Identitatea prozesu konplexua da,
alderdi biologikoak, sozialak, kulturalak, psikologikoak eta
politikoak barneratzen ditu. Nork bere burua sentitzeko duen modu
pertsonala, garatze hori kontzeptualizatzeko eredu ezberdinak daude.
Identitatea eraikuntza pertsonala eta
banakakoa da, baina baita eraikuntza soziala ere. Identitateen izaera
aldakorra, anitza, ugaria, erlatiboa eta aldiberekoa da; prozesu
irekia, etengabeko eraikuntza gisa ulertzen da.
Genero-identitatea: Genero estereotipo
eta rolei lotutako eraikuntza sozial eta kultural bat da. Norbera
gizon, emakume edo bestelakorik izatearen pertzepzio subjektiboari
dagokio.
Sexu-identitatea: Baldintza
biologikoetan oinarritutako identitatea da.
Genero-adierazpena: Lucas Plateroren
hitzetan, eremu sozial zehatz batean, genero-identitatearekiko
adostasuna (edo eza) erakusteko modu ezberdinak dira. Baina genero
hitzaren erabilerak askotan “genero” eta “sexua”
baliokidetzat hartu eta nahasiz, genero-kontzeptuak kolokan jartzen
ditu.
Genero-identitatea eta
genero-adierazpena ez dira gauza bera.
Hori dela eta hona hemen glosario txiki
bat:
- Zisgenero: Jaiotzerakoan egokitutako sexuarekin identifikatzen dena.
- Zisexual: Zisgeneroaren sinonimotzat hartzen da eta medikuntza-eremuetan erabiltzen da batez ere.
- Transgenero: Kontzeptu hau sortu zen kirurgia erabili eta erabili ez duten transexualak bereizteko. Gaur egun, jaiotzerakoan egokitu ez zaion genero batekin identifikatzen dena izendatzeko balio du. Transgenero pertsona gaizki sentitzen bada, genero-disforiaz hitz egiten da: fisikoa (bere gorputzaren ezaugarri sexualak direla eta) edo soziala (besteengandik jasotzen duen genero-trataera okerraren ondorioz). Izan daitezke emakumeak, gizonak edo eskema bitarretik kanpokoak (queer).
- Transexuala: Medikuntzan erabiltzen den kontzeptua. Sexu mailan, eroso sentitzeko, nahi duen irudia lortzeko edo egoneza, disforia, leuntzeko bere gorputza aldatu nahi duen pertsona.
- Trabesti. Momentu batzuetan bere sexuari ez dagokion itxura hartzen duten emakumeak eta gizonak.
- Cuirgenero/queergenero: Gizon-emakume bitarrari ez dagokion identitatearekin bat egiten duen pertsona. Horren barruan genero-identitate asko daude.
- Hirugarren generoa: Emakumea edo gizona ez dena. Esanahia du bakarrik hainbat kultura indigenetan. Eta beren baitan hirugarren genero izateko modu asko daude ere. Bestalde, administrazio mailan, Australia eta Zeelanda Berrian ez ezik, Alemania izan zen Europa mailan hirugarren generoa onartu zuen lehena (2013). Nepalen berriki pasaporteetan ere bai (2015)
- Ageneroa: Inongo genero-identitaterik ez duena. Genero-sailkapenetik kanpo ikusten du bere burua.
- Intergeneroa: Intersexuala edo/eta bi generoen (bitarrak orokorrean) artean sentitzen dena
- Androginoa. Maila ezberdinetan gizon-emakume ezaugarriak ondo definitu gabe agertzen dena. Bere sinonimoa, ginoandros.
- Bigeneroa: Bi generorekin identifikatzen dena, aldi berean edo aldika.
- Genero jariakorra: Genero ezberdinetan dabilen identitatea duen pertsona. Identitate-aldaketen iraupenari dagokionez, ziklo motzak edo luzeak izan daitezke.
- Poligeneroa: Genero-identitate bi baino gehiago dituena.
- Pangeneroa: Genero guztietakoa dena.
- Sasi-gizona/sasi-emakumea. Genero bitarretako batekin, gauza batzuetan identifikatzen dena.
- Trans*. ”Aterki” kontzeptua. Genero-adierazpen eta identitate ezberdinak barneratu ditzake: trans, transexuala, transgeneroa, eta abar.
Gai honen inguruan oso proiektu
interesgarria eta baliagarria da ondorengo hau:
Elkarrizketa hauexek bezala:
http://www.argia.eus/argia-astekaria/2419/arrakala-dokumentala/inprimatu
http://www.berria.eus/paperekoa/1909/046/001/2015-05-31/genero_identitateari_egokitu_behar_zaio_gorputza_biak_harmoniza_daitezen.htm
Heziberri 2020ko proiektuari
dagokionez, hona hemen zientziarako konpetentzia
eta identitateen garapenaren inguruan isladatzen diren esaldiak:
Zientziarako
konpetentzian. (236/2015
Dekretua):
Jakintza eta
metodologia zientifikoa
modu koherentean, egokian eta zuzenean erabiltzea sistema eta
fenomeno naturalak interpretatzeko, eta aplikazio
zientifiko-teknologikorik esanguratsuenak erabiltzea hainbat
testuingurutan, errealitatea ebidentzia
zientifikoaren ikuspegitik ulertzeko, eta bizitzako
alor eta egoera guztietan erabakiak
arduraz hartzeko.
Konpetetziaren garapena
bermatzeko irizpideak:
-Ikasitakoa aplikatzeko ikasleei
eskaintzen zaizkien testuinguruek eta egoerek identitate-aniztasuna
islatzen eta sustatzen dute?
-Lantzen diren ikasteko estrategiak eta
ohiturak anitzak dira? Eta genero-estereotipoetatik kanpo al dira?
Historian zehar batez ere emakumeek garatutakoak kontuan ditugu?
-Burutzen diren ekintzak
genero-estereotipoak apurtzeko diseinatuta daude?
-Genero-estereoptipoak
apurtzeko diseinatuta dago edo kanpoan daude?
-Bizitzako alor eta
egoeretan identitate-aniztasuna islatuta dago edo kontuan hartze da?
-Testuinguruek identitate-aniztasuna islatzen eta
sustatzen dituzte
Horrez gain, dekretu
berrian, aipatzen da:
Eskolako bizikidetza
egokia izango bada, hezi beharra dago bake positiboan, giza
eskubideetan, justizian, elkartasunean eta inklusioan.
Hezkuntza-eskumenak dituen sailak Ikastetxeko Hezkuntza Proiektuak
sustatuko ditu –bakearen kulturari eta genero-indarkeriaren
prebentzioari buruzkoak–, kulturen, generoen, eta
sexu-orientazioaren aniztasuna eta gizonen eta emakumeen arteko
aukera-berdintasuna, elkarrizketa, garapen emozionala, gatazkak modu
baketsuan kon- pontzeko estrategiak, eta hezkuntza-komunitateko kide
guztien eskubideak eta betebeharrak.
Inguru hurbilean genero-identitateen inguruan emandako aurrerapenak ez dut uste esanguratsuak direnik, agian lehendik ere ingurune "aurreratua" tokatu izan zaidalako, eta uste dut uste aipatzea merezi dutenik. Hala ere, esanguratsuak iruditzen zaizkit azken urtean euskal telebistan bertan emandako berri zenbaitzuk, adibidez honako hauek:
4 urteko transexual bati izena aldatzea baimendu diote, Gipuzkoan:http://www.eitb.eus/eu/albisteak/gizartea/osoa/3806208/4-urteko-transexual-bati-izena-aldatzea-baimendu-diote-gipuzkoan/
http://www.eitb.eus/es/videos/detalle/810421/euskadi-directo-la-vida-sarai-vida-transexual/
Edota tesi honen izenburua bera ere esanguratsua da, ez dut uste duela hamarkada bat horrelakorik izango zenik:
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina