Emakumeak itzaletik argira, zatoz historia berrira!

Emakumeen presentzia eta ekarpenen inguruan ikusitakoari buruzko hausnarketa egitean, honakoa izan da bururaturiko memea:

Aurreko edizioetako ikastarokide baten post-a aukeratzean,  INFRAEMAKUMEAK izenekoa egin zait deia, bai aukeratutako izenburuagatik (eta honi loturiko azalpenagatik), baita igarrerabili dituen bideo eta adibideengatik ere. 

Euskal emakume aintzindari bat aukeratzeko garaian, gugandik gertuko bat topatu dut,  ustez, irakurritako beste artikulu guztietan agertu ez dena eta niretzat zinez ezezaguna zena:

Magdalena Moujan Otaño, Beltxa etxekoentzat eta hurbilekoentzat, Pello Mari Otaño bertsolari zizurkildarraren biloba zen. Ama bezala, Argentinako Pehuajón jaio zen. Matematikan doktorea, Lanean jardun zuen, besteak beste, Energia Atomikoaren Batzorde Nazionalean, hainbat unibertsitateetan… Beltxa ez zen izan, ez, edonor. Ezagutu zuten guztien aburuz, langilea, euskalduna eta handi bezain apala zen.

Magdalena Moujan Otaño, “Beltxa” (1926-2005)

Bazuen idazteko zaletasuna, bereziki zientzia fikzioaren esparruan. Horren lekuko, 1968ko Argentinako zientzia fikzio alorreko ipuinen Sari Nagusia eskuratu zuen “Gu ta gutarrak” idazlana. Obra honek bide zaila izan zuen Espainian: Fraga Iribarnek, Informazio ministro frankista zenak, zentsura ezarri eta editatuta zegoen ipuina sekuestratu zuen, “porque atentaba directamente contra la unidad de España”.

Beltxa Mar del Platan zendu zen 2005ean, 79 urte zituela. Bere gorpuzkinak La Platako kanposantuko Otaño familiaren hilobian daude jasota, ama Teresa eta Pello Mari eta Malen aiton-amonen ondoan.

2018ko Euskaraldiaren harira, Hernandorena Kultur Elkarteak ipuina bere osotasunean irakurtzeko bidea jarri nahi izan du, bai gaztelaniaz, Beltxak idatzi bezala, baita 2018ko azaroan zendu den Xalbador Garmendiak euskarara ekartzeko egin zigun itzulpen dotore eta bikainaren bidez.

Zorionez, gizarte osoari begira, egun badira hainbat saiakera literaturaren esparruan, emakumeek egindako ekarpenekin liburuak argitaratzekoa, bai mundo mailako emakumeak kontutan hartuta, bai euskal emakumeak egindakoak bakarrik. Liburu hauek irakurterrazak dira eta ilustrazioak erakargarriak; niri ondo etorri zaizkit gure iragan hurbileko eta ez hain hurbileko makina bat emakume ezagutu eta beren lanen berri jakiteko.

Emariak liburua: 

Emakume bidegileak (Hernaniko Udal Liburutegia)

50 bider errebelde liburua

Aldiz, eremu hezitzailetan eta ikastetxeei begira, curriculumari itzulipurdi bat eman beharko litzaioke eta hezkidetzako 2. Planean agertzen den 3. zutabeko "Emakumeen jakituriaren integrazioa eta haien ekarpen soziala eta historikoa"ri erreparatzen hasi,  ikasgeletako material eta testuliburuetan zehazki, emakumeek gizakiaren historian zehar alor guztietan egindako ekarpenak ikustaraziz.