EREDU INKLUSIBO BATEN BILA

 

Nor naiz ni? Horretaz pentsatzean, neure buruari galdetzen diot benetan libre izan ote naizen naizena izateko? Nire identitatea aukeratu ahal izan dut? Nola jokatu du niregan ezkutuan dagoenak, inkontzienteak?

Gizakiak denbora luzea darama mundua eredu bitarrarekin antolatzen. Eredu bitarra kontrako aldeekin egituratzen da, mutur birekin. Jaio aurretik sailkatuta gaude eta jaiotzen garenean eredu berean harrapatuta jarraitzen dugu, neska edo mutil, ez dago beste aukerarik. Kategoria horiek elkarren artean baztertzaileak dira, eta oposizioz ulertzen ditugunez, ez dugu aukerarik pentsatzeko ezaugarri desberdinak izan ditzakegula. Eredu bitarrak ez die lekurik ematen askotariko sexu- eta genero-identitateei, ez da batere inklusiboa.

Pentsamolde horretan zerikusi handia du biologiak. Gure sexu-organoen arabera sailkatuta gaude eta, argi ez badago, bi sexuetako bat esleitzen zaigu. Eta sailkapen hori genero-estereotipoekin lotuta dago; mutil edo neska izateak, besteak beste, portaera desberdinak izatea eskatzen du. Familian, ikastetxean, gizartean... inkontzienteki ikasten dugu mutila edo neska izaten. Badirudi inguratzen gaituen guztiak modu sinkronizatuan jarduten duela nagusi diren ereduak barneratzen joateko eta bidetik ez desbideratzeko.

Beraz, aukeratzeko askatasuna dugu? Mundua sailkatzeko dugun eredua aldatzen ez dugun bitartean, zaila da gure identitatea askatasunean eraikitzea, errespetatuak eta eskubide berdinak izanik.

Eredu bitarra gainditzeko era da, sexua eta generoa lerro edo continuum gisa ulertzea. Muturren artean (gizona-emakumea), sexu eta genero identitate desberdinak sartzen dira lerroan zehar. Josebe Iturriozek bere artikuluan esaten duenez: “Gorputzak lerro horretan mugitzen dira, mutur batetik bestera. Dualismo horretatik atera behar dugu eta gorputzen konplexutasuna ulertu.”

Eredu bitarra gainditzea lortzen ari da, urteetako borrokaren bitartez. Genero-identitateagatiko diskriminazioaren eta eskubide-berdintasunaren aldarrikapenaren aurkako borroka, hain zuzen ere.

Borroka hau oraindik ez da amaitu. Indonesiako Yogyakartan, 2006an, giza eskubideen nazioarteko batzorde batean, sexu orientazioari eta genero identitateari buruzko printzipioak erabaki ziren. Hala ere, munduko herrialde askotan, oraindik ere LGTBI pertsonei ukatu egiten zaie oinarrizko eskubideak eskuratzeko aukera, hala nola eskubide zibilak, politikoak, kulturalak, sozialak eta ekonomikoak, bai legeen bidez, bai komunitateak finkatutako praktiken bidez. 

Eta Euskadin ere, oraindik ez du amaitu LGTBI pertsonen eskubideen aldeko borroka.

Deigarria egin zait Arartekoaren argitalpena. Hor azaltzen da Arartekoa lanean ari dela pertsona guztien giza duintasunaren eta sexu-orientazio askerako eta genero-identitaterako giza eskubidearen alde. Arartekok hiru helburu planteatzen ditu Euskadirako:

• Euskal herri-administrazioek beren jarduera osoan berdintasunarekiko erabateko errespetua eta sexu-orientazioagatiko eta genero-identitateagatiko diskriminaziorik eza txerta dezaten lortzea, eskubide horiek benetan eta eraginkortasunez gauzatzeko behar diren neurriak antolatuz.
• Diskriminaziorik ezaren eta aniztasun afektibo-sexualaren eta generoaren eskubideak erabat errespetatzearen kultura sustatzea euskal gizarte osoan.
• Edozein homofobia edo transfobia motari aurre egitea, Euskadiko LGTBI pertsonen egoerari buruzko ezagutza eta sentsibilizazioa zabalduz.

Bestalde, argitalpen horretan LGTBI pertsonen kexa hauek jasotzen dira:

• Identitate desberdina duten haurrei osasun-arreta emateari dagozkionez.
• Lege-arazoak lesbianen bikoteen seme-alaben erregistroan.
• Gizarte Segurantzako formularioak sexu bereko bikoteen errealitatera ez egokitzea.

Argitalpen horrek agerian uzten du oraindik ere Euskadin lan handia egin behar dela genero-identitateagatik diskriminaziorik egon ez dadin.

Hezkuntzari dagokionez, Eusko Jaurlaritzak Berdindu izeneko zerbitzua dauka ikastetxeei laguntzeko. Ez dut uste oso ezaguna denik eta gomendatu nahi dut, ikastetxeentzat oso erabilgarria izan daitekeelako. Berdindu programaren barruan, "Berdindu eskola" zerbitzua dago, LGTBI diskriminazio arazoak edo Sexu Aniztasuna lantzeko interesa duten ikastetxeei zuzendutakoa. Gehiago jakiteko, egin klik hemen.

Hurrengo bi bideotan ikus ditzakezue Berdinduren eta "Berdindu eskola"-ren funtzioak.

Berdinduk Eusko Jaurlaritzaren gida horretan parte hartu du: "Transexualitate-egoeran daudenei arreta integrala emateko gida". Gida oso osatua da, eta ikasle transexualen hezkuntzari buruzko atal interesgarri bat du.

OihanaS-en ekarpena gomendatu nahi dut, daukan "Pertsona bezainbeste gorputz eta identitate" izenburua asko gustatu zaidalako, eta hezkuntza arlotik egin beharreko jardunaren deskribapen oso bat egin duelako. Gainera, izugarri gustatu zait bere esperientzia kontatzen duen neska transexualaren bideoa.

Nire ustez, eremu hezitzailean lantzeko erronkak hauek dira:

• Benetan inklusiboa izango den eskola sortzea, inor sexu-identitateagatik edo genero-identitateagatik baztertzen ez duena.
• Ikasle guztien genero-identitatea errespetatzea.
• Sailkapen bitarraren eredua eta sexu-estereotipoak gainditzea.
• Ikasleekin sexu- eta afektibitate-hezkuntza lantzea eta askotariko sexu- eta genero-identitateen ereduak eskaintzea.
• Ingurune segurua eta konfiantzazkoa eskaintzea ikasle guztiei, haien sexu- eta genero-egoera edozein dela ere.
• Genero edo sexu arrazoiengatik indarkeria eta bereizkeria kasuetan, aurreikustea eta azkar jokatzea.
• Sexu- eta genero-aniztasunari buruzko prestatutako irakasleak izatea.

Ezinbestekoa da genero-identitate guztiak errespetatuko dituen eredu inklusiboan heztea, pertsona guztien errespetua, tratu onak eta eskubide-berdintasuna lortzeko.