Hizkuntza, hitzaren zentzu zabalenean ulertuta, pertsonen arteko komunikaziorako giltzarri nagusienetarikoa dugu. Baina...
Kontziente gara hizkuntzaz egiten dugun erabileraz? Izan nahi duguna eta hizkuntzaren bitartez adierazten duguna bat datoz? Hizkuntza bera da sexista, edo egiten dugun hizkuntzaren erabilera da sexista? Hizkuntza batzuk beste batzuk baino sexistagoak dira? Orduan, jendarte batzuk beste batzuk baino sexistagoak dira? Generoa duten hizkuntzak sexistagoak dira generorik ez daukatenak baino? Generoa kentzeak bakarrik dakar, berez, hizkuntza inklusiboago bat? Eta euskara, sexista da? Eta gaztelania? Pertsona berdina sexistagoa da hizkuntza bat edo beste erabiltzen duenean?
Galdera horiek eta beste asko suertatu zaizkit gaiaren inguruan irakurtzen edo bideoak ikusten aritu naizenean. Interesgarria benetan honetan aritzeko aukera. Eta, hona hemen Lorea Agirre Dorronsorok eta Idurre Eskisabel Larrañagak egindako “Euskara eta feminismoa” aurkezpenean topatu dudan esaldia:
Hizkuntzak gu erabiltzen gaitu hizkuntza guk erabiltzen dugun bezainbeste
(Robin Lakoff, 1973)
Hori horrela baldin bada, erabili dezagun guk hizkuntza gure helbururako modu kontziente batean. Hori adierazi nahi izan dut egin dudan akrostikoaren bitartez:
 |
- Euskaraz, Emakundek 2008an argitaratutako Euskararen erabilera ez sexista, Amelia Barquín-ek egina. Iruditzen zait eremu anitzak jorratzen dituela, eta gaurkotasun osoa duela oraindik ere.
- Gaztelaniaz, Kanariar Uharteetako Hezkuntza Sailak argitaratutako -, 2020an argitaratua Rebeldes de Género bildumaren barruan. Ikasleei zuzendutako gida da, oso bisuala eta zuzena. Lantzen dituen atalak interesgarriak, eta gazteei oso modu eraginkorrean zuzendua nire ustez.
Hauen harira, eremu hezitzailean honako hauek ikusten ditut landu beharreko lehentasunezko bi alderdi:
- Erabiltzen dugun hizkuntzaren sexismoaren inguruko hausnarketa sakona sustatu, hizkuntzak duen androzentrismoa agerian utziz. Nekez aldatu ahal izanen dugu ezer ez bagara jabetzen aldaketa beharraz. Hausnarketa horretarako hainbat estrategia erabili daiteke: inbertsio erregela, materialen azterketa, eztabaidak sustatu, etab.
- Ikastetxeetan (bizitzaren beste esparruetan bezala) hizkuntzaren erabilera ez sexistarako estrategia zehatzak adostu, planifikatu eta ebaluatu, PDCA zikloak ezarriz.
Aurreko urteetako post-en artean oso interesgarria eta osatua iruditu zait Amaia Chuecarena: bideoak, irudiak, memeak, hausnarketak, erronkak… Gomendagarria benetan!
Hizkuntzaren erabilera ez sexista berdintasunerako bide ezinbestekoa izanik, erronkak asko dira eta bloke honetako irakurgaian argi geratzen dira. Uste dut ikastetxeetan, jendartean bezala, honetan sinesteko erronka dugula ezer baino lehen. Ikastetxearen kulturaren parte bilakatzen baldin bada hizkuntzaren erabilera ez sexista bakarrik bihurtuko da errrealitate. Gure neska eta mutilek benetan barneratuko badute, eskola “zipriztintzen” duen egiteko modua izango da. Eta horrek ekarriko ditu, ezinbestean, beste guztiak: hitz berriak sortzea beharrezkoa denean, edozein fobia adierazten dituzten terminoak baztertu, eremu ez formaleko espresioak zaindu, irudiei ere erreparatu, hizkuntzarekin lotuta doazen partaidetza eta hizkuntza ez-berbala, emakumeen interesak diskurtsoetan barneratu, erabiltzen ditugun materialak aztertu, hizkuntza hezkidetzailea ikastetxeko esparru guztietan erabili…
Bukatzeko, umore piska bat. Hemen dauzkazue Irantzu Varelak hizkuntza inklusiboaz egindako bi bideo:
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina