CURRICULUM ETA BALIABIDE DIDAKTIKO HEZKIDETZAILEAK: UTOPISMORAKO BIDEA
Mundu ideal batean zertan nabarituko zenuke zure egunerokotasunean
hezkidetzan oinarrituriko curriculumak eta baliabide didaktikoak martxan
daudela?
Hezkidetzan
oinarrituriko curriculum eta baliabide didaktikoak martxan dituen hezkuntza
eredu bat duen mundu utopiko batean, jendarte inklusibo eta “berdinzalea” bat
aurkituko nuke. Genero rolik gabeko jendarte heterogeneo eta anitza izango
genuke, heterogeneotasun hori era “naturalean” ikustaraziko litzatekeelarik
(norberaren berezitasunak, taldearen osagarri bezala ikusiz). Emakume eta
gizonen arteko eskema dikotomiko hori erabat apurtua legoke, sexu-genero
sistemak ez bailuke garrantzirik izango, eta pertsona oro, bere sexu, genero,
sexu-orientazio, ezaugarri fisiko, rol edota ezaugarri kulturalen araberako
diskriminaziorik ez litzateke emango.
Zergatik da zure ustez hain zaila sistematikoki curriculuma eta
baliabide didaktikoak hezkidetzaturik egotea?
Currikuluma hezkidetzaturik
egoteko lau iturburu nagusi izan beharko genituzkeelako kontuan: Iturburu
soziologikoa, psikologikoa, pedagogikoa eta epistemologikoa. Horietako
bakoitzak era konkretu batean baldintza dezake curriculuma bera (zuzenean zein
zeharka), eta beraz, lau iturburu hauek euren osotasunean kontuan hartzea beharrezkoa da benetako curriculum hezkidetzaile
bat osatu nahi badugu:
- Iturburu soziologikoa: Gizarteak
hezkuntza sistemari egiten dizkion eskariak dira. Prozesu horren bidez,
ikaslea sistemari egokituko da eta sistemak bere horretan iraungo du.
Gizarte antolamendu bat ematen da: sexu-genero nortasuna osatzen da,
generoen hierarkizazioa ematen da (gizonezkoak emakumezkoen gainetik) eta
esparru publikoa hierarkizatu egiten da (botere batzuk legitimizatu eta
beste batzuk zigortu egiten dira).
- Iturburu psikologikoa: ikasleen
garapenari buruzko informazioa ematen du (psikomotorea, kognitiboa,
afektibo-soziala eta morala). Adinaren, ezaugarri psikofisikoen,
egoera emozionalaren ... arabera, ezagutzak nola hartzen eta lantzen
dituen emango du aditzera.
- Iturburu pedagogikoa: oinarri teorikoak eta
esperientzia praktikoak.
Hezkuntza-interbentzioak ikasleek ikasketa esanguratsuak egitea izan behar du helburu nagusitzat, hau da, ikasleak ikasteko gai izatea. - Iturburu epistemologikoa: ezagutza zientifikoak, lan
metodoak eta aplikazioak.
Curriculum hezkidetzaile bat osatzea beraz
ez da gauza erraza, hainbat elementu hartu behar direlako kontuan, kasu
gehienetan, gure eskuetataik haratago doazenak. Kasu askotan gainera, gerta
liteke baliabide didaktikoak hezkidetzaileak izatea, baina curriculumean hutsuneak
egotea. Testuinguruaren garrantzia berebiziko garrantzia daukala jakinik,
hezkuntza zentro hezkidetzaile batean egon genezake, baina hezkuntza espazio
horretatik kanpoko ikasleek bestelako ikasketa prozesu ez hezkidetzailea izango
lukete segur aski.
Aurreko ikasturteetako post hau aukeratu dut, bertan
curriculumaren inguruko zenbait dokumentu interesgarri agertzen baitira:
Zure ustez eremu
hezitzaileetan/jendartean baliabideetan hezkidetzan oinarrituriko begirada
sustatzeko estrategia “betegarri” bat?
Enpatiak besteen postuan jartzeko aukera ematen digu, pertsona
horren bizipenak, sentipenak, buruan bueltaka dituen arazoak edota aurrera
begirako helburuak eta aspirazioak ulertzeko tresna bat izan daiteke. Emakume izateagatik, joera homosexualak
izateagatik, heteronormatibitateari kasu ez egiteagatik, norberaren sexuarekin
bat ez datozen genero rolak izateagatik, transexuala izateagatik, edertasunaren kanonetatik kanpo dauden ezaugarri fisiogenetikoak izateagatik edota bestelako
ezaugarri etno-kulturalak izateagatik, pertsona batek jasan dezakeen etengabeko
diskriminazioa ulertzeko aukera eman lezake.
Horrez gain, emozioen lanketa ere oso interesgarria izan liteke, enpatiarekin
uztartuz norberaren ekintzak aztertu daitezkeelako: pasibotasun egoerak,
biolentzia egoerak (fisikoak zein berbalak), jazarpen kasuetan konplizitate
egoerak, gorabehera emozionalak, maitasuna, laguntasuna, beldurraren kontrola eta
abar luze bat.
Beraz, emozioen lanketarako eta
enpatia sortzen duten material didaktikoen erabilera guztiz beharrezkotzat
hartuko nuke. Horren adibide:
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina