"Bakea" estatuen arteko gerra-gatazkarik eza bezala definitzen du ikusmolde tradizionalak, zuzeneko indarkeriarik gabeko egoera azpimarartuz. Baina "bakea" gerrarik eza gisa hartzeaz gain, edozein motatako indarkeriarik eza bezala ulertzea ere badago. Zuzeneko eta ageriko indarkeriaz gain (fisikoa edo erasoa), ezkutuko indarkeria motak ere badaude, alegia, egiturazko indarkeria (pobrezia, errepresioa, alienazioa) zein indarkeria kulturala (oinarrizko eskubideak mugatzea justifikatzen duena).
Egun, oraindik ere, gatazkaren zentzu negatiboak indarrean jarraitzen du, zoritxarra, arazoa edo nahi ez den zerbait bezala ulertzen baita gatazka. Johan Galtung Soziologo norvegiarrak aldiz, gatazkaren ikusmolde positiboa defendatzen du eta erronka bezala ulertzen du gatazka bera, aldaketarako aukera moduan. Hortaz, gatazka ezinbestekoa da pertsonen eta jendartearen garapenerako. EGK-k adierazi bezala, gatazka berez ez da positiboa edota negatiboa, baizik eta gatazken konpontzeko modua(k), hau da, trataerako modua(k). Horregatik, iazko ikastarokideen post-en artean Uxana-rena aukeratu dut, izan ere, ideia hauek berak sortutako infografian modu argian azaltzen dituela iruditzen zait.
Gatazkaz hitzegiten badugu, bakeaz hitzegin behar da ezinbestean. Bakea pertsonen artean eta ingurunearekin hainbat mailatan (ekonomikoa, sexuala, etnikoa, kulturala...) berdintasun-harremanak izatea bezala defini daiteke, eta egoera estatikoa baino, prozesu dinamiko gisa uler daiteke. Bake positiboaren kontzeptuaren helburua beraz, zuzeneko indarkeria desagertzeaz gain, egiturazko indarkeria eta indarkeria kulturala desagertzea ere bada, harmonia soziala eta pertsona ororen eskubideen errespetua oinarrian izanik.
Gauzak honela, patriarkatuak "bakea" gerrarik eza gisa ulertu du bakea, baina emakumeen kontrako biolentzia da araua sistema honetan, egiturazkoa baita. Jendarte baketsu eta normalizatu batean, emakumezkoak otzanak eta menpekoak baitira. Gainera, gizonezkoek gobernatzen dute, beraiek ezartzen dute norma biolentziaren bidez eta emakumeen sumisioa eza litzateke gatazka.
Hortaz, gatazkei aurre egiteko ohiko estiloak ukazioa, lehia zein erasoa izan badira ere, gatazken trataera egokiak, pertsonen zein taldeen identitateak indartzen ditu eta boterea garatzen laguntzen du. Horregatik, gatazka baten irtenbide-aukerak aztertzeko, honako egitura-alderdiak kontutan hartzea funtsezkoa da: inplikatuta daudenen helburua, beraien interesak eta beraien arteko harremana. Horregatik, gatazka baten aurrean lehia, ihes egitea edota sahiestea, etsipena eta lankidetza izan ohi dira aurre egiteko moduak.
Horien arabera erakutsitako jarrerak ezberdinak izan daitezke eta denak baliagarriak, baina ezinbestekoa da genero-kulturek izan dezaketen eraginaz kontziente izanik, norberarentzat garrantzitsuak diren helburuak eta harremanak generoek baldintzatu ditzatekeela eta baita sistema heteropatriarkalak sexu-generoagatik hierarkizatzea ere. Iruditzen zait gainera, emakumeak bakearen bila hezi gaituztela, indarkeria egoerak sahiesteko beharrean, agresibitatea ezkutatzen, otzan eta menpeko, isilik geratuz eta amore emanez.Gizonezkoak aldiz, lehian heziz gatazkaren konponbidea gisa.
Hortaz, gatazken trataeran Feminismoaren ekarpenak oso lotuta daude Carol Gilligan-en Zaintzaren Etikak duen planteamenduarekin.
Kulturak eta produkzio eredu liberalak lehia dute oinarri eta hainbat balore baztertu ditu (enpatia, elkar ardura, elkartasuna...). Mendebaldeko Kulturan beraz, "Justiziaren" Etika da nagusi (printzipio, lege, arau, ohitura publikoak). Ondo eta gaizki dagoena, zilegi eta debekatua dena idatzita baitago eta "guztientzat berdina" da edo beharko luke. Bere jatorri patriarkalagatik eta indarkerian oinarrituta dagoelako beraz, hainbat talde uzten ditu kanpoan: emakumeak, umeak, zaharrak, hainbat etnia... Gainera, eredu femenino tradizionala gutxiesteak ekarri du, gatazken aurrean zaintzaren etikari ez begiratzea eta jendartearen garapenerako duen garrantzia kontutan ez hartzea. Labur esanda honakoak liratezke justiziaren etikaren hiru ezaugarri nagusiak: balore unibertsalak, eskubideak eta erantzukizuna. Gatazken ondorioei heltzeko batez ere bideratuak. Zaintzaren Etikaren ezaugarriak aldiz zergaitiei heltzeko bideratuak dira eta honakoak liratezke: testuingurua, beharrak eta elkar ardura. Jarraian agertzen den bideoan azalpena ematen da.
Hortaz, eskolak zeresan handia du honen guztiaren inguruan, izan ere, bizikidetza, ordena eta antolakuntza ulertzeko modu tradizionalek ikastetxeetan indarkeria-giroa sortu ohi dute (egiturazkoa izaten ohi da, sistematizatua eta normalizatua: matxismoa, LGTBfobiak, xenofobiak... onartzen dira ikasleak sailkatu eta araudia erabiliz trataera gisa. Horregatik, gatazken trataerarako kultura positiboa hedatzeko lau ardatz kontzeptu zeharkatu beharko dira: botere eta lidergo partekatua, jarreren berziklapena, aniztasuna eta justizia zein etika. Horregatik honako erronkak planteatzen ditut eremu hezitzaileetan:
- Gatazkaren kontzeptuaren berdifinizioa
- Gatazken aurrean genero ikuspegia kontutan hartzea-
- Gatazken trataeran generoen baldintzapenaz ohartzea baita sexu-generoak sortzen duen baloreen hierarkizazioaz ohartzea ere
- Justiziaren eta zaintzaren etika kontutan hartzea
- Irabazle-galtzaile eskema apurtzea
- Indarkeriaren deslegitimizazioa
- Pertsonak subjektu gisa ulertzea
...
Horretarako, eta hezkuntzan gai honek duen garrantzia ikustarazteko honako baliabide hauek aproposak iruditzen zaizkit:
Gainera, honako laburmetraiak ikasleekin lantzeko egokiak iruditu zaizkit ere.
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina