HIZKUNTZAREN ERABILERA EZ SEXISTA
Hizkuntza
pertsonak komunikatzeko daukagun tresna baliagarri bat da. Komunikatzea informazioa transmititzearen jarduera da,
pertsonen arteko ezinbesteko ekintza eta pertsona izateko eta gizartean bizi
ahal izateko beharrezkoa da. Hizkuntzaren bidez herri bateko kultura zabaltzen
da, eta unean uneko errealitatea islatzen da; hau dela eta , hizkuntzak eta
errealitateak elkarri eragiten diote. Hortaz, hizkuntza modu sexistan edo
androzentrikoan erabiltzen badugu, kultura sexista eta androzentrista batean
bizi garelako da non gizonezkoei gaitasunak eta eginkizunak aitortzen zaizkien
eta emakumezkoei gutxiesten. Errealitate desorekatu hori hizkuntzaren bidez ere
islatzen dugu. Hau da, hizkuntza bat ez da berez sexista, baina sexista izan
daiteke pertsonek emandako erabilera.
Ibon Sarasola idazle eta hiztegigile ohiaren iritziz “gizartea
matxista baldin bada, hizkuntza matxista izango da; eta gizartea aldatzen den
neurrian, hizkuntza aldatzen da”.
Euskararen
kasuan askoren ustez, ez da sexista ezta erabilera ere, genero gramatikalik ez
duelako. Baina gure hizkuntzan ere, sexismoaren adierazleak badaude irakurgaian
argi eta garbi ikusi ditugun bezala:
-
Gizona hitza eta “giz” erroa
duten hitzak generikotzat jotzea.
-
Gaztelera eta frantsesaren
eragina maskulino orokortzailea.
-
Genero kutsadura.
-
Jauzi semantikoa
-
Androzentrismoa
-
…
Dena den,
komunikazioan ez dute hitzek bakarrik parte hartzen, bestelako adierazpen
batzuek ere eragina dute:
· * Hizkuntza ikonografikoa: Askotan
idatzizko hizkuntza bestelako irudi batzuez lagunduta egoten dira eta mezuak
igortzen dituzten eta horien barnean androzentrismoaren edota sexismoaren
zantzuak egon daitezke.
· * Hizkuntza gestuala eta ahozkoa:
erabiltzen diren keinuak, gestuak, ahots tonua. Hemen ere aurretik aipatutako
elementuak .
Hizkuntzaren
erabilera sexista dela ohartzea eta azalaraztea aurrerapausoa bada ere,
oraindik lan handia dago egiteko. Jesus
Marìa Garcìa Saenz hizkuntzalariak dioen bezala “ hizkuntzaren erabilera
ez-sexistatik politikoki zuzena den hizkuntzara pasatu behar gara eta
sexismoaren aferarekin batera, arrazismoa, klasismoa eta homofobia bezalako
tratamendu diskriminatzaileak ere deuseztatu behar ditugu gure hizkuntzatik”.
Bestalde, hizkuntzak moldagarriak dira eta errealitateari
egokitu daitezke, horregatik, hezkidetzaren alde eman, ematen eta emango diren
urrats guztiak hizkuntzaren trataeran eta erabileran eragina izango dute.
Eremu hezitzailean
lantzeko ondorengo gida hau gomendatuko nuke, bertan hizkuntzaren erabilera ez
sexistan emandako aurrerapausoak eta emakumeak ikusiezin bihurtzeak edo
mendetasunak sortutako arazoak agertzen direnean konpontzeko irtenbideak ematen
dira:
“Hezkuntzan erabiltzeko
hizkuntza-jarraibideak.” Eulàlia LLedò Cunill. EMAKUNDE. 2008.
Guzti hau kontutan hartuta eskoletan hizkuntzaren erabilera
ez sexistarekin ditugun erronken artean hauek aipatuko nituzke:
· * Eskolan erabiltzen den material didaktikoen
hizkuntza eredua gainbegiratu eta aldatu behar bada aldatu (estereotipoen
agerpena, irudi eta sinboloak, … ).
· * Irakasleok, gure hizkuntzaren eta
hitzen garrantziaz jabetu.
· * Hizkuntzaren erabilera ez sexista
sustatzeko dauden gidak aztertu, hausnartu, zabaldu eta praktikan jarri.
Iazko
post-etatik honako hau aukeratu dut bukaerako aurkezten duen bideoan oso ondo
laburbiltzen baita aste honetako gaia:
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina