TRATU ONAK, GUZTION ESKUBIDEA!

 

Tratu txarra eta tratu ona ardatz bereko bi polo dira, balioak eraiki eta barneratzeko eta harremanak izateko bi modu. Biak barruan eta kanpoan sortzen dira, eta era guztietako harremanetan gertatzen dira: maitasunean, adiskidetasunean, lanean, familian, berdinen artean... Tratu txarrak eta onak barneratzen dira.

Gizarte patriarkalak “tratu txarrak ematen dituztenak” dira, gizonen eta emakumeen arteko hierarkian eta desberdintasunean oinarrituta daudelako, eta horietan maskulinoa femeninoaren gainetik baloratzen delako. Beraz, oinordetzan jaso dugun kulturak desbalorizaziora eta tratu txarrera bultzatzen gaitu, askotan normalizatuta baitaude.

Gero eta gehiago hitz egiten da pertsonen arteko tratu txarrei buruz, eta gero eta gutxiago entzuten da zer diren harremanek funtzionatzea, haztea eta pertsona horiek zoriontsu egitea eragiten duten tratu onak.

Artikulu honetan esaten den bezala: "Tratu txarrak erraz identifikatzen ditugun bezala, tratu ona antematea ez da erraza”… “Ondo tratatzen duen gizartea ekitatiboa da; bertan, kideen arteko berdintasun-harremanak ezartzen dira, eta desberdintasunak ez dira hierarkikoki baloratzen. Adibidez, gizon batek ez du emakume batek baino garrantzi handiagorik. Ongi tratatzen duen gizarte honetan, berezitasunak elkarren osagarri dira eta aberastu egiten gaituzte; elkartasunaren eta lankidetzaren balioek borroka eta mesfidantza ordezkatzen dituzte; negoziazioak, elkarrizketak eta eztabaida sortzaileak inposizioa edo menderatzea ordezkatzen dute”.

Besteekiko harremanek batzuetan gaizki sentiarazten gaituzte. Harremanetan normala da arazoak egotea gauza onak eta gauza txarrak dituztelako, baina harremanek zentzua dute denbora gehiena ondo sentiarazten digutenean. Horregatik, harremanetan mugak jarri behar zaizkio onartzen ez dugunari, gaizki sentiarazten gaituenari, gure ongizatea baita lehena..

Denok dugu ongi tratatu gaitzaten eskubidea.

Harremanetan tratu onak izateko, besteak beste, baldintza hauek bete behar dira:

Geure burua ezagutzea. Geure burua ezagutzen badugu, errazagoa da harremana nolakoa izatea nahi dugun erabakitzea, eta nahi ez duguna mugatzea edo baztertzea.

Autoestimu positiboa. Geure burua maite eta baloratzen dugunean, badakigu ondo sentiarazten gaituzten eta zoriontsu egiten gaituzten harremanak merezi ditugula. Autoestimu onarekin errazagoa da kalte egiten diguten harremanei ezetz esatea.

Berdintasuna. Harremanak berdintasunezkoak direnean, pertsona guztiek balio bera dute eta inor ez da inor baino gehiago edo gutxiago. Harreman horietan iritzi guztiak kontatzen dira, entzuten eta baloratzen dira.

Gatazken konponbide baketsua. Harremanetan sortzen diren gatazkak indarkeriarik gabe konpontzen ikasi behar dugu. Horretarako, funtsezkoa da komunikazio ona izatea eta entzuten jakitea.

Errespetua. Errespetuz jokatzen dugunean, beste pertsonaren errealitatea onartzen dugu epaitu gabe. Errespetatzea da bestea den bezala estimatzea.

Askatasuna. Askatasuna pertsonek zerbait egiteko edo ez egiteko duten aukera da, inork eragotzi gabe.

Enpatia. Enpatia beste pertsona batek sentitzen duena ulertzeko, adierazteko eta horren arabera zerbait egiteko gaitasuna da. Bestearen lekuan jartzea eskatzen du, haren premiak eta sentimenduak zehazten dituena deskubritzea.

Erantzunkidetasuna eta elkar ardura. Tratu onak sustatu eta denboran zehar irauteko elkar ardura, korrespontsabilitate edo erantzunkidetasuna izan daiteke oraindik benetan heldu beharreko gai potolo horietako bat. 

Oraindik ere desberdintasunak daude zereginen banaketan. Zenbat aldiz emakumeok entzun dugu senarrek, bikotekideek edo seme-alabek esaldi hau esaten: “ez dakit zertaz kexatzen zaren nik laguntzen dudan guztiarekin” edo “nire seme-alabek eta senarrak asko laguntzen didate”. Eta hori da benetako arazoa, “etxeko lanetan laguntzea”. Norbaiti laguntzen zaionean, zereginaren ardura beste pertsonarena dela adierazten da. Horixe gertatzen da familia gehienetan, etxeko lanak emakumeen ardura direla.  

Eguneroko zereginei buruz hitz egiten denean beti pentsatzen da etxearen garbiketaz, lisatzeaz, harrikoa egiteaz, janaria prestatzeaz, zaborra jaisteaz…, baina ez da inoiz pentsatzen etxeko lanen erantzukizunaz, bere gain hartzeak dakarren zama mentalaz (lanak koordinatzea, antolatzea, lidergoa izatea…).

Azken finean, kontua ez da emakumeak egin behar dutena besteei agintzea, familiako kide guztiek agintea hartzea baizik.

Etxea guztiona da, eta guztion ardura da. Denok ekimena hartu behar dugu. Arroparen saskia beteta badago, ez dut itxaron behar arropa-garbigailua jartzeko esan arte; garbigailua amaitzen bada, arropa eseki behar dut…

Zereginen benetako banaketaren abiapuntua da ahal beste lan kontrolatzea eta bere erantzukizuna bere gain hartzea, laguntza eskatu arte itxaron gabe.

Oinarrizko printzipioa ERANTZUNKIDETASUNA nork bere gain hartzea.

Alberto Soler-ek hau dio: “lanak banatzeak ez du funtzionatzen; benetan funtzionatzen dena, atsedena homogeneizatzea da”.

Hezkuntza-komunitatearen ardatza osatzen duten pertsonen harremanak dira, eta, giza talde guztietan bezala, ikastetxeetan tratu onak eta txarrak ikusten dira. Horregatik, bizikidetza positiboa eta pertsona guztien ongizatea sustatzen duten balioetan heztea izan beharko litzateke ikastetxe guztien erronka.

Tratu onetan oinarritutako hezkuntzak, besteak beste, helburu hauek izan behar ditu:

• Botere-harreman hierarkikoak desikastea eta berdintasunean oinarritutako harremanak eraikitzea.
• Aniztasuna eta diskriminaziorik eza edozein arrazoirengatik lantzea.
• Harreman osasuntsuak eta toxikoak zeintzuk diren detektatzea eta barneratzea, harremanak hasten direnetik indarkeria mota guztiak prebenitzeko.
• Neskak ahalduntzea eta mutilen maskulinitate berriak sustatzea.
• Ikasleei laguntzea beren burua ezagutzen eta positiboki baloratzen (autoestimu positiboa).
• Komunikazio-trebetasunak irakastea.
• Besteak errespetatzea, enpatia, entzutea eta erantzukizuna bezalako balioak irakastea.
• Gatazken konponbide baketsua lantzea. 

Gida hauek oso interesgarriak iruditu zaizkit, tratu onak ikasleekin lantzeko:

                         Gida 1                                         Gida 2                                        Gida 3

Gomendatu nahi dut Marijoren posta. Berak esandakoarekin bat natorrelako: “Norberaren emozioak, sentimenduak eta ideiak izango dira oinarria elkarbizitza positiboa lortzeko.  Nor bere buruarekin gustura sentitzen den heinean, besteekin izango dituen harremanetan ere gustura egongo da. Beraz, aste honetako irakurgaian esaten den moduan pertsonen arteko harreman-dimentsioa bezain garrantzitsua da pertsona barrukoarena".