FEMINISMOAK

Borroka feministak historian izan duen ibilbidea luzea izan da, eta testuingurura moldatu izan da, teoria eta mugimendu berriak sortu dira aldaketetara egokitzeko. Zaila da feminismoaren aitzindariak zeintzuk izan ziren zehaztea eta beraz, feminismoaren faseak ezberdintzeko olatuen kontzeptua erabiltzen da.

Lenenengo olatua Frantziako iraultzan kokatuko genuke. Garai horretan egon ziren aldarrikapen nagusiak berdintasuna eta herritartasuna izan ziren. Rosseau-ren “Sofia y la mujer” liburuan honakoa adierazten da: “Gizonak izango dira hiritartasunera heltzeko kapazak diren bakarrak, emakumeak, hain zuzen ere, erreprodukzioarekin lotuta dauden heinean ezin izango dituzte euren sen naturalak kontrolatu. Horregatik, gizonak arrazoia, kultura eta eremu publikoarekin identifikatuak izango diren bitartean, emakumeak emozioak, natura eta eremu pribakuarekin erlazionatuko dira.” Beraz, urte horietan emakumeak bizi zuen egoera latza zen, izan ere, gizarteak emakumea gizonaren menpe egotea eta beraz gizonezkoa pribilegioduna izatea onartzen zuen. Momentu horretan emakume batzuk altxatu eta deklarazio batzuk idatzi zituzten, esate baterako, Olympde de Gouges 1791. urtean “Emakumearen eta Hiritarraren Eskubideen I. deklarazioa”.

Feminismoaren bigarren olatua feminismo liberal sufragista izango litzateke. Momentu horretan emakumeek beste aldarrikapen batzuen artean bozkaren aldarria egiten hasi ziren eremu publikoan euren presentzia areagotzeko.

Hirugarren olatua berriz, 60. eta 70. hamarkadetan kokatzen da. Urte horietan mugimendu feminista indarra hartzen hasi zen eta feminismoaren inguruko teorizazioan sakontzen hasi zen. Horrela, pertsonala politikoa da! aldarrikapena zabaldu zen.

Beraz, feminismoak etapa ezberdinak izan dituela ikus dezakegu eta fase bakoitzean aldarrikapen ezberdinak, gehienetan osagarriak izan direnak. Dena den, gaur egungo testuinguruan feminismoaren inguruko teoria ugari daude oinarrian helburu berdina dutena heteropatriarkatuaren suntsiketa. Transfeminismoak mugimendu feminista aberastu egin du eta gaur egun ez dugu feminismoari buruz hitz egiten feminismoak terminoa erabiltzen dugu mugimendua oso anitza baita.

Urteetan luzatu den borroka feministari esker, aurrerapen ugari izan dira.

“Hezkidetzaren iturriak: feminismoak” testuan Coral Herrerak feminismoak lortutakoen inguruan beste aurrerapenen artean honakoa aipatzen du:

• Amatasuna aukera librea da.

Esan beharra dago, mugimendu feministak aldarri bezala urteetan zehar izan duela. Dena den, ez nuke lorpen bezala sailkatuko, izan ere, zoritxarrez ez dut uste amatasuna emakumeon aukera librea denik. Oraindik ere abortua ez delako dohakoa eta librea eta horrek amatasunaren aukeraketa mugatzen du.

Nire ustez, historian zehar borroka feministak izan dituen lorpen aipagarrienak honakoak liratezke:

• Feminismo ilustratuari esker, emakumeak gaur egun eskubide osoko herritarrak gara (behintzat legeetan jartzen duenaren arabera).
• Lan munduan aritzeko eskubidea daukagu.
• Hezkuntzan ere presentzia dugu eta ikasketak egiteko eskubidea daukagu.
• Bozkaren bidez eremu publikoan eragiteko aukera dugu.
• Eskubide berdintasunaren diskurtsoa oso zabalduta eta normalizatuta dago.

Berdintasunaren diskurtsoari dagokionez, arriskutsua izan daiteke, izan ere, gizartean aukera berdintasuna bermatuta dagoelaren ustea dago. Baina nahiz eta azalean emakumeon eta gizonezkoen artean desorekarik egon, badaude asimetriak eta gainera horiek identifikatzea zailagoa da.

Beraz, oraindik ere gizarte feminista eraikitzeko lorpen ugari izan behar ditugu, honakoak azpimarratuko nituzke:

• Emakumearen bisibilizazioa.
• Emakumeok gure gorputzen gaineko erabakiak hartzeko aukera izatea eta amatasun aukera librea izatea.
• Genero indarkeria estrukturala dela bistaratzea eta horrekin amaitzea.
• Harreman heteronormatiboekin amaitzea eta bestelako harreman motak eraikitzea.
• Feminismoa proiektu integrala dela bistaratzea eta gizarte feminista eraikitzea.

Honakoak hezkuntza alorrean txertatzeko berriz, aurrean topatzen ditugun oztopoak gainditu beharko genituzke. Gaur egungo eskola hezkidetzarantz bideratuta dagoen arren, ez dugu lortu eskola guztiz hezkidetzailea izatea. Oraindik ere hezkuntza komunitate guztiak ez du hezkidetza bere eginkizun bezala hartu. Horrez gain, genero ikuspegia eskolako alor guztietan txertatzea lortu beharko genuke(espazioen erabilera, iruditegia, hizkuntza, eskolako ikuskizunak...).

Zeintzuk dira hezkuntzan aurrera eraman daitezkeen ideia feministak?

• Ikasleen ahalduntzea ikasleek autonomia eta kritikotasuna eskuratzeko.
• Elkarren arteko zaintza.
• Elkarbizitza eta elkartasuna harreman horizontalak eraikiz.
• Ikasleen garapen integrala.
• Aniztasunaren trataera.