SEXU GENERO SISTEMA

Sexua: naturak berez ezarritako ezaugarri biologikoei egiten die erreferentzia, eta, beraz, emakumezkoen eta gizonezkoen arteko desberdintasun fisiko eta fisiologikoei.

Generoa: ezaugarri kultural eta sozialen (bereizgarriak, rolak, motibazioak, jokaerak…) batuketa edo multzoa da. Emakume eta gizonei bereiztuta ematen zaizkie ezaugarriok. Kultura, gizarte eta une historikoaren arabera aldatu egiten dira genero ereduen ezaugarriak.

Kontzeptu bat eta bestea bereizteak erakutsi du gizonezko eta emakumezkoen alde

biologikoetatik haratago, bestelako arrazoiengatik sortu eta mantendu izan direla

desberdintasunak historian zehar. Sexu biologiko bakoitzari genero eredu sozio

kultural desberdinak erantsi zaizkio. Ondorioz, testuinguru sozio politiko bakoitzean

emakumea eta gizona izateak zer suposatzen duen definitzen du gizarteak. Era

berean, gizarteko esparru desberdinak genero ereduen arabera egituratuak izan dira.

Genero estereoptipoak: badira emakumezkoak eta gizonezkoak zer diren eta nola jokatu beharko luketen erakusten duten zenbait aurreiritzi; horietan oinarritutako usteak dira genero estereotipoak.Adibidez, emakumeak sentiberagoak, aldakorragoak eta ahulagoak eta gizonak, kementsuagoak eta indartsuagoak direnaren ideiek genero estereotipoen oinarri dira.

Generoaren araberako rolek sozietateak emakumeei eta gizonei esleitzen dizkien eginkizun eta aukera biltzen dituzte.  Eduki horiek alderdi guztiak bideratzen eta arautzen dituzte:

-         - Sozietatean bete beharreko eginkizunak eta egin beharreko ekarpenak. Rol femeninoari gehienbat etxeko lanak esleitu zaizkio (ugalketa, harremanak emozioen eremuan). Rol maskulinoari, berriz, eremu publikoa esleitu zaio (produkzio lanak): ekarpenak lan eremuan, eremu zientifikoan, ekonomikoan eta politikoan: botere soziala, azken finean.

-         - Emakumeen eta gizonen berezkotzat hartu diren lan eta jarduerak. Ekonomia sustenguaren antolaketa, erabilera eta kontrolarekin zerikusia dutenak gizonei esleitu zaizkie; ugalketarekin, pertsonen zainketa eta sostengu afektiboa eta etxeko lanari lotutakoak, berriz, emakumeei esleitu zaizkie.

-        -  Sexu bakoitzari esleitutako gaitasun eta portaerak eta kontrajarriak dauden bi unibertso sortzen dituztenak. Tradizioz hauek hartu dira gizonen ezaugarritzat: intelektualtasuna; indibidualismoa, oldakortasuna, bortizkeria; hainbat gaitasun: agintzeko, arriskurako, lehiakortasunerako; arrazionaltasuna... Emakumeei, berriz, honako ezaugarri hauek esleitu zaizkie: sentsiberatasuna, besteak ulertzeko gaitasuna, sakrifiziorako erraztasuna, ama-sena, ezegonkortasuna, mendekotasuna, ahulezia, zuhurtasuna…

-          -Prestigioa eta garrantzia eskema sozialean: Maskulinoa, erreferentziako eredu positiboa izanik, menderatze-egoeran dago. Egoera hori boterearen erabileran eta errealitatea izendatu eta sortzeko erabiltzen dituen balio eta formetan islatzen da: politikan, ekonomian, erlijioan, familiaren antolaketan… Hau da, maskulinoak balio, izen, aitorpen handiagoa ditu femeninoak baino.

      Estereotipoen gaia ikasgelan lantzeko hainbat bideo:

     Gabonetako jostailuak, pentsatu erosi aurretik!

     Iragarkia: mutilen estereotipoak

     Iragarkia: nesken estereotipoak 

   

      Proiektu edo ekimen batean genero ikuspegia barneratzeko oinarrizko lehen pausoa sexu-genero sistemek gazteek bizi duten errealitatean eragin zuzena daukatela ontutan hartzea da. Eragin honen ondorioz gizartean ematen diren generoen arteko botere harreman desorekatuak eta diskriminazio egoerak gazteen artean ere indarrean daude eta hauen jokabide, harreman eta izaera baldintzatzen dituzte. Adina, jatorri kulturala, klase soziala eta beste faktore batzuen eraginez generoen  arteko botere harreman desorekatuen eta diskriminazio egoeren inguruan esperientzia esberdinak bizi daitezke. Sexu genero sistemek esperientzia desberdin guzti hauek eharkatu egiten dituzte. Beraz, faktore sozio-kultural, ekonomiko eta politiko esberdinek gazteek bizi duten esperientzietan eragin zuzena badute ere kontutan hartu behar da esperientzia guzti hauek eragin desberdina izango dutela neska gazte ta mutil gazteengan.

  

      Sexu genero sistema eraikitako zerbait da, beraz eraikia den unetik, eraikitakoa hausnartu eta justuagoa eta parekideagoa den beste jendarte bat berreraiki dezakegu. Gure esku dago!