Genero-indarkeria etxean

Gaurkoan saiatu naiz genero-indarkeriaren gaia lurreratzen. Adibidez, indarkeria psikologikoari dagokionez, paradoxa moduko bat ematen dela iruditzen zait: nire inguruan ikusten dut zenbait emakume ari dela berdintasunerantza bidean ahalegin handia egiten, egunerokoan, eta, gizonezko bikotekideak dituztenen artean, batzuetan gizonak direla etengabe goraipatuak direnak, ez sekulako ahalegina egiten dutelako berdintasunaren alde euren egunerokoan, baizik eta ez direlako espero bezain matxistak edo inguruko gizonak bezain matxistak. Hau da, lan berberak egiteagatik emakumezko horiek ez dituzte inoiz hitz politik jasotzen. Aste honetan bertan eman den adibide batekin hobe ulertuko da: gizonak janaria prestatu du eta, bitartean, emakumeak etxea garbitu. Gero, lagun artean, emakumeari bota diote “zelako zortea duzun” gizonak janaria prestatu duelako eta maiz egiten duelako. Inork ez du baloratu emakumearen lana eta gizon horrek ere ez du adierazi berak zegokiona baino ez duela egin eta, gainera, bitartean emakumea ere ari zela lanean. Deserosotasun puntu batekin, baina gizonak hitz politak jaso ditu eta isildu egin da. Uste dut horrek indarkeria psikologiko bikoitza eragiten diola emakume horri: taldearena eta bikotekidearena. Isiltasuna, batzuetan, oso bortitza da. Uxue Alberdik elkarrizketa honetan horri buruzko hausnarketa egiten du:

“Isiltasun mota ezberdinak daude. Gauza bat da begietara begira, aldamenean isilik geratzea, pentsatzeko... atxikimenduzko isiltasuna. Hori sumatzen dugu batzuengan eta estimatzen dugu, denok behar ditugu isiltasun aroak. Baina beste isiltasun mota bat da ezer gertatu ez balitz bezala jokatzea, gure bizipenei eta pentsamenduari garrantzia kentzea, propio ezikusiarena egitea, eta horretatik ere badago.”

Niretzat halako korapiloak askatzeko moduak elkarrekin bilatzea funtsezkoa da. Izan ere, emakume horrek egunerokoan frustrazioa pilatzen du, ahalegin guztia eginda ere feminismoan beti baititugu oraindik mila frente pendiente. Hau da, emakume horrek egunerokoan jasotzen duen mezu subliminala da: egiten duzun guztia ez da aski. Aldiz, bere gizonezko bikotekideak, objetiboki askoz gutxiago egin arren, egunerokoan goraipatzen dute eta jasotzen duen mezu subliminala da: ondo ari zara. Agian aldrebes izatea ez litzateke ideala, baina logikatik hurbilago egongo litzateke.

Indarkeriaren beste adibide bat etxebizitzaren “meloia” ireki eta berehala agertzen zait niri. Inguru hurbilean ditudan emakumezko gehienek etxea dute jabetzan (hipoteka ordaintzen ari dira edo beste moduren batean konponduta dute kontua) eta uste dut honen atzean badagoela indarkeria ekonomikotik askatzeko saiakera, hots “etxe bat norberarena” izateko ahalegina. Emakume horien artean:

o   Emakumezko bikotekidea dutenek: bi emakumeek dute etxea jabetzan edo beste nolabait konponduta dute etxebizitzarena, nork bere aldetik.

o   Gizonezko bikotekidea dutenek: etxea beraien kabuz lortu dute, dela momentu horretan bikotekidea baino egoera ekonomiko nabarmen hobea zutelako, dela momentu horretan bikotekiderik ez zutelako. Bi kasuetan gizona emakumearen etxean bizitzea adostu dute.

o   Bikotekiderik ez duten emakumeek: beraien kabuz lortu dute etxea izatea.

Badakit nire inguru hurbilena gizarte osoaren adibide eta, gainera, etxebizitza izatea bera gaur egun badela denen eskura ez dagoen aukera. Dena den, interesatzen zait nire ingurura begira egin daitekeen irakurketa, murritza dela jakin arren.

Uste dut nire inguruan gertatzen denak zerikusi handia duela emakume bati ezartzen zaion bizimoduarekin: emakumeak 25 urteak bete orduko argi izan behar du norantza bideratu nahi duen bere bizitza eta, beraz, espero da bizitza horretarako baldintzak sortzen hastea, tartean baldintza materialak, etxebizitza kasu. Horrek esann nahi du erabaki batzuk hartu behar direla (adibidez, epe motzean etxebizitza erostea ahalbidetuko dizun lan bat izatea, non bizi nahi duzun pentsatzea…), zenbait kontu lehenetsi eta beste zenbait bazterrean utzi. Hori dena espero da emakumeengandik eta ez gizonengandik (edo gizonengandik beranduago espero da, gutxienez).

Gainera, harrigarria da emakumezko bikotekidearen etxean bizi diren gizonek “ardura bat gutxiago” gisa bizi dutela egoera hori “etxarena konponduta”. Aldiz, pareko egoeran ikusi ditudan emakumeak larriago daude, “ezer gabe” daudela uste dute etxerik ez badute jabetzan, babesik gabe daudela bikotekidearen etxean bizi badira. Etxea jabetzan duten nire inguruko emakumeen artean ere “babes” gisa ikusten dute kontua, pasatzen dela pasatzen dela ere etxea beti izango baitute hor. Uste dut hor ahalduntze bat badagoela, independentzia ekonomikoa, baina aldi berean azpiratzea bistakoa dela. Zegatik ez dira gizon horiek “babesik gabe” sentitzen etxea jabetzan ez dutenean? Zergatik aurreikusi dute emakume horiek, ez soilik nolako bizimodua nahi duten, baizik eta baita bizitzarako B plan posible bat ere?

Euskadi Saria jaso duen Maite Mutuberriak hitz gutxi eta esanahi handiko liburu bat egin zuen 2018an eta horrela aurkeztu zuen:

“Izena eman nahi nion. Nola deitu hainbeste nekatzen ninduen horri? Dena zikintzen zuen oinazeari? Zer hitz jarri orban horri? Nire koadernoetara irauli ahal izan nuen, besterik ez. Eta izendatzen jakin gabe jarraitzen nuenez, lohia deitu nion.”

Lohia liburuak ilustrazioak biltzen ditu:

Nik uste dut genero-indarkeria ere lohia dela.

Mundua azpikoz gora, dena jartzen du aldrebes

Testu luze bat idatzita nuen feminismoari buruz: zer den, zer ez den, zuen hausnarketek nora eraman nauten... baina, gauzak zer diren, akats informatiko baten ondorioz dena ezabatu da. Aldika gorde behar dira sortzen ditugun dokumentuak, badakigu denek, baina nik gaur ez dut egin. Beraz, agur, joan da.

Akaso ez zen hain garrantzitsua kontatu behar nizuena edo, bertzerik gabe, alferregia naiz berriz zerotik asteko. Afera da joan-etorri hauetan konturatu naizela feminismoa zer den, zer izan den eta zer izatea nahi dugun jakiteko milaka irakurketa eta elkarrizketa ditugula, batzuk eginak eta bertze batzuk egiteke oraindik. Baina, funtsean, feminismoak niri egin didan ekarpenaz aritzea da egokiena, horretan bainaiz ni "aditu". Eta, hara, nire hitzak joan direnez Lula Gomezen irudi hau ekarri dizuet feminismoak niri egin didan ekarpena laburbiltzeko:

LEGEAK DENONTZAT LEGE

    Titular aproposa iruditu zait, azken berriak zeintzuk izan diren ikusita. Zer gertatu da    “BAKARRIK BAI DA BAI “ legearekin? Legea txarto idatzia dago? Klausula bat falta zaio? Ni ez naiz legeetan aditua eta ez dakit zer den gertatu dena baina jakin badakit ere sistema judiziala ez dela feminista hain zuzen ere; Ez ditu emakumeak defendatzen eta genero esterotipoak oraindik ere oso presente daude. Legeak gizonezkoek eta gizonezkoendako eginak daude, hau da, sistema heteropatriarkal eta androzentriko batean. Beraz, beharbada legeak beharko ditu ikutuak baina baita sistema berak ere.

    Nire ustez, legeak beharrezkoak dira baina egia esan batzuetan interpretazio desberdinak egin daitezke eta hori onerako eta txarrerako  izan daiteke. Horregitik uste dut legeak morez idatzi behar direla, baina ez bakarrik idatzi, sentitu eta pentsatu ere. 

    Aurreko edizioetako post hau aukeratu dut, arrazoi desberdinengaitik. Alde batetik titulua eta kartela oso aproposak iruditu zaizkidalako; irakaskuntzaren promesa aipatzen da eta kartelaren bukaeran ere “irakaskuntzan aplikatu!” bukaera hori ederto isladatzen duelako hezkuntzan helburua hori izan beharko litzatekelako. Bestalde, Marian Morenoren esaldi garrantzitsu bat aipatzen delako: “ez badago sentsibilizaziorik nola aplikatu?” Guztiz ados nago, eta  batzuetan hori da oztopo, eskoletan momentuan dauden pertsonaren inplikazioaren araberakoa izaten dira askotan eskuhartzeak. Horregaitik, irakasleak eta komunitate osoarekin  sentzibilizazio saioak egitea ezinbestekoa da, eta irakaslegoa aldatzen doanez, urtero urtero egin beharreko lana da. 

    Hezkuntzara begira, uste dut II.hezkitza plana oso baliogarria dela eskoletan ibilbidea diseinatzeko eta ikasturteko plana egiteko. Gainera oso argi eta zehatz agertzen dira 8 zutabeetan banatuta landu beharreko helburuak, hoien artean, komunitate osoaren sentsibilizazioa; II.Hezkidetza planeko lehenengo zutabearen barruan (“pentsamendu kritikoa sexismoaren aurrean”) lantzekoa.

LEGEA ETA HEZKIDETZA

 

  EDO

Bata zein bestea, biak dira, nire ikuspuntutik, egokiak lantzen ari garen gaiarako:

Lehenak, berdez jantzita, itxaropenaren kolorez jantzita, gauzak aldatzen ari direla, nahiz eta pixkanaka-pixkanaka izan, esaten digu. Oraindik bidea falta zaigu, baina legeek eta hezkidetzak mugimenduak egiten dituzte emakumeen egoera aldatzeko eta berdintasuna lortzeko. Horregatik, legea eta hezkidetza eskutik joan behar dira, eta Benito Lertxundik esaten duen bezala: 

                " Denborak aldatzen dira, denborak aldatzen doaz (...) Eskaparate                       berria irekita dago, bertan  izkribu dizdiratsuan irakur dezakezu:                        etorkizuna zurea da".   

Eta horrela izan behar da: etorkizuna gurea izan behar da, legea eta hezkidetzaren eskutik.

Bigarrenean, legeak betaurreko moreak jarri ditu eta horrela, desberdintasun eta injustizia guztiak ikus ditzake. Horrek abiapuntua izan behar du gauzak aldatzeko, bestela, legea ez bada gure ondoan ibiltzen eta gure bide beretik, oso zaila egingo zaigu berdintasuna lortzea.    

Baina egin dezagun hiru lege nagusiei buruzko laburpen bat:  

* Otsailaren 18ko 4/2005 legea: lege honetan atal guztiak dira garrantzitsuak.            baina curruculumari dagokiona (29. artikukua) nabarmendu nahi nuke. Artikulu        honetan Hezkidetzaren oinarriak jartzen dira esaten denean: 

                   " Hezkuntza Administrazioak hezkidetzako proiektuak sustatuko ditu,                          eta jarraian aipatzen diren hezkidetza-helburuak integratuko ditu                              hezkuntzako maila ezberdinetako jakintza-arloetako eta diziplinetako                          curriculumaren diseinuan eta garapenean"    

* II Hezkidetza plana:  oso plan zehatza eta  exaustiboa da, eta jasotzen dituen       zutabeek pista handiak ematen dituzte eskoletan lana diseinatzeko eta               planifikatzeko.

* Emakumeen eta gizonen berdintasunerako eta emakumeen kontrako indarkeria      matxistarik gabeko bizitzarako Legea: (2022ko martxoa) Lege horrek 2005eko       legea berritu du eta arauak eta indarkeria matxistaren alorrean aldaketak jasotzen   ditu. 

Lehen aipatu dugunez, legeak beharrezkoak dira matxismoaren aurka borrokatzeko, baina hausnarketa serio bat egin dezagun: paperak den-dena jasotzen eta jasatzen dute, baina ezin gara hor gelditu. Pentsatu behar dugu benetan lor daitekeela, nahiz eta bidea luzea izan, eta berdintasuna posiblea dela. Horretarako hezitzaileok formakuntza behar dugu, Klaustroetan hausnarketa sakonak egin behar dira, eta benetako konpromisoak behar dira. Bestela, gure Hezkidetza planak eta lege guztiak paperak eta ekintza puntualak baino ez dira izango. 

Prosezu honetan, emakumeok zein gizonek betaurreko moreak ipini behar ditugu, baina batez ere gizonek, batzuk oso kontzientziatua egon arren. Horren harira Emakundeko "Gizonduz" proiektua bezalako gehiago behar ditugu. 

Eta ondo legoke ere, Mª José Urruzolaren hitzak kontuan hartzea gure eguneroko lanean, pista asko ematen dizkigu eta.

Amaitzeko, aurreko edizioetako ikastarokideen gustatu zaidan ekarpena zera da: Ez kidetzatik hezkidetzara da. Bere titulua oso iradokitzailea da eta bat dator hasieran esan dudanarekin: "denborak aldatuz doaz", eta ez kidetzatik hezkidetzara goaz. Horrez gain, HHri buruz hitz egiten du, eta ni, HHko izanda.... esandako guztia aprobetxatzen dut. 😉

                  

HEZKIDETZA ETA LEGEAK - PAPER BUSTIA?

Hezkidetzari dagokionez, ezin dugu esan "nik ez nekien", "nik lege hori ez dut ezagutzen". Denok dakigu hezkidetza lantzera behartuta gaudela. Negazionistek ere badakite. Bai negazionistak ere badaude. Hala ere , ikasturte hasierako zirkularrak ez du zalantzarako tarterik uzten .Dokumentu garrantzitsua ez dela dirudien arren, hala da. Gure ibilbide-orria da, ikasturteko bideari hasiera emateko. Askotan legeak paperetan geratzen dira, ikasturte hasieran betetzen ditugun dokumentuetan, eta kasu batzuetan ahaztu egiten dira. Hau da, paper bustiak dira.

Herriek eboluzionatzeko behar dituzten aldaketak egiten lagunduko diguten legeak behar dituzte. Urte asko dira klaustroetan hezkidetza hitza entzun dudala. Kasu askotan feminismoaren sinonimoa besterik ez zen. Beste batzuetan, egun  batzuetan egiten den  festa hori zen. Azken finean, planei eta legeei esker, dimentsio berri bat hartu du. Ezin dugu zalantzan jarri berdintasun-legeen garrantzia. Esparru erabilgarria dira sektore guztientzat. Baina gaur egun oso ezagunak  Hezkidetzako 8 zutabeak. Kasu askotan, irakasgai guztietako irakasle guzti-guztiak inplikatzen dituen hezkuntza-proiektu oso bati eusteko zutabeak dira.

Marian Moreno oker dagoela pentsatzea gustatuko litzaidake, ikasgeletako berdintasuna borondatezkoa dela esaten duenean (1). Baina uste dut ematen diren pausoak oso txikiak direla. Boluntariotzan laguntzen jarraitzen dugu hezkidetzako hezkuntza-ekintzak aurrera eramateko. Ekintza horiek, nahiz eta legeek babestuak izan, oraindik ere mesfidantzazko begiradak izaten jarraitzen dute, irakasle batzuek alde batera utzita. zer gertatuko litzateke gutaz genero-berdintasunerako legerik gabe?

Aurreko postetatik Argiñe Alacan Loiti-k ( 2)idatzitakoa aukeratu dut, agian, bera bezala uste dudalako hezkuntza-planak ilusioz eta[i] ideia onez beteta daudela, baina askotan errealitatearekin talka egiten dutela. Denborarik, enpatiarik eta lankidetzarik eza.  erronka horiek gainditu behar ditugu hezkidetzako eskola bat nahi badugu

Hona hemen nire buru- mapa

---

1 https://amecopress.net/La-igualdad-en-las-aulas-sigue-siendo-algo-voluntario

2 https://hezkeh0506.blogspot.com/search/label/LEGEDIA

3 Imagen de <a href="https://www.freepik.es/foto-gratis/atleta-listo-correr-mensaje-listo_17662809.htm#query=META&position=4&from_view=search&track=sph">Freepik</a>