Gaia benetan gogorra,
tristea, bidegabekoa, … emakumeak historian zehar ez agertzea inon; ez dira
egon ikertzaileak, kirolariak, ideiak berritzaileak zituztenak, ez dira idazle
garrantzitsuen artean agertzen, ezta Historiaren protagonisten artean aipatzen
ere. Baina horrek ez du esan nahi horien parte esanguratsua izan ez direnik.
Bai ondo dakigu denok baina oraindik ere erabiltzen diren dokumentu, testu
liburu, prentsa, komunikabideetan lan handi dagoela esango nuke.
Historiaren
eraikuntzan eta gizarteen garapenean funtzio garrantzitsua bete dute baina emakumeen
lana, pentsamendua eta gustuak ikusezin bihurtu dituztela, eremu publikoan bere
parte hartzea bigarren mailakoa izanik. Horrela, gizon ospetsuen ondoan
gogoratzen zaie edota beraien senarren izena hartu beraien lanak argitaratzeko,
kasu hau izan da askotan margolarien kasuan (publikoki senarraren obra zela
adieraziz eta eremu pribatuan emakumeak protagonista). Ezin dugu ahaztu,
adibidez, literaturan zenbat emakume idazten dituztela obrak eta gizonen
izen-abizenekin sinatzen dutela obra bezala baloratu izateko eta ez emakume
batek idatzi duen obra. Hau gogorra!! Eta ez da bakarrik lehengoko guda,
baditugu gaur egun ere holako egoerak.
Emakumeen ekarpenak
ikusezinak izatea historian zehar eman den fenomenoa da eta patriarkatua
indarrean dagoen kultura guztietan ematen da.
Clara Campoamorren (1936-1975) ekarpen handia suposatu
zuen XX.mendean eskola mistoa lortu ahal izateko. Begira data!! Orain dela oso
gutxi!!
Historian zehar zientziek, erlijioek eta ideologiek
emakumeen bazterkeria hori babestu izan dute XIX. mendean zientziaren aldetik
emakumeen naturaren inguruko diskurtsoak sortzen dira patriarkatuak jarritako
orden dikotomikoa mantendu ahal izateko.
Patriarkatuaren mekanismoak emakumeak eta beren
ekarpenak ikusezin izateko:
1 Androzentrismoa.
Gauza guztien neurria gizona izaten da. Emakumeak eta beraiekin lotzen den
guztia baztertzeko edota desagerrarazteko patriarkatuak duen mekanismo
nagusietariko bat da.
2 Sexismoa.
Emakume izateagatik jasotzen den diskriminazioa, iraunkortzen duten jarrerak
eta tratu hierarkikoa. Androzentrismoa bezala, patriarkatuak emakumeak
baztertzeko eta bere presentzia gutxiesteko duen mekanismo bat. Eta horrek bere
eragin historikoa izan du.
Sexismoak emakumeen presentzian isla
hauek izaten ditu:
· Tradizionalki
gizonen zereginak, guneak, jarrerak izan direnetan emakumerik ez agertzea.
· Tradizionalki
gizonen zereginak, guneak, jarrerak izan direnetan emakumerik badago, gizonei
bezala ez baloratzea.
· Emakumeak
tradizionalki emakumeenak izan diren zereginetan, guneetan, iritzietan soilik
agertzea.
3 Ezagutzaren jabetza kentzea. Sexismoaren eta
androzentrismoaren ondorioz gizonek barneratzen duten eskubidea da: emakumearen
jabe egitea. Hau da, zerbaiten egilea emakume bat izanda ere gizon bat
azaltzea, adibidez Marie Curie. Hau historikoki gertatu da eta gaur egun
mantentzen den fenomenoa da baina beste modu batean azaltzen dena: gizon batek
emakume baten pentsamendu, iritzia edo ekintza bere balitz bezala hartzen
duela.
Nire ustez emakumeen egoera historian zehar ondo
ezagutzeko bide interesgarri eta atsegina literatura da. Hemen duzue niri asko
gustatu zitzaidan liburu bat Marie Curie emakumea ondo ezagutzeko:
Rosa Monteroren liburua “La ridícula idea de no volver
a verte”. Editorial Seix Barral
Hemen duzue “maratón” frogetan parte hartu zuen lehengo
emakumearen informazioa: https://es.wikipedia.org/wiki/Kathrine_Switzer
Kasu honetan bere bikoteak, gizona, bere alde zegoen eta
animatu, lagundu eta babestu zuen.
Hau dena ikastetxean lantzeko erronkak hauek izango lirateke:
· Curriculum
ofiziala eta ezkutuaren errebisioa eta azterketa.
· Aztertzea
zeintzuk diren orekatu beharreko eremuak.
· Ikasleak
protagonistak izanik lan honetan ikas komunitate osoa sentsibilizatzea emakumeak ikus araztea beharrezkoa dela eta guztion lana dela ulertzeko.
· Helburu
bezala jasotzea ikastetxeetako dokumentu ofizialetan.
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina