HEZIKETA AFEKTIBO-SEXUALARI BURUZ HAUSNARTZEN

Eskolak, esku-hartze kontzientea egiten duenean ez ezik, heteronormatibitatean hezten duenez (ezkutuko curriculumaren bitartez, jarduera eta elkarrekintza guztien bitartez), heziketa afektibo-sexual hezkidetzailea sustatzeko behar- beharrezkoa da eredu heterosexista ugalkor hegemonikoa kolokan jartzea. Hau da, bere inposaketei kritika egin, botere harremanak eta genero rolak bistarazi-deseraiki, hedabideek eta sistema ekonomikoek sortzen dituzten “beharrak” aztertu, sexualitate aniztasuna eta eredu ez-normatiboak plazaratu, norberaren errepika-ezintasunaren ideia indartu eta berdintasun-, askatasun-, adostasun- eta begirunean oinarrituriko harreman desberdinen ereduak proposatzea.

Helburua heziketa afektibo-sexual hezkidetzailea hezkuntza-eremu guztietan txertatzea izango da, pertsonen sexualitatearen inguruko diskurtsoa normalizatzea, edo, hobe esanda, sexualitateen diskurtsoak beren espresio anitzekin ikastetxeko harreman esparru guztietan integratzea.

Horrekin guztiarekin, gazteek duten askatasun sexuala kontzeptuari erreparatu behar diogu. Janire Estebanezek dioen moduan: “Honela ulertzen ari da: ‘izan ditzakezun harreman sexual guztiak izan’. Modernoa izateko baldintza balitz bezala eta neska asko hori egiten ari dira, nahi ez dutenean ere, jatorra denaren ustetan. Ez diote bere buruari planteatzen harreman sexualik ez izatea ba dela ere askatasun sexuala”

Heziketa afektibo-sexuala ikastetxe eta irakasleen sentsibilitate eta boluntarismoaren eskuetan geratu ohi izan da eta kasu gehienetan, zailtasunak gaindituz ahaleginak egin egiten dira. Sarritan gai honetaz kanpoko erakunde bat arduratzen da eta horretarako duten denbora tartea laburra denez, ugalketan, nahi gabeko haurdunaldien eta sexuen bitartez transmititutako gaixotasunen prebentzioan zentraturiko ikastaroak izan ohi dira, jendarte patriarkalak ezartzen dituen harreman ereduak gainditzeko (nork bere buruarekin, beste pertsonekin eta emakume eta gizonen artekoak) lanketarako aukera eskasa izanik.

Ildo honetan, hitzek duten garrantzia, gogoratu behar dugu; sexualitatea nola izendatzen dugun (erabilitako hitzak, aipatzen eta aipatzen ez dena), hala ulertzen ditugu sexualitatea zein pertsonek besteekiko hartzen dituzten rolak. Hizkuntzaren bitartez, errealitatea isla dezakegu edo aldaketak sustatu. Hori dela eta, sexualitatearen espresioa positiboa den zerbait bezala transmititzeko, sexualitateaz hitz egiteko unean hainbat alderdi kontuan hartu beharko ditugu:

● Hitz gozoak, samurrak, maitekorrak eta atseginak erabiltzen saiatu.

● Genero-rolak, emakumeekiko eta beren bizitza-zikloetako aldaketekiko mesprezua, gizonen “omnipotentzia”, koito-zentralitatea eta heteronormatibitatea erreproduziten dituzten hizkuntzaren espresioak aztertu, alternatiba ez-sexistak identifikatu eta beren erabileraren barneraketa bultzatu.

● Aniztasun afektibo-sexuala irudikatu, izendatu eta errepresentatzeko ahalegin kontzientea egin.

Web gune erabat interesgarria eta fresko-freskoa:http://www.klitto.com/

“Afektibitatea diogunean, nork bere buruarekin, gainontzeko pertsonekin, naturarekin, animalia eta objektuekin harreman positiboak izateko pertsonen gaitasunaz ari gara”.

Afektibitatea laguntza, babesa, maitasuna, goxotasuna, xamurtasuna eta elkar ulertzea, eman eta jasotzeko gaitasuna bezala ulertzen dugu.

Sexualitatea plazerraren kudeaketa gisa ulertu daiteke, desioaren espresio eta komunikazio bezala, nork bere buruarekin zein gainerako pertsonekin. “Desioa eta plazerra abiapuntu eta helmuga izango lirateke” komunikazioa eta errespetua direla medio. Konplizitate, adostasun eta askatasunean oinarritzen da. Bizitza-ziklo osoan presente dagoen ahalmena da. Sexualitatea aniztasuna da, nork bere modu propioan bizitzen du; hortaz, pertsona beste sexualitate dago eta sexualitateei buruz hitz egin dezakegu.

Heziketa afektibo-sexual hezkidetzaileak heteroarautik, genero jazarpenetik eta sexu binarismotik haratago joan nahi du, pertsonen, harreman eta bizitza modu desberdinen aniztasuna bistarazi eta normalizatu, nor den moduan onartua sentitu eta bere afektibitatea eta sexualitatea aske espresatzen bizi ahal izateko.

Horretarako hauek dira hezkidetzak planteatzen dituen erronkak:

● Eskola-komunitate osoaren sentsibilizazioa eta prestakuntza hezkidetza ikuspegitik.

● Edozein lan esparrutan curriculum ezkutuaren bitartez heziketa-eragile guztiak heziketa afektibo-sexuala egiten ari garela onartzea eta hausnarketa pertsonal eta kolektiboa egitea.

● Afektibitatea eta sexualitatearen heziketaren garrantzia onartuz (pertsonen garapen integralerako) eskola-komunitate osoaren konpromisoa hartzea plan integral bat diseinatu eta aurrera eramateko, orain arteko heziketa afektibo-sexualaren inguruan garaturiko ekintzetatik abiatuta eta marko hezkidetzaile batean. Hezkuntza eragile guztiek parte-hartzen duten plan bat, heziketa afektibo-sexuala modu progresibo eta sistematikoan lantzeko (maila guztietan, bai eskolan, bai familia ingurunean, baita herri zein auzo mailan ere).

● Emakumeen eta gizonen sexualitatearen inguruko mitoak deseraikitzea , baita maitasun erromantikoaren mitoa eta amatasunarena.

● Heziketa afektibo-sexuala aniztasunean heztea. Heteroaraua gaindituz orientazio sexual anitzak eta familia mota desberdinak, kultura desberdinetakoak, gorputz desberdinetakoak bistaratu eta berdin baloratuak (hierarkiarik gabe) direla bermatuko duen heziketa izatea. Halaber, aniztasun guztien errepresentazioan emakume eta gizonen parekidetasuna ziurtatzen duena.

● Sexualitate anitzen diskurtsoa normalizatzea. Ez aurresuposatu guztiak heterosexualak garela, ez eta pertsonen sexua ere. Tabuak apurtu eta naturaltasunez eguneroko elkarrekintzetan horiei buruz aritzea.

● Norberak bere gorputzaren autoezagutza eta onarpena eta gorputz desberdinen edertasuna, erakargarritasuna, sentsualitatea eta abarren balorazioa ahalbidetzen duen heziketa sustatzea (erakarpen-eredu ez-normatiboak landuz).

● Aisialdia eta sare sozialak benetako askatasunez, segurtasunez eta eraldaketak gauzatzeko esparru bezala erabiltzeko erremintak ematea. Heteropatriarkatuak ezarritako mugak gaindituz nork bere identitate afektibo-sexual propioaren eraikuntza prozesua sustatzea.

● Hizkuntza hezkidetzailea erabiltzen duen heziketa izatea, espresio sexista, LGTBIQ+fobikoak, lodifobikoak edo beste edozein bazterkeria-adierazpenak aldarazten duena eta aniztasun afektibo-sexualaren adierazpen guztiak aipatzen dituena.

● Material didaktikoetan aniztasunaren presentzia sustatzea identitate, harreman afektibo-sexual eta familia-motak, besteak beste, haien arteko hierarkiarik gabe agertuz eta emakume eta gizonen arteko parekidetasuna bermatuz.

● Ikastetxea zein beste lan esparruak identitate pertsonal eta afektibo-sexual anitzak aske esperimentatzeko eta espresatzeko gune bihurtzea.