Begi-bistakoa da... edo ez?

Bai, arriskuan gaude emakumeak*, baita maskulinitate hegemoniko ereduari jarraitzen ez dioten gizonek ere. Hortaz, emakumeon* “ezaugarriak” erakusten dituen, heteroarautik kanpo bizi den edo sexu-genero dikotomia zalantzan jartzen dituen edozein pertsona indarkeria matxistaren objektua izan daiteke.

Izeberg-ak oso ondo irudikatzen ditu ikusten diren (esplizituak) eta ikusteko zailak diren (sotilak) emakumeon* aurkako indarkeriak.

Zoritxarrez, indarkeria matxistaz aritzen garenean, arreta ETA ARDURA emakumeongan jarri ohi da: zergatik ez dugu salatzen? Zergatik berarekin jarraitzen dugu? Zergatik bueltatu da berarekin? “Ni ez nintzateke isilduko”…

Helduek inkontzienteki transmititzen digute (dugu) beldurra emakumeoi: ez egon holako tokietan, kontuz! ez ibili gauean bakarrik, ez egin korrika gauez, adi norekin zabiltzan… Gure askatasuna murrizten dute eta errudun sentitzera eramaten gaituzte.

 

Mugimendu feminista izan da arazoa bistarazi eta salatu duena, baita geldiarazteko eta konpontzeko bideak ikertzen dabilena ere, pentsatu eta teorizatu, proposamenak egin eta ekintzak aurrera eramaten dituena.

“Pertsonala politikoa da”

Indarkeria matxista ez da emakume batzuen arazoa ezta emakume guztiona, jendarte osoarena baizik eta denok hori horrela dela ulertzen ez dugun bitartean lan dezente dugu aurretik…

Ikusi dugunez, indarkeria matxista desikasteko 3 lan-ildo hauek jorratzetik hasi gaitezke:

1. Maitasun erromantikoaren mitoen eta ideologiaren deseraikuntza.

2. Mikromatxismoen identifikazioa eta salatu-gainditzeko esku hartzea (mikroiraultzak).

3. LGTBIQ+fobiak bistaratzea eta aniztasunaren ereduak baloratu, plazaratu eta normalizatzea.

Martxoaren 8ko greba feministaren harira Mugimendu Feministak idatzitako dossierrean azaltzen dutenez, “Arauaren bazterrean kokatzen garenok LGTBIQ+ fobiaren bitartez zigortzen gaituzte. (…) Anitzak gara eta gure artean zapalkuntza ardatz desberdinak gurutzatzen dira, ondorioz, gure arteko botere erlazioak ere eraldatu behar ditugu. Baina, ez dugu gure burua soilik zapalkuntzatik izendatzen, praktika eta posizio politikoetatik ere izendatzen dugu. Bollera eta trans nortasunak kokaleku politiko bezala aldarrikatzen ditugu, heteroarauari planto egiteko bide bezala.”

Gai honen inguruan, LGTBIQ+ kolektiboan ere matxismoa presente dagoela aipatu nahiko nuke. Izan ere, kolektibo horretako kide izatea ez du zertan feminista izatea esan nahi. Adibide gisa, Pikara Magazineko artikulu honetan, gai honetaz eta gay mugimenduak izan duen megafonoari buruz hitz egiten da.

Andrea Momoitio eta June Fernandez artikulu honetan, aldiz, lesbofobia eta (hetero)mikromatxismoen inguruan aritzen dira.

Indarkeria matxistaren aurrean bi estrategia nabarmendu dira:

- Autodefentsa feminista: emakumeon* ahalduntze indibidual eta kolektiboa, sozial eta politikoa.

Durangoko Autodefentsa Feminista Asanbladak (DAFA) honela definitzen du “autodefentsa feminista”:

“Emakumeok* saretuta patriarkatuari aurre egiteko hartzen dugun jarrera ahaldundu eta kolektiboa”.

Ezaugarriak: espazio segurua, konfiantza eta aliantza, lanketa pertsonala suposatzen duen ariketa, kalean egin beharreko lana (barrura eta kanporantz, bi norabideetan), kontzientzia hartzea guk ahal dugula, ahalduntzea, jarrera aktiboa, autonomia…

- Maskulinitate heterosexual hegemonikoa interpelatu eta berriak eraiki

M8ko dossierrean gizonen paperaren inguruan jasotzen da: “Beste gizonezkoekin bildu zaitezke, maskulinitateen inguruan elkarrekin hausnartzeko, lan pertsonala eta kolektiboa egiteko, zuen pribilegioez kontzientzia hartzeko eta menderakuntzarik gabeko jendartea lortzeko bidean pausoak emateko.”

Maskulinitate berrien inguruan, Pedro Biteri eta Arana ikastetxe nagusiak Arrasateko gizon taldea iniziatiba sortu zuen:

Biteri Ikastetxe Nagusian gizon talde bat elkartuzen gara, gure maskulinitatearen eta honek gugan duen eraginaren inguruan hausnartzeko helburuz. Topaketen xedea, kontzientziazio eta barne-behaketa prozesu batetik abiatuz, berdintasunean oinarritutako, sexismorik gabeko eta sexu edota generoagatiko diskriminaziorik gabeko gizarte bat eraikitzen laguntzea da. Taldea, hilean behin bilduko da, gizonezko guztiei irekia dago (ikasle, langile zein herritar) eta doakoa da. Juan Manuel Feito ('Piper Txuriak', Bilboko berdintasunaren aldeko gizonen taldeko koordinatzailea) eta Ritxar Bacete (gizonezkoekin berdintasunaren inguruan lanean eta maskulinitate berrien azterketan aditua) izango ditugu bidelagun.

Gaiaren inguruan…

Konturatu naiz…

… Indarkeria matxistaren haritik tiraka, pixkanaka konturatu nintzen hau ez dela zerbait isolatua, errotik datorren arazoa dela, bizi garen sistemak bidea ematen diola, makinaria oso bat dela…

… Arazoa guztioi interpelatzen gaituela ulertzen edo ikusten ez dutenek “emakumeon gauzetaz” aritzen direla, haiekin “joango” ez balitz bezala.

… Ezkerrekoa izatea eta feminista izatea beti ez datozela bat.

… Instituzioentzat nahikoa dela paperean geratzen eta galtzen diren konpromezu eta borondate onak.

… Justizia heteropatriarkalak ez gaituela babesten eta ez dela guk nahi dugun justizia.

Neure buruari galdetu diot…

… Noizbait posible izango ote den umeak sexu-genero sistematik at heztea.

Ikertu dut, ikusi dut…

… Gizon/mutil bati bere pribilegioei buruz hitz egiterakoan (eta batez ere haiei uko egiteari buruz denean) zelako arin ikusten da jarrera ‘defensiboan’ jartzen direla.

… Nahiz eta kontzientzia piztuta izan, zoritxarrez matxismoa denok barneratuta dugula (neurri batean edo bestean).

Iazko ikastarokideek egindako postetatik bi gustatu zaizkit; Leire de Miguel Martinezena lanean egin zuen lanketagatik eta Garazi Esnaolarena hasieran aipatzen duen ideiagatik (“indarkeria matxista” esaten digutenean zer datorkigu burura?). Izan ere, jendeak errez identifikatzen ditu erailketak, bortxaketak… Orokorrean, fisikoki ikus daitekeen guztia. Baina ez dugu hain errez ikusten (edo ez dugu ikusi nahi, esfortzu handia suposatzen duelako honen inguruan hausnartzeak eta autokritika egiteak) arazoaren erroa, matxismoa eta heteropatriarkatuaren tentakuluak noraino heltzen diren, zelan interpelatzen gaituzten… Jendarteak hau ulertzea iruditzen zait erronkarik nagusiena edo nagusienetariko bat.

Hona hemen sortutako ikasleekin lantzeko indarkeria matxisten aurkako leloa:

Autodefentsa feminista ikastaro edo tailerrak antolatuz, bai ikasleentzat eta baita langileentzat. Konfiantzazko giro batean, gure gorputzetatik abiatuta, bakoitzaren erritmoa eta beharrak errespetatuz.

Egungo egoera jasanezina da; erailketak, bortxaketak, epaiketak… Nazkagarria eta lotsagarria da. Argi eta garbi dago eraldaketa sozial eta politiko bat behar dugula. Izan ere, mugimendu feministak lan izugarria egin du eta egiten ari da (gara) arazoa plazaratzeko, alternatibak eraikitzeko, e.a. Hain agerikoa  batzuentzat baina beste batzuentzat ez. Horrexegatik hau guztia eremu hezitzaileetan/jendartean landu beharra, adibidez.

Amaia Zufiak dioen bezala, “sistema kapitalista eta heteropatriarkala ez da, ez, mito hutsa, gure haragia eta bizitza zeharkatzen duen errealitate gordina da.”

“Manos a la obra” jarri behar gara, ekin diezaiogun, iraultza txikietatik hasita, pixkanaka munstroa txikitu arte!