Izan direlako, bagara.

Aste honetako gaia lantzerakoan, biologiako ikasle nintzeneko nire apunte eta liburuak birpasatzea bururatu zait. Oso emakume gutxiren izenak topatu ditut bilaketa egiterakoan: Lynn Margullis eta Jane Goodall. Gainerakoak, gizonezkoen izenak.

Momentu hartan, ikaslea nintzenean, aitortu beharra daukat, ez nintzan egoerataz kontziente izan, baina gaur egun jakinik zientzia munduan zenbat emakume dabilen lanean (doktoregaien % 45a emakumeak dira; Iturria), oso adierazgarria egin zait emakume hauei egiten zaien errekonozimendu urria. Nobel sarien irabazleen zerrenda begiratzea besterik ez dugu: irabazleen % 6a izan dira soilik emakumezkoak.

Horrexegatik, erronka nagusia honakoa da nire aburuz:

• Eskoletako testu liburuetan emakume hauen lanak agertzea, presentzia izatea. Zientzian egin diren eta egiten ari diren aurrerapausuetan, emakume askoren lana ezinbestekoa izan baita. 
• Gaur egungo neskatilek erreferenteak behar dituzte, horrela pentsa dezakete beraiek egin badute, nik zergatik ez? 

Aurreko edizioetako EMAKUMEA AHALDUNDU , IKUSARAZI eta BALORATU posta gomendatzen dut berarekin bat natorrelako eta euskal zientzia munduan daukagun erreferente bati buruz solasten duelako.

Zientzia munduarekin erlazionaturik euskal emakume aitzindari bat ekarri nahiko nuke gaurkoan: Felisa Martín Bravo (Donostia,1898-Madrid, 1979).

Iturria: Elena Ciordia; mujeres con ciencia

Felisa Martín Bravo fisikari eta meteorologoa izan zen. Donostian batxilergoa egin ostean, Madrilgo Unibertsitate Zentralean goi mailako ikasketak egin zituen eta zientzia fisikoetan lizentziatu zen 1922an. Ikasketekin aurrera jarraitu eta 1926an Estatuko, fisikako lehen emakume doktorea bihurtu zen. 1932an, beka bati esker, Cambridgera joan eta bertan X izpiei eta kristal-egiturei buruz ikertu zuen. Hori gutxi balitz, Espainiako Meteorologiako Goi Mailako Kidegoan sartu zen lehen emakumea bera izan zen. Gainera, ikerketan aritzeaz gain, eskolak eman zituen Madrilgo Unibertsitate Zentralean.

Ibili, bagabiltza

Hilabete luzea baino ez da Jocelyn Bell Burnel astrofisikari britainiarra gurean egon zela, EHUko Zientzia eta Teknologia Fakultateak,  Doctor Honoris Causa  izendatzeko ekitaldira etorria.  Berria egunkariak aitorpen intelektuala gainditzen duen justizia-ekintza gisa kalifikatu zuen izendapena. Artikuluaren asmo on guztiak ilundu zituen Berria egunkariko izenburuak. Jocelyn Bell Burnell: ahaztutako dama. Zientzian oso jantzia behar du batek izenburuak iradokitzen duen emakume zalduna burutik kendu eta lehen pulsarra atzeman zuen astrofisikan aditua den emakumearen aurrean zegoela jakiteko.

Jocelyn Bellen hitzetan emakume askok erakusten duten apaltasuna atzeman daiteke. 2015ean "La mujer no siempre quiere ser tan competitiva como el hombre" elkarrizketan Nobel saria irabazi ez izanak agian mesede egin diola aitortu zuen.

Oraindik ere, meritu bera izanik, zailago du hainbat emakumek gizonek jasotzen duten aitortza bereganatzea. Zergatik da orduan gaizki ikusia emakume batengan guraria izatea, zer dela eta hartzen da harrokeriatzat? 

Neska eta mutil nerabeen eskola jarreren eta horren ondorio dien eskola emaitzen aurrean lankide batek sarri egiten duen - Noiz hartzen digute aurrea gizonok?- galderak ez du erantzun sinplerik.  Egon bagaude eta egin, egiten dugu. Ikusi besterik ez dago herri eta hirietako ekitaldi eta jardunetan emakume kopuruaren nagusitasuna. Kontua da balioa kendu zaiola betidanik emakumeek egindakoari, izan etxe barruan nahiz kanpoan. Botere eta ospe guneetan, gainera, ez gara horren ongi-etorriak.

Txalogarria da Marta Macho Stadler matematikari eta zientzia-dibulgatzaileak Kultura Zientifikoko Katedra barruan Mujeres con ciencia blogean egiten duena, zientzian jarduten duten emakumeen bozgorailu da. Zer esanik ez WIKIEMAKUMAK taldeak aurrera eramaten ari den lana.

Aspaldian entzun ditudan testigantzetatik  Miren Aire nekazariarena  aukeratuko nuke, arrasto sakona utzi du nigan haren xalotasunak eta koherentziak.

Beste muturrera joanda iradokitzaile deritzot Esther Ferrer artistak erakusten duen atrebentziari. Ferrer 1970eko hamarkadan hasi zen performancea egiten. Bere espazio eszenikoa bi mailatan garatu du: pribatua, sexualitatea edo harreman pertsonalak bezalako alderdi intimoak zalantzan jartzen dituena; eta soziala, honetan emakumearen gorputzaren “kosifikazioa” salatzen du, gertaera hunkigarrien kontaketa propioa egin, proposamenak partekatu... 

 Se hace camino al andar

Eta bidea egiten hasita:

- Aitortu dezagun etxeko lanen balioa- zaintza barne-eta parteka ditzagun lanok.

- Zaindu dezagun genero-ikuspegia eskoletan.

- Goza ditzagun elkarrekin kultura arloko hainbat emakumeren ekarpen interesgarri.

- Bistara ditzagun emakume erreferenteak eta anonimoak, atzokoak eta gaurkoak.

Gustatu zait "HERSTORIA" IDAZTEKO BEHARRA sarrera, ardurak eta erronkak zerrendatzen ditu eta ez ditu ahazten mutilen hezkuntzan ata hazkuntzan egin beharrekoak.

 

  

 

 

EMAKUMEAK IZAN GARA, GARA ETA IZANGO GARA!

Emakumeen presentzia eta ekarpenei buruz hausnartzen ari naizela, ez bakarrik aintzindari eta famatuak izan diren emakumeak baizik eta gure inguruan dabiltzatenak ere asko eta asko direla konturatu naiz.

Kontutan izanda emakume bakoitzak, gure bizipenen arabera eraikitzen dugula gure pentsakera, gure bizimodua, gizartea ukertzeko era,… garrantzi izugarria hartzen dute ditugun erreferenteak. Eta oin gutxirarte emakumezko erreferenterik ez izana, emakumeari historikoki lotuta egon diren ezaugarriak, jarrerak,… guztiz desbaloriztuak izan dira, eta ondorioz…gaur egun daukagun gizartea sortu dugu, nun balorean jartzen dena, boterea, indarkeria,…da.

Horregaitik guztiagaitik aukeratu dut aurreko edizioetako post hau, egin ditudan gogoetekin bat datorrelako eta zientziaren inguruan gomendatzen duen materiala interesgarria iruditzen zaidalako.

https://hezkeh0506.blogspot.com/2021/12/emakumea-ahaldundu-ikusarazi-eta.html

Bestalde, azken urteetan uste dut zientziari batez ere ematen ari zaiola ikusgarritasuna eta nik oraingoan, artea eta sormena indarrean  jarri nahi ditut; horregaitik aukeratu dut emakume sortzaile hau: Virginia Imaz Quijera. Gaztetan, mugimendu feministaren inguruan antolatutako ekintza baten ezagutu nuen clown-a da eta geroztik ere beste ikuskizun batzuetan ere egon izan naiz. Feminismoaren ikuspuntutik, oso ekarpen garrantzitsua egiten ari dela  uste dut eta gainera umorez.

Virginia imaz Quijera, Donostikoa da. Pailazo profesionala da 1988tik  eta 1979an Oihulari Klown antzerki konpainia sortu zuen. Komikotasunaren inguruko tailer ugari eman izan ditu eta Maskara-antzerkian 38 ikuskizun zuzendu  ditu.

1998ko ekainetik 2000ko abendura arte Cirque du Soleilen La Nouba ikuskizunean pertsonaia komiko gisa parte hartu zuen Kanadan eta Estatu Batuetan.
Gaur egun, Virginiak clown, antzerki eta ipuin-kontalarien formakuntza ematen du, eta bere clownklusioengatik da ezaguna, marka propio gisa erregistratu zuelarik.
2016an, Berdintasunaren aldeko Emakunde Sariaren epaimahaikide izan zen. Eta 2017an, bere ibilbide eta kontzientzia feministagatik jaso zuen saria.

Guzti hau ikusita, eremu hezitzaileetan lantzeko erronka bi nagusituko nituzke:

-Eskoletan erabiltzen diren liburuak aztertu eta lantzen diren gaietan emakumeak eta beraien ekarpenak txertatu.

- Eskoletan erabiltzen ditugun kantak, olerkiak,…berrikusi, aztertu eta behar izanez gero moldatu, berriak sartu edo deuseztatu.