1947. urtean Argentinako parlamentuan emakume eskubideen inguruko eztabaida bizia zen. Alderdi kontserbadoreak, parlamentuak emakumeen eskubide politikoei uko egin ditzan, hizkuntza erabili zuen argudio gisa: "La Constitución argentina dice que el presidente de la nación será un ciudadano y no una ciudadana". Gazteleraren arau gramatikalak dio maskulinoa genero komunitario gisa erabiltzen dela, baina zeinek egiten du horren erabilpen zitala?
Denek, emakumezkoek eta gizonezkoek, FOXP2 gene bera dugu, honek hizkuntza eta komunikatzeko gaitasuna ematen digu eta berdina da, denontzako berdina.
Hizkuntza komunikatzeko gure tresna nagusia izanik, balioak, errealitatea izendatzeko eta interpretatzeko ere erabiltzen dugu. Gure hitz egiteko modua gure mundua konfiguratzen du , errealitateak sortuz , kultura zehatz bat konfiguratzeko boterea baitu. Horrexegatik ezinbesteakoa da hizkuntza genero ikuspuntutik aztertzea.
Azterketa hau aurrera eramateko, lehenik eta behin galdera honeri erantzun behar doigu: zer da sexista, hizkuntza ala erabilera? Gai honen inguru hiru iritzi daude nagusi:
1.- Harreman dialektikoa dago arauen eta erabileraren artean, hau, hizkuntzaren bi aldeek dute zeresana eta hauek biak kontuan izan behar da sexismoa gainditzeko.
2.- Kultura/ errealitatea da sexista, eta hori aldatu gero, hizkuntza- sistema ere aldatuko da.
3.- Erabilera da sexista, hizkuntza- sistema ez da sexistatzat jotzen.
Azken iritzia hau zabalduena da, eta oinarria izan da hizkuntz erabilpen ez sexista gida askok ematen dituzten gomendioak osatzeko.
Ikerketzaile batzuek kuantifikatu nahi izan dute hizkuntzen daukaten zama sexista, horretarako faktore hauek aztertu dituzte:
1.- Genero gramatikalaren eta sexuen arteko erlazioa.
2.- Maskulinoaren erabilpena genero komunaren balioaz.
3.- Aditzaren eta izenordeen sexualizazioa.
4.- Erro maskulinotik hitz komunera.
Azterketa honen ondorioak, hurrengo hauek dira: euskeraren sexu zama %5a da, frantsesaren %40a eta gaztelaniarena %80a. Euskerak generoa ez duenez, pertsona askok pentsaten dute ez dela erabilpen sexista egiten baina erne ibili behar gara zenbait kasutan:
1.- Euskerak ez du genero markarik baina beste modu batzuetan agertzen da genero bereizketa: giza-, anai-, ema-, -gizon, -eme, -andre.
2.- Hitanoa erabiltzeak eskatzen du hiztunak solaskidearen generoa kontuan izatea. Arazoak agertzen da solaskidea ez denean pertsona bakarra edo genro bakar batez osaturiko taldea. Alternatiba batzuk definitu dira kasu hauei aurre egiteko, adibidez: femenino eta maskulino atzizkiak elkarteza.
"Gattunk" Kilometroak 2015
3.- Genero kutsadura. Erderatik datorren eragina kontuan izan behar da: aitak, errege katolikoak.
Gazteleraren kasuan erronka handiagoa da, alde batetik daukan sexu zamagatik eta beste aldetik, lerroburu honetan irakurri dezakegun bezala, akademiak berak hartu duen jarreragatik.
Asko izan dira hizkuntza erabilpen sexitaren azterketari trabak jarri diotenek argudio ezberdinak erabiliz, hizkuntzaren ekonomia adibidez. Mercedes Bengoetxeak dion bezala jarrera ideologiko eta polikoa da RAEk hartu duena, kontuan izan gabe gizarteak hartu duen norabidea.
Begoña Muruak hurrengo gomendioak eskeintzen dizkigu, hizkuntzaren erabilpen sexista identifikatzeko.
- Mezuen atzean dagoen simetria faltan, anbiguotasunean, sexismoan erreparatu.
- Ez galdu alderdi anekdotikoetan (@ren zuzentasuna gaztelaniako generikoa osatzeko adibidez) eta emakume ta gizonen arteko harremanen azterketa egin.
- Arreta berezia jarri prentsa, iragarki, futbol, internet eta bideojokoetan agertzen diren eredu eta esaeretan.
- Gizartean lortu ditugun aldaketa txikiak oso erraz ggaldu ditzazkegu eta.
Hizkuntza ikonografikoa garrantzia handia du sexismoa eta androzentrismoaren transmisioan.
Modu berean garrantzia eman behar zaio gorputz hizkuntzaren azterketara. Esparru guztiak aztergai eta birmoldatu i behar dira emakumeok ahotsa berreskuratzeko eta gure mundu ozen kontatzeko.
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina