2015/11/21

Jaiak ekintza bizia




Jaiak lagunekin biltzeko edo gure eguneroko lanean eten bat egiteko balio  dute. Aintzina barau egin aurretik  jaiak “burua galtzeko”  eta   askotan agintariei txantxa egiteko (ihauteriak) erabiltzen ziren. Herri askotan parentesi bat izan beharrean infernu eta ezin egon bihurtu da emakumeek festetan parte hartzeko erabakia hartu dutenean momentutik. Hau da, aurretik ezarritako  genero sistemarekin apurtu nahi  izan dutenean.Tradizioa emakumeen aldarrikapenaren gainetik jartzen dute askok, festa  “beti” izan den bezala jarraitzearen alde agertuz .Eric Hobsbawm- (1986) historilariak tradizioei  buruz kontrako eritzia azaltzen digu. Berarentzat  tradizioak, aldaezinak izan beharrean, asmatu egiten dira.Tradizioa ez da erlikia, bizirik dagoen zerbait baizik; ez du errepikapen hutsean zertan geratu behar.Hobsbawm-ek tradizioei buruz esandakoak askotan gure herrietan, bai gazte, zein nagusiek esan dutenaren aurka doa.


Emakumeak jaietan  parte hartzea aldarrikatu duenean ( alardean, baztango mutil dantzan…) “arazo” bihurtu da . Arbuio   hori  adinez nagusi eta gizonezko direnen artean gertatzen denean ez zaigu arraroa egiten, pribilejio galtze baten ondorio ikusten dugu. Baina, aldiz, arbuioa erakusten dutenek emakumeak eta gazteak direnean, gehienetan, harritu egiten gara. Zoritxarrez, emakumeen irudi zatitua eskaintzen duelako.(Mujeres en red).

Euskal Herriko jaiak ikusterakoan gizonezkoek eramaten dituzten arma kopuruak harritzen gaitu: eskopetak, espatak...Dantzan egiterakoan ere ezpatak soinean dituzte. Horren zergatia,  Foruen galera aurretik euskal herrIan arma eta milizien egoera jakiteko urtero ospatzen ziren alardeetan legoke.



Emakumeek , aldiz,  koloredun arku eta zinta arinak daramate soilik. Horrela, jaietan, gizonezkoek indarra adierazten dute  eta  emakumeek aspektu  estetikoa ( edertasunarekin loturikoa) .Emakume batzuk  parte hartze “estetiko”  horri uko egiten diotenean sortzen da arazoa.
Badaude, ordea, tradizioa era lasai baten aldatu dutenak: Errebonbilloak Elorrion, Tanborrada Donostian, Zumarragako  ezpatadantza… Seguruenik, beste herrietan ikusitako gatazkak ez ditu  herrietako tradizionalistak  borrokarako  larregi animatu.

Aurretik aipaturiko  bi ereduetan  gizarteak irakasleei  bi bide ezberdin eskaintzen   digu. Nola jokatzen dugu irakasleok ikastetxeetan? Nolako jarrera dugu, irakasleok, jaiak antolatzeko orduan? Malguak gara? Irakasleok ez gara “tradizioaren” alde jartzen? Egiten ditugun jaiak beti berdin ospatzen ditugu? Olentzero, Arratera igoera, ihauteriak… Ikasleei  ematen diegu parada jai berriak sortzeko? Era ezberdin, original eta sortzaile batean ? Tradizioak aldatu daitezkeela azaltzen diegu baina ihauterietan guk nahi dugun lez mozorrotzea inposatzen diegu? Hezkidetzaren ikuspegitik jaien antolaketak edo “desantolaketak” berriz ere gure lanaren berraztertze batera eramaten gaitu.

iruzkinik ez:

Argitaratu iruzkina