Jaiak lagunekin biltzeko edo gure eguneroko lanean eten bat egiteko balio dute. Aintzina barau egin aurretik jaiak “burua galtzeko” eta askotan agintariei txantxa egiteko (ihauteriak) erabiltzen ziren. Herri askotan parentesi bat izan beharrean infernu eta ezin egon bihurtu da emakumeek festetan parte hartzeko erabakia hartu dutenean momentutik. Hau da, aurretik ezarritako genero sistemarekin apurtu nahi izan dutenean.Tradizioa emakumeen aldarrikapenaren gainetik jartzen dute askok, festa “beti” izan den bezala jarraitzearen alde agertuz .Eric Hobsbawm- (1986) historilariak tradizioei buruz kontrako eritzia azaltzen digu. Berarentzat tradizioak, aldaezinak izan beharrean, asmatu egiten dira.Tradizioa ez da erlikia, bizirik dagoen zerbait baizik; ez du errepikapen hutsean zertan geratu behar.Hobsbawm-ek tradizioei buruz esandakoak askotan gure herrietan, bai gazte, zein nagusiek esan dutenaren aurka doa.
Emakumeak jaietan parte hartzea aldarrikatu duenean ( alardean, baztango mutil dantzan…) “arazo” bihurtu da . Arbuio hori adinez nagusi eta gizonezko direnen artean gertatzen denean ez zaigu arraroa egiten, pribilejio galtze baten ondorio ikusten dugu. Baina, aldiz, arbuioa erakusten dutenek emakumeak eta gazteak direnean, gehienetan, harritu egiten gara. Zoritxarrez, emakumeen irudi zatitua eskaintzen duelako.(Mujeres en red).
Euskal Herriko jaiak ikusterakoan gizonezkoek eramaten dituzten arma kopuruak harritzen gaitu: eskopetak, espatak...Dantzan egiterakoan ere ezpatak soinean dituzte. Horren zergatia, Foruen galera aurretik euskal herrIan arma eta milizien egoera jakiteko urtero ospatzen ziren alardeetan legoke.
Emakumeek , aldiz, koloredun arku eta zinta arinak daramate soilik. Horrela, jaietan, gizonezkoek indarra adierazten dute eta emakumeek aspektu estetikoa ( edertasunarekin loturikoa) .Emakume batzuk parte hartze “estetiko” horri uko egiten diotenean sortzen da arazoa.
Badaude, ordea, tradizioa era lasai baten aldatu dutenak: Errebonbilloak Elorrion, Tanborrada Donostian, Zumarragako ezpatadantza… Seguruenik, beste herrietan ikusitako gatazkak ez ditu herrietako tradizionalistak borrokarako larregi animatu.
Aurretik aipaturiko bi ereduetan gizarteak irakasleei bi bide ezberdin eskaintzen digu. Nola jokatzen dugu irakasleok ikastetxeetan? Nolako jarrera dugu, irakasleok, jaiak antolatzeko orduan? Malguak gara? Irakasleok ez gara “tradizioaren” alde jartzen? Egiten ditugun jaiak beti berdin ospatzen ditugu? Olentzero, Arratera igoera, ihauteriak… Ikasleei ematen diegu parada jai berriak sortzeko? Era ezberdin, original eta sortzaile batean ? Tradizioak aldatu daitezkeela azaltzen diegu baina ihauterietan guk nahi dugun lez mozorrotzea inposatzen diegu? Hezkidetzaren ikuspegitik jaien antolaketak edo “desantolaketak” berriz ere gure lanaren berraztertze batera eramaten gaitu.
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina