ZAINTZA DA BIDE BAKARRA

 

Egun, haurren zaintza betetzeko lan utzialdien %92koa emakumeek eskatzen dituzte. Senitartekoen eta adinduen zaintzaren lan utzialdien %79 emakumeena da. Emakumeen batez besteko errenta, gizonezkoen %60,33koa da (Batera 2030). Zenbait estimazioen arabera, Europako Batasuneko BPGren %36,8 ez-ordaindutako zaintza lana da. Ekonomia feministak hauxe bera salatzen du, pertsonen ongizatea jarri nahi baita gizartearen erdigunean, kapitala alde batera utzita.

Zifra horien atzean bi gatazka eremu daude. Alde batetik, “herrialde garatuetako” emakumeek 80ko hamarkadatik aurrera bizitako enplegu bikoitz fenomenoa (etxeko ordaindu gabeko zaintza lana eta maila produktibokoa den eta etxetik kanpo egiten den soldatapeko lana); eta, bestetik, aurretik aipatutako emakumeek enplegu bikoitzaz nazkatu eta munduko zaurtutako beste herrialde batzuetako emakumeek zaintzaile rola betetzea. Azken hau Amaia Perez de Orozco ekonomialari feministak zaintza kate globalen fenomenoaz bataiatu zuen (cadenas globales de cuidados gazteleraz). Cuidar, migrar, cuidar. Cadenas globales de cuidados y extractivismo hitzaldian sakon aritzen dira horretaz.

Iturria: Pinterest

 

Soldatapeko zaintza lanen barnean ere, bi fenomeno garbi banatzen dira. Alde batetik, kontratupeko eta antolatutako zaintza langileak (egoitzetako langileak, kasu). Hauek lan baldintza txarrak izan arren, sindikatzeko eskubidea, lan kontratua eta gizarte segurantzako babes minimoa izan ohi dute. Bestetik, batez ere Latinoamerikatik etorritako emakumeek orduka edota interna moduan egiten duten erdi-esklabutzako zaintza lana. Azken hauek dira guztietan zaurgarrienak. Bidez Bide GKE hamaika bider salatu du, amaigabeko zaintza lan horien barnean, askotan, sexualki esplotatuak ere izaten direla emakume hauek, migrazio prozesuetako trabak direla media duten egoeraz aprobetxatuta.

Feminismo txuri hegemonikoaren hanka sartze handienarekin egiten dugu hemen topo. Zaintza lanek beraiei suposatutako esklabotasunetik alde eginez, lan hauek generoen artean banatu eta baliotu beharrean, muzin egin eta beraiek baino egoera zaurgarriagoan zeuden emakumeez baliatzea. Pisuzko arrazoia zuten feminista beltzak intersekzionalitatea kontzeptua sortzeko, dudarik gabe.

Borroka feministaren epika emakume internazionalistaz betetzeko hastapenak egiten gabiltza, hala ezpada, ez du zentzurik izango. Hori hala izan dadin, gizon zaintzaileak agertu beharko dira, zaintza lanak demokratizatu ezean herrialdeen arteko ahizpatasun-lankidetza gero eta urrutiago egongo delakoan bainago. Horren harira, hauxek dira, nire ustez, erronka nabarienak:

• Orientaziotik eta eskoletatik badugu zer landu zaintzaren etika eta garrantziaren inguruan eta azpimarratu liburuetan dauden ezagutza ororen atzean zaintza lana dagoela, besterik ez litzatekeela, ez zientzia, ez matematika, ez arterik izango.
• Bestetik, jakintzaren sorrerak eta transmisioak duen arrazionaltasun indibidualistari mozorroa kentzen hasteko garaia da.
• Azkenik, lan munduaren irakurketa estereotipatua alde batera utzi eta aukeraketak egiterako garaian hausnarketa kritikoa bultzatu beharko litzateke. Hausnarketa honetan hezkuntza komunitatea osoak hartu beharko lukete parte, unibertsitateak barne.

Hau ez da egun batetik bestera gertatuko, sistema kapitalistaren lanaldiak eta metatze primitiboaren itsutasuna ere jarri beharko baitugu jomugan. Silvia Federicik (2018) Mundua berriz liluratuz. Feminismoa eta komunen politika Katakrak argitaletxeak euskaratutako liburu apartean, aipatutako ideiak aurrera eramateko estrategiak eta zergatiak proposatzen ditu. Genero estereotipoez askatu eta bizitza ona erdigunean izango duen bizimodua eraikitzeko, hankaz gora jarri behar dugu dagoena. Ez etsi, Federicik maistraki azaltzen ditu dagoeneko egindako lorpenak, berriz liluratu gaitezen. 

Amaiatzeko, duela urte batzuetako Amaia Chuecaren Non gogoa, han zangoa post-a gomendatzen dut. Bertan, hausnarketa aberatsa garatzeaz gain (batez ere unibertsitate aukeraketen nguruan), hezkidetza lantzeko baliabideak ere plazaratzen ditu.

Zaintza da bide bakarra!