JAIAK GUZTIONAK GUZTIONTZAT

Beti horrela egin izan delako. Inoiz ez delako horrela egin. Argudio horiek aitzakia gisa erabiliz, emakumeei ate asko itxi zaizkie jaietako egitarauetan. Ate horietako batzuk parez pare ireki dira, tartean eztabaida, iskanbilaren bat eta zalantzak izan arren. Krisiak krisi, denborak normaltasuna ekarri du eskutik. Andoaingo azeri-dantza, Zubietako joaldunak, Legazpiko ezpata-dantza eta Donostiako danborrada ekarri ditugu adibide modura, behinola herritarrek parekidetasunaren aukera besterik ez zegoela ulertu eta bide hori egin zutelako.(naiz.eus GAUR8)

JAIAK ETA OSPAKIZUNAK

 Jaiak plazerrerako eta  harremanetarako espazio eta guneak dira. Ospakizunak, direnak direla, guztiek jendartearen inplikazioa eta parte hartzea eskatzen dute. Horiek, jendeak jendearentzat sortuak direla ezin ahaztu. Euskal kultura ohitura sexistaz horniturik dugu, eta maiz, horiek ezbaian jartzea zaila suertatu ohi da. Gure herritartasunari ukatzea balitz horiek egokitzearen planteamendua, ezin tradizioak ikutzerik. Baina, jaiak jendartearen isla diren bezala, jendarteak jaiak egiten dituela ulertu behar dugu.

JAIAK ETA GENERO IKUSPEGIA

   Espazio publikoen gidari eta zaindari gizona izan dugu urte askoren bueltan. Emakumearen parte hartze eta inplikazioa zerbait berria da, eta tradizioan errotzen diren horientzat argudio egokiak eraikiak izatea dugu erronka. Tradizioa aldagai ezberdinez osaturik dagoelako mugikorra da. Jendartearen isla izanik, jendarteak dituen beharretara egokitu daitekela aldarrian jarri behar dugu. Erresistentziak anitzak ohi dira, patriarkatuan erroturik dauden askok ez baitute euren pribilegioei uko egin nahi. Ospakizun parekideak, eremu guztietan krisia dakar. Aldaketa. Hautsa astindua.

ERREFERENTZIAK ETA ONDORIOAK

Etxeko ardurak partekatuak behar dute izan, jaietan berdin gozatu eta parte hartu ahal izateko, espazio publikoak emakumeengatik hartuak behar dute izan, orain arteko desorekak desegiteko. Eta hausturak egoten dira, ezaguna zaigunaren aurrean: urratuak. Desoreka horien aurrean krisiak. EdgardMorin-en iritziz (1984) krisi sakona anbiguoa da, izaera suntsitzailearen (desordena, bihurketa, desintegrazioa) eta ahalmen sortzaileen artekoa, gurean emakumeen eta gizonen arteko harreman eta adostasun berri bat abiaraz dezakeena.

Émile Durkheimek,  Metodo Soziologikoaren Erregelak lanean, “azpimarratu egiten du gizarte aldaketak aurreratzen dituzten eta, horrenbestez, osasungarriak diren urraketa edo haustura batzuen alderdi positibo eta beharrezkoa.“

Festa eta erritoen esangurak kontuan hartzeaz gain, proposatutako aldaketaren eraginei ere ekin behar zaie. Hau da, festen inguruan sortzen diren polemikek jendartean sor edo estalita dauden beste gatazka batzuk simulatzen dituzte, hauek festan aurkitzen baitute beren erritu-antzezpena. Hortaz, bertako nortasunen eta genero-sistemen arteko harremanak ez ezik, batzuetan mugiezin eta besteetan aldakor gisa aurkezten diren maskulinitate eta feminitateen elaborazioak ere aurki daitezke. Abiapuntua Eric Hobsbawm-en kontzeptua da, fenomeno sozialen berezko mugikortasunarena. Kultura, osotasun reifikatutzat hartu ez baina etengabeko aldaketan dagoen zerbait dinamiko gisa ikustea proposatzen da.  Azkenik, maiz elkarren lehiak sortzen direlako, tradizioak duen tokia eta pertsonek dituzten eskubideak aztertzen dira, gaur egun zabal-zabalik dagoen erlatibismo kulturalaren eztabaidaren barnean. Globalaren eta lokalaren arteko harremanak barne hartzen dituen ikuspegi zabal batetik detektatuko dugu zer dagoen eraldaketa sozio-ekonomikoak eta homogeneotasun kulturala ukatuz, bertako kultura eta “herri-nortasuna” behin eta berriro emakumeak errefusatzeko aipagai dituen tradizioaren argudioaren atzean: “Herriaren” eskubide kolektiboak eta gizonen eta emakumeen arteko berdintasun-eskubideak buruz buru.

IKASTETXEAREN ERRONKAK

• Ikastolak proposatzen dituen ospakizunen diagnostikoa egin eta ikuspegi hezkidetzailetik beharrezkoak liratezkeen aldaketak burutu.
• Tradizioa eta ohiturak. Geletan horien inguruan burutzen diren jarduerak aztertu eta horien aurrean kritikotasunez eta begirada hezkidetzailetik trebatzeko konpetentzia garatu.
• Emakumea eta gizonaren parte hartzea bultzatzeko motibazio estrategiak diseinatu.
• Ospakizun eta tradizio berriak sortzeko aukerak eskaini.
• Ikasturteko amaierako jaialdietan irizpideak ongi zehaztu; eta aukeratzen dituzten kanta eta dantzetan esku hartze hezkidetzaileak egin.
• Egun moreetan sentsibilizazio kanpainak egin; eskola komunitate osoa osatzen dugunoi zuzendua eta guztion parte hartzea sustatuko duena.
• Eredu anitzak eskaintzea ezinbestekoa. Errealitate berriak dituen beharrak asetuak izan daitezen.