan hezkuntza eta hizkuntza komunitateak zein komunikabideak kokatuko genituzte, eta ziurrenik eremu hauetan daude hizkuntzaren eraikuntza egoki bat egiteko beharrezko gakoak menperatzen dituzten subjetoak.

Azkenik, hizkuntza elementu dinamikoa dela kontuan hartuta, beharrezkoa da etengabeko tentsioa mantentzea gai honi begira, eta sortzen diren forma berriak inklusiboak, berdintzaileak eta aniztasunak islatzen dituenak izan ahal izateko.

Aukeratu dudan gida lupa violeta izenekoa da. Oso erabilgarria iruditzen zait, erreza eta berritasun askorekin, batez ere, gida bera erabiltzeko moduari dagokionez. Gaur egun, ohiko hiztegi forma duten gidak baino, errezagoa eta erakargarriagoa egiten da App moduko tresnak erabiltzea.

Aurreko edizioetatik post hau aukeratu dut, batez ere, definizio ona egiten duelako, eta gainera adibide ezberdinak zein gomendioak ematen ditu hizkuntzaren erabilera hobea egin ahal izateko.

#Sandra #hizkuntza

Zaindu komunikazioa!

Aurreko posten artean, Amaia Chuecarena hautauko nuke, bertan azaltzen diren memeak oso onak iruditu baizaizkit. Lan ederra egin zuen Amaiak.

Hezkuntza ez sexisten giden artean, Emakunderen “Euskaren erabilera ez sexista” gomendatuko nuke, azken batean, nik euskaraz ematen ditut klaseak eta gida horren berri irakasle guztiek izan beharko genuke. Nik nire lankideei korreoz bidali diet, gida hori ezagutu dezaten.

2017ko Bertsolari Txapelketa Nagusian, euskararen harira Aitor Sarriegi Galparsorok botatako bertsoak konpartitu nahiko nituzke zuekin. Badakit Euskararen inguruan hausnartzen duela baina bere hitzak hezkidetzaren eta gure hizkuntza-komunikazioaren arlora ere ekar genitzake. Hona hemen azken bertsoa:

“ardura handiko lana,  da nire ustez daukaguna

irakaslea ez baita, ikaslearen laguna

honatara iristeko, nor izan da erroduna

ikastolan falta bada, kontzientzi euskalduna

hemen egin behar dugu, geuk egin dezakeguna

buenos diaska ezinda, hasi guretzat eguna

eta nolakoa izango, da guretzat etorkizuna

haurrei eskatu ezkero, geuk egiten ez duguna. ”

Bertso hau ezinbesteko iruditzen zait irakasleak eredu izan behar dugula azpimarratzeko, eta gure hitz egiteko era ere ispilu izango da gure ikasleentzat.  Beraz, irakasleon erronka nagusia, gure komunikazioa hezkidetzailea izatea da.  Eta horretarako, lehen aipatutako gida irakurtzea ezinbesteko dugu betaurreko moreak janzteko.

HIZKUNTZAK ERREALITATEAK ERAIKITZEN..

Hizkuntzak errealitateak eraikitzen ditu eta era berean errealitatean hizkuntza bera moldatzen du. Errealitatea hori kultura, jendarte eta oro har sistemei egiten die erreferentzia. Hori horrela izanik, gure hizkuntzak eta honen erabilerak errealitate horiek guztiak moldatzen ditu. Baina modu berean, hitz egiten dugun hori errealitatearen erreprodukzioa ere bada. Horregatik, jendarte matxista batean hizkuntzaren erabilera sexista egitea ez da arraroa. 

Baina zer gertatuko litzateke gure hizkuntzaren erabilera aldatuko balitz? Gure errealitatea, hau ikusteko eta bizitzeko modua aldatuko lirateke. Egunerokotasunean ere sumatuko genuke aldaketa hori eta domino baten antzera, ingurua eta ingurukoak ere errealitate aldaketa hori sumatuko lukete beraiek ere hizkuntzaren erabilera aldatuko balute. Hortaz, gure hizkuntzaren erabilera aldatuko dugu , erabilera ez sexista aplikatuz ? Domino fitxa izatera animatzen zara?

http://www.ehu.eus/e-makumeak/docs/eusk_gida_eu.pdf

Gida hau hautatu dut, guztian interesgarriak eta eskaintzen duten informazioa aberasgarria eta erabilgarria den arren. Emakundek sortutako “Euskararen erabilera ez sexista” gida honetan, adibide ugari daude, egunerokotasunean erabiltzen ditugunak. 

Era horretara, eskura dugu maiz erabiltzen ditugun esaldiak zuzen erabiltzeko aukera. Oso praktikoa eta erraza da, ulergarria eta erreza. Askotan ez gara ohartzen zer eta nola esaten dugun, errutinaren parte diren hitzak eta joerak ditugulako. Honelako gidei esker, kiribil hrrekin hausteko aukera izan dezakegu. Baliabide oso interesgarriak.

http://hezkeh0506.blogspot.com.es/2016/12/hizkuntzaren-erabilera-ez-sexistaren_17.html

Post hau pilo bat gustatu zait. Lehenengo atalean analisi ederra egin du idazleak hizkuntzaren indarraz, eta honek errealitatean duen eraginean. Era berean, errealitatea berak hizkuntza duen eragina ere aipatzen du. Analisi objektibo honetan, egunero ikusi eta entzuten ditugun berrien muina ezagutarazi digu, maiz ohartu gabe irensten ditugunak. Lagungarri dituen bideoak ere oso interesgarriak dira, eta bukatzeko humore puntuarekin agertzen diren irudiak, oso ironiko eta sarkastikoak dira. Barre eragin didate, mezua argi eta garbi zein den dakigularik.

Erronkei dagokionez, erronkarik handiena ohitura da. Dagoeneko barruraino sartuta daukagu hizkuntzaren erabilera jakin bat, sexista, eta ohartu gabe erabiltzen dugu sarritan. Hau aldatze aldera lan gogorra egin behar dugu hezitzaileok, oraingoan (betiko legez) deserikiz eraikitzeko. Errealitate berriak sortzeko eta errealitate berriak bizitzeko.

HIZKUNTZAREN ERABILPENA, GURE ERREALITATEAREN ISPILUA

Askotan EUSKARA hizkuntzak, generorik ez zuela aitzakiarekin ibili gara euskaradunak (euskara mintzalariak) hizkuntzaren erabilpen sexistaren kontu honi arreta gehiegi eman gabe.

Eta bai, gure EUSKARAK genero gramatikalik ez dauka. Hori horrela da. Eta horregatik IKASLE, IRAKASLE, UME, HAUR hitzek printzipioz, bai neskek eta bai mutilak hartzen dituzte bere baitan.

Baina, ezin diogunari uko egin honako honi da: gure mundu sinbolikoa androzentrismoan oinarrituta dagoela eta horregatik ZUZENDARI, MEDIKU, SUHILTZAILE, HEGAZKIN PILOTU hitzak entzuterakoan, gizonei buruz ari garela pentsatzen dugu. Aldiz, GARBITZAILE, JOSTUN, ERIZAIN, ZAINDARI hitzek emakumeen irudia sortzen dute gure buruan.

Beraz, euskarak genero gramatikalik ez izan arren, gure mundu sinbolikoak genero bereizketa hori egiten du. Gehienetan (zoritxarrez) gu konturatu gabe. Eta hori da aldatu behar duguna. Gure mundu sinbolikoa.

Gure buruak duen ideologia androzentrista da aldatu behar duguna.

Pasa den urteko post-en artean, IdoiaLuzuriagak egindakoa aukeratu dut:

http://hezkeh0506.blogspot.com.es/2016/12/hizkuntzatik-komunikaziora-jarrera-ez.html

Honetan Idoiak azpimarratzen du, hizkuntzek errealitatearekin batera joan behar dutela eta doitu behar dutela errealitate horrek une edo garai bakoitzean eskatzen duenera. Beraz, une honetan, hizkuntzaren erabilpen hezkidetzailea nahi dugu eta hizkuntzak egokitu beharko luke, hizkuntzak ebolutiboak direlako. Niretzako oso inportantea da ulertzea gure kultura, ideologia eta hizkuntza nolakoak izan behar duten erabakitzea, gure esku dagoela. Ez direla estatikoak baizik aldakorrak.

Giden artean honako biak aipatu nahiko nituzke:

-         - Euskararen erabilera ez sexista. Emakunderen eskutik Amelia Barkinek egindakoa.

-         - Guía para la revisión del lenguaje desde la perspectiva de género. Mercedes Bengoetxeak egindakoa

Bietan, adibide eta proposamen zehatz asko agertzen dira eta kasu bakotzean bai euskara eta bai erdararen azterketa sakona egiten da beraien erabilera hezkidetzailea izan dadin.

Bukatzeko, azpimarratu nahiko nuke, atal honetan agertzen diren ideia garrantzitsu batzuk:

-         - Hizkuntza bat, hizkuntza hau osatzen duten hitz multzo bat baino gehiago da

-        -  Hizkuntzen atzean beti ideologia bat dago, beraz, hitzek sortzen dituzten irudiak ez dira neutroak

-        -  Hizkuntzaren bitartez balioak transmititu eta errealitatea izendatzen eta interpretatzen ikasten dugu.

-        -  Gure hitz egiteko moduak errealitatea ikusten dugun moduaren adierazpena da eta aldi berean, gure hitzegiteko moduak gure mundua nola eraikitzen ari garen adierazten du.

-   - Hizkuntzak genero estereotipoak eta sexismoa edo misoginia transmititzeko (edo jarraipen bat emateko) tresna bihur daiteke.

-         - Hizkuntzak ez badu emakumea aipatzen, ezkutuan jartzen du, emakumea existituko ez balitz bezala, eta horrekin batera bere ekarpen guztiak ere desagertzen dira. Eta horrekin batera emakumeak gizartean izaten ahal duen botere aukera desagerraraziz.

Horrela ba, hizkuntza ez da aldatu egin behar dena. Aldatu behar duguna da gure pentsatzeko modua eta hizkuntza (kasu honetan euskara ala erdara ) erabiltzeko modua.

Hortaz, gure erronkak honako hauek izanen lirateke:

-         - Hizkuntzaren erabilpen sexista identifikatu eta baztertzen saiatu: liburu testuak, ariketak, jarduerak, txisteak

-         - Hizkuntzaren erabilpen hezkidetzailea bermatzeko dauden irizpide eta proposamenak kontutan hartu eta erabili

-        -  Hizkuntzaren erabilpen sexista agerian jarri ikasleriaren aurrean, beraiek ere kontuan hartzeko

Hona hemen nire memea:

Hurrengo arte lagunak

SEXISMOARI AHOA ITXI!

Zenbat eztabaida sortu ote dizkigu gai honek? Euskara sexista ote? Sexista bihurtu ote dugu? Batzuen ustez, gaztelaniaz hitz egiten dutenen arazoa baino ez da. Guk euskaraz genero markarik ez dugunez ez dugu sexismoaren arrastorik ere. Hauei erantzuteko, Agurtzane Juanenaren hitzak ekarriko ditut: “Kultura sexistatik mintzaira sexista dator, eta mintzaira sexistak iraunarazi egiten du sexismoa kulturan”. Beraz, agian arazoa euskarak ez baina euskaraz mintzatzen garenok badugula onartzen hasteko unea da. 
Azken finean, hizkuntza bat bizirik badago errealitatea deskribatu, iraunarazi, sortu edo eraldatzeko tresna indartsua da. Gure esku dago egin nahi dugun bidea eta aldaketarako giltza. Gure pentsaera islatzen da hizkuntzan, gure asmoak, gure beldurrak, gure izaerak.. horrela sexista eta patriarkatuak gidatua izan den gizarte baten hizkuntza sexista bilakatu dugu, erabilera sexista eman baitiogu. Gai honetan aditua den Amelia Barquinek argi esaten du, “Erabileran dago gakoa, erabilerak izan daitezkeelako sexistak, edo arrazistak”. 


Esaten duguna edo esan gabe uzten dugunak egiten du hizkuntza sexista. Guk aipatzen, idazten, adierazten dugun hori existitzen da baina aipatzen ez duguna ez. Horren harira, bertsolaritzaren munduan adibide ugari aurki ditzakegu. Orain dela urte gutxi arte, gizonezkoena soilik zen mundu bat zen eta abesten zutenean erabiltzen zituzten adibideak, kontakizunak, ereduak, metaforak… gizontasun hegemonikoen baloreen gainean eraikiak ziren. Uxue Alberdik adierazten duen moduan, burusoiltasunaz edo gidatzeaz abesten zuten baina, depilazioaz edo brodatzeaz ez zen abesten. Zergatik ote?









Neutraltasunaren inguruan aipatzen duen ideia azpimarratuko nuke “Bat batean ohartu ziren ez zirela neutroak” Hau da, inork ez die mugarik jarri futbolean aritzeko edo bertsotan hasteko, baina emakume bertsolari guztiek aipatzen eta jasaten zituzten eraikuntza sozialaren ondorioz sortutako muga horiek. Hizkuntzarekin ere gauza bera gertatzen dela esango nuke, neutroa ote? ez oraingoz behintzat ez.



Gainbegiratutako giden artean 2008. urtean argitaratu zen Amelia Barquinek idatzitako Euskararen erabilera ez sexista.Emakunde. gida gomendatuko nizueke. Askotan aipatzen baita, bereziki ikasleen artean, euskara ez dela sexista ez duelako genero markarik. Gai honen inguruan, sakontzeko hausnarketarako bide ederra zabaltzen digu gidaren sarrerak eta jarraian, adibide argiak eta ongi azalduak datoz, aldaketarako giltza erabileran dagoela konturatzeko. Aurkibidean, atal desberdinak ikusi eta behar dugun horretara zuzenean iristeko bidea ematen digunez gida osatua eta erabilgarria iruditu zait. Edonork erabiltzeko modukoa. 


Iazko posten artean, Amaia Chuecarena hau hautatu dut, batetik oraintxe aipatu dizuedan bertsolaritzari buruzko bideoa berak ere hautatu izanak arreta deitu dit eta honen gainean egiten duen hausnarketa eta azpimarratzen dituen ideiekin bat nator. Bestetik, zintzilikatu zituen memeak deigarriak eta esanguratsuak iruditu zaizkit eta horregatik hautatu dut. 


Eta zein dira Ikastetxeetan guzti hau lantzeko erronkak?


Lehenik eta behin, errealitatean erabiltzen dugun hizkuntza aztertzeko tresnak eman behar dizkiegu. Jarrera kritikoz aztertzen irakatsi behar genieke. Honen baitan hainbat alderdi erreparatu beharko genituzke, esaterako:


• “Maskulino orokortzaile” deritzona. Gizon eta emakumeen taldea izendatzeko maskulino plurala erabiltzea esan nahi du. Honek emakumeak baztertzen dituela ikusarazten lagundu behar diegu. 
• Erabiltzen ditugun baliabideetan, guztion interes kezka nahiak, jarduera, ideia edo ekarpenak adierazten diren ala ez behatu. Hizkuntza, emakumeen presentzia agertzeko ere erabiltzen da? eta protagonismoa gizonen parekoa ote da? 
• “Genero kutsadura” izeneko identifikatzen ikasi. Askotan, genero bakarrarekin identifikatzen ditu hainbat izen neutro (lanbideak esaterako) gizon zein emakumeen aritu gaitezkeela ikasi behar dute. 
• Umorea egiteko erabiltzen ditugun espresioak aztertu. Umore sexista gazteen artean oso hedatua baitago. 
• Inguruan ditugun irudi, kartelak.. aztertu. guztiok agertzen ote gara? ala gizonezkoen mundua soilik islatzen da? 

Ondoren, honen inguruan idatzi diren lan eta baliabideak ezagutu eta aurkeztea garrantzitsua erabiltzen zait. Esaterako, lehen aurkeztu zaizkigun gida-liburuen berri izatea garrantzitsua iruditzen zait. Honez gain, feminismoak gai honen inguruan egin duen ibilbidea ezagutzera ematea ere pausu garrantzitsua da. 

Azkenik, hizkuntzaren erabilera ez sexista egiteko ematen diren adibide eta gomendioen inguruko lanketa egin eta praktikara eramatea litzateke erronka nagusia.

• Eredu berriak aurkitu, ezagutu. 
• Zaharkituta dauden ereduak eraberritu. Irtenbide berriak pentsatu, sortu… 
• Baliabide berriak sortzea interesgarri izan liteke, emakume zein gizonen kultura parekidea deskribatu, eraldatu, sortu eta zabaltzeko hizkuntza erabilera eginez. 

Beraz, itxi ahoa sexismoari eta eman ahotsa feminismoari!

Emakumeak hizkuntzan "sartzen"

                                                  "Hizkuntza ez da gertaera biologiko eta naturala,
                                                    hizkuntza eskuratze kulturala denez (...) alda dezakegu,
                                                    hizkuntza aldatzean mentalidadea aldatu egiten da eta
                                                    mentalitatea aldatzean jarrera aldatu egiten da".
                                                                     Teresa Meana

Hizkuntzaren bitartez balioak transmititu eta errealitatea izendatzen eta interpretatzen ikasten dugu, hizkuntzak identitate indibiduala nahiz kolektiboaren eraikitze prozesuan eragiten du.

Hizkuntzaren bitartez, emakume edo gizon izanda zer den zilegi eta zer ez, zein esparrutan, zein baldintzetan... transmititzen dugu, estereotipo sexistak erreproduzituz edo gaindituz.

Gure jendarte patriarkalean emakumeak diskurtsotik kanporatuak egon dira eta duela gutxi hasi dira hitzaren boterea erabiltzen. Hori dela eta, nahitaezkoa da hizkuntzari eta diskurtsoari begirada feminista bat ematea.

Hizkuntza sexista dela esaten dugu emakumeak subjektu bezala agertzen ez direnean eta agertzekotan, gutxietsiak, irainduak, minduta edo baztertuak direnean.Hizkuntza hau, sexista dena alegia, genero estereotipatuak eta misoginia transmitizen dituen hizkuntza da.

Euskara gure hizkuntza izanik, begirada bat bota behar diogu ere. Euskara genero gramatikalik ez duenez, askoren ustez ez da sexista ez hizkuntza, ezta bere erabilera ere. Baina euskarak badu genero bereizketa eta... batzuetan desegoki erabiltzen dugu.



Ahozko hizkuntzaz aparte, hizkuntza ikonografikoa ere badaukagu. Adi egon behar gara honekin, aditasun berezia eman behar diegu irudiei. Suposatzen da irudiak testua era neutral batean ulertuak izateko eginda daudela, baina ez da horrela izaten.

Orain arte egindako ikerketen emaitzak antzekoak dira: estereotipo sexistak indartzen dira eta gizonen nagusitasuna errepikatzen da behin eta berriro.



Beste alde batetik, kontuz euki behar dugu gure hizkuntza gestuala eta ahozkoarekin, izan ere hauek ere sexismoa areagotu dezakete.

Hizkuntza hezkidetzailea izan behar da irakasle guztion tresna ikastolan. Hizkuntza hezkidetzailearen bidez, pertsona guztiak barne hartzen ditugu.

Aurreko edizioetako ikastarokideen arteko posta aukeratzerakoan, Amaia Chuecaren "Esaten ez dena, ez da" gustatu zait, bere hitzek hausnarketa sakona adierazten baitute. Gainera, hainbat argazki eta bideo interesgarri aurkezten ditu eta hori ere asko gustatu zait.

Hizkuntza ez sexistren GIDA bat  aukeratzerakoan, Amelia Barquinen "Euskararen erabilera ez sexista gidaliburua" aukeratu dut.

Ikastetxean landu behar diren erronken artean, zalantza barik, hauek biak aipatuko nituzke:

- Hizkuntzaren erabilera sexista erabiltzen dugularen kontzientzia sortzea.
- Gure ikasleei, gurasoei eta bestelakoei erabilera ez sexista erabiltzeko formakuntza eta baliabideak ematea.

ZER JANARAZI, HURA IZAN

Aste honetan ikasi, ikusi, ikertu eta hausnartu dugunak hamaika buru hauste sortu dizkit. Lehendik ere askotan ibili nahiz gai honen jira-biran eta askotan amaitu dut sututa.

Egia da bai gure hizkuntza ez dela izatez sexista, baina bere erabilera sexista izan daitekeela egia da. Ikusi dugun bezala, gainera, bizi garen lurraldea eta bere egoera soziolinguistikoa kontuan hartuta, gaztelaniako hainbat esapide, hitz-joko eta erabilera nahasten ditugu euskaraz mintzatzean eta horrek eragina izan du gure hizkuntzari sexismo kutsua emateko.

Duela urtebete inguru arte, “politta” hitza emakumeentzat soilik erabili ohi nuen nik. Gizonezkoentzat “ederra, edo guapoa” erabiltzen nituen. Gizonei polit deitzea arraroa egiten zitzaidan. Baina egun batean, gizonezko batek azaldu zidan, polita hitzak ez duela generorik markatzen eta gizozenkoekin erabiltzea ere zilegi dela.  Banaketa hura ez nuen kontzienteki  egiten, baina haren azalpenen ostean ohartu nintzen nire hiztegiaren erabileraz. Harrezkero polita hitza bi generoei zuzentzero erabiltzen dut.

Aurreko asteburuan, Madriden izan nintzen, Txueka auzoan hartu nuen ostatu. Auzo horretan LGBT mugimenduko jendea bizi da gehienbat. Hori entzunda auzoa banderatxoz eta errebindikazio mezuz josita egongo zela uste nuen, baina ez. Auzo batetik bestera igarotzean ez duzu ia ezer ezberdinik antzematen. Auzoen arteko ezberdintasuna hizkuntzan antzeman nuen, gizonezkoek euren artean elkarri zuzentzeko  aditz modu femeninoa erabiltzen dute. Lehendik entzuna nuen erabilera horren berri, baina harrituta geratu nintzen hala ere, sekula ez bainuen errealitatean ikusteko aukerik izan.

Ikusiak ikusi, hauxe da nik sortutako memea:

Gure hitz egiteko modua, buruan dugun pentsamendua eta sinesmenaren isla dela argi dut. Nola hitz egin nahi dugun kontziente bagara, gure barne ideiak alda ditzakegu. Baina hitz egitea inkontzientea badugu, eta harreta berezirik ez badugu jartzen,  gure barneko ideietan oinarrituta irteten zaigu. Baina nork sartu dizkigu ideia horiek? Gizarteak sartu nahi izan dizkigun deiak ditugu barnean, neurri txikian edo handian, baina ideiak manipulatuta ditugu guztiok. Nire aburuz, horren ondorio da gure hizkuntza sexista izan ez arren, bere erabilera sexista izatea posible izatearen errealitatea.  Ideia honetatik sortu  dut nire memea.

Ihazko postari dagokionez, berriz, Maite Antxustegiren hauxe aukeratzen dut. Lan osoa eta argia izateaz gain, bertan ageri den irudiarekin geratzen naiz. Irakaslea bere ikasleekin ari da femenino/masculino adizkiez. Ikaragarria iruditu zait hezkuntzaren barnean horrelako asakeriak egiten ditugula ikustea. Okerrena da, ez zaidala argazki zaharkitua irudizen, oraindik ere horrelakoak burutzen direla uste dut tamalez.

Gida ez-sexista aukeratu beharko banu Amelia Barkinek emakunderentzako idatzitako gida proposatuko nuke. Amelia irakasle izan nuen, eta bat egiten nuen bere ideiekin, hark ere argi zituen bere ideiak eta egitekoak eta bere ideietara atxikitzen gintuen ikasleok ere. Gida honen berri banuen lehendik  eta osoa iruditzen zaidalako aukeratu dut. Hasierako sarrerak gogoetarako bidea irekitzen du eta gaiarekin hasiera batean bat ez daudenak inguratzeko ere baliagarria dela esango nuke. Gomendagarria.

Aurreko puntu guztiak gogoan hartuz, eta lotuz, erronka asko ditugu burutzeko. Dena den nagusiena, kontzientzia sortzea dela esango nuke. Konformismoan bizi gara, aldaketarako, aurrera-biderako interes berezirik erakusten ez duen herritar ugari dago; hori horrela, kontzientziaz jokatzen duten herritarrak behar ditugu aurrera ekiteko. Beraz, nire aburuz, erronka zailena, eta beharrezkoena hauxe dugu. Dugun errealitateaz ohartu, hausnartu eta batera egin behar dugu aurrera. Kukai dantza taldearen hitz joko batean irakurri nuen “Biziraupena bakarkako borroka da, baina eboluzioa taldelana”, eta kasu honetarako oso aproposa iruditzen zait.