Hizkuntza,
giza talde batek elkarrekin komunikatzeko duen hitzezko adierazpidea
da hiztegiaren arabera. Komunikazio horren bitartez, balioak
transmititzen ditugu eta errealitatea izendatzen eta interpretatzen
ikasten dugu.
Hizkuntza
sexistaz hitz egiten dugunean, genero estereotipoak eta misoginia
transmititzen dituen hizkuntza batetaz ari gara. Baina gaur egun
zabalduen dagoen iritziaren arabera, hizkuntza ez da sexista dena,
erabilera baizik.
Euskararen
kasuan, genero gramatikalik ez duela eta, askok sexista ez den
hizkuntza bat dela diote, baina
beste modu batzuetan agertzen da genero bereizketa, (giza-,
anai-, ema-, -gizon, -eme, -andre).
Hitzei
ematen zaien esanahian ere nabari da sexismoa. Hemen adibide batzuk:
-
maistra: iz. Lehen irakaskuntzako irakasle emakumezkoa. ik. errientsa, andereño.
-
maisu: iz. Zenbait egitekotan, gidari edo arduradun gisa ageri den pertsona. Itsasontziko maisu gaztea. || Lehen irakaskuntzako irakasle gizonezkoa. ik. irakasle, errient. Irakaslea: gidaria. Ikaslea ez da maisua baino gehiago. || Eskuzko lanbideetan, buruzagi gisa aritu eta ikasleei irakasten diena. Langile maisua. (Idazleei eta artistei buruz). Guk Orixe izan genuen prosa maisua.
Teorian
bi hitzek definizio bera izango lukete, pertsona
bakoitzaren sexuaren
arabera hitza aldatuz; baina horretaz aparte, maistra irakasle edo
andereño moduan ikusten den bitartean, maisua arduradun gisa ere
agertzen da, buruzagi bat bezala, emakumea
eta gizona maila desberdinean kokatuz.
Euskararen
zama sexista %5 da, ingelesarena %15, frantsesarena %40 eta
gaztelaniarena %80, Álvaro García Meseguerren arabera. Meseguerrek
sexu-zama kuantifikatzeko kontuan hartzen dituen faktoreak hurrengo
hauek dira: genero gramatikalaren eta sexuen arteko erlazioa (el
chico/la chica);
maskulinoaren erabilpena genero komunaren balioaz (droits
de l´homme, postman);
aditzaren eta izenordeen sexualizazioa (míralo,
escúchala; he/she)
eta erro maskulinotik hitz komunak (humanidad,
mankind).
Hau
guztia ikastetxean/jendartean lantzeko erronka nagusiak
hauek lirateke:
-
Hizkuntza sexistaren erabilera ekidin, irakasleek azterketa sakon bat eginez (beraien buruekiko eta ikasleekiko).
-
Hizkuntza hezkidetzailea, ez sexista eta inklusiboa sustatu eta erabili bai ikastetxean, baita egunerokotasunean ere: etxean, kalean…
-
Ikasleei helarazten zaizkien materialak berrikusi eta berriak egiterakoan arreta jarri, hizkuntza sexista ez erabiltzeko.
Egin
dezakegun gauzarik hoberena, ikasleentzako eredu on bat izatea da,
guk beraiei eskatzen diegun konpromiso eta aldaketa hori guk ere
betetzea, alegia. Ibon Sarasolak honako bideo honetan dioen bezala,
“Gizartea aldatzen den neurrian, hizkuntza aldatzen da”.
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina